Tuần 10. Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm)

1
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA THPT HOÀI ĐỨC B
ĐẤT NƯỚC
TRÍCH TRƯỜNG CA “ MẶT ĐƯỜNG KHÁT VỌNG”
- NGUYỄN KHOA ĐiỀM-
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
2
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
2- Tác phẩm
Trường ca Mặt đường khát vọng được tác giả hoàn thành ở chiến khu Trị Thiên năm 1971 in lần đầu vào năm 1974 .
3- Đoạn trích
Đoạn trích Đất Nước n?m ? phần đầu chương V của trường ca- là một trong những đoạn thơ hay về đề tài tài đất nước trong thơ Việt Nam hiện đại
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
3
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất nước có từ khi nào?
( 9 câu thơ đầu)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi
Đất nước có trong những cái ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể
Đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn
Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc
Tóc mẹ thì búi sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
Đất nước có từ ngày đó.
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
4
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất nước có từ khi nào?
( 9 câu thơ đầu)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM

theo tác giả: Đất Nước ra đời từ xa xưa, gắn liền với sự hình thành văn hoá, lối sống, phong tục tập quán của người Việt Nam.
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
- Tác giả đã đưa người đọc vào môt thế giới đầy ăp những tư liệu và hinh ảnh của văn hóa dân gian ( folklore) để từ đó gợi lên ý niệm về Đất Nước gần gũi và thân thuộc.
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
5
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
2- Đất Nước là gì?
( 33 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
- Bằng cách chiết tự rất thông minh
Đất là gi?
Nước là gì?
Đất Nước là gì?
Rồi lần lượt trả lời từng câu hỏi đó để dẫn người đọc đến với một khái niệm về Đất Nước rất cụ thể gần gũi và thân thuộc
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
6
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
2- Đất Nước là gì?
( 33 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc"
Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biển khơi"
Thời gian đằng đẵng
Không gian mệnh mông
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
7
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
2- Đất Nước là gì?
( 33 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
- Khi nhìn vào chiều dài lịch sử với Thời gian đằng đẵng của đất nước, nhà thơ nhắc tới:
+ Cội nguồn thiêng liêng của cộng đồng người Việt được gợi ra bằng truyền thuyết Lạc Long Quân và Âu Cơ đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng.
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
8
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
2- Đất Nước là gì?
( 33 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
+Tác giả còn nhấn mạnh
Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần đất nước
+ Qua đó nhắc nhở đến trách nhiệm của mỗi con người với đất nước:
Em ơi em Đất nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên đất nước muôn đời
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
9
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
2- Đất Nước là gì?
( 33 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Cỏch vi?t gi?n d?, sõu s?c, tri?t lý
-Cú s?c truy?n c?m
Đất Nước là:
Không gian địa lý
bao la
Thời gian lịch sử
đàng đẵng
Giá trị văn hóa
trường tồn
Là máu xương
của mỗi người
Nêu cao trách nhiệm đối với Đất Nước
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
10
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
3- Ai làm ra Đất Nước ?
( 37 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Sử dụng nhiều địa danh: Núi Vọng Phu, Hòn Trống Mái, Ao đầm làng Gióng, Đất tổ Hùng Vương, Hạ Long, Núi Bút, Non Nghiên, Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm...
-> để từ đó dẫn tới vấn đề :
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha
Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy
Những cuộc đời đã hoá núi sông ta...

Cách lập luận chặt chẽ, logic có tính triết luận cao
Khẳng định tầm quan trọng của nhân dân khi tạo nên dáng hình Đất Nước




I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
3- Ai làm ra Đất Nước?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
11
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
3- Ai làm ra Đất Nước ?
( 37 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Khi nhìn vào bốn nghìn năm lịch sử của Đất nước :
Em ơi em
Hãy nhìn rất xa
Vào bốn nghìn năm Đất nước
Tác giả đã nhấn mạnh một vấn đề hệ trọng, đầy ý nghĩa:
Có biết bao người con gái con trai
Trong bốn nghìn lớp người giống ta lứa tuổi
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất nước.




I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
3- Ai làm ra Đất Nước?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
12
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
3- Ai làm ra Đất Nước ?
( 37 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Làm ra lịch sử Đất nước không phải chỉ là lập nên những chiến công chống ngoại xâm, mà chính là làm ra toàn bộ sự sống của cộng đồng người Việt, là tạo ra và gìn giữ mọi giá trị vật chất và văn hoá của Đất Nước:
Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng
Họ truyền lửa qua mỗi nhà từ hòn than qua con cúi
Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói
Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân
.
Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm
Có nội thù thì vùng lên đánh bại



I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
3- Ai làm ra Đất Nước?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
13
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
3- Ai làm ra Đất Nước ?
( 37 câu thơ tiếp theo)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Như vậy câu hỏi Ai làm ra Đất Nước? đã được trả lời một cách rất thông minh và chặt chẽ: những con người bình dị, vô danh đã góp cuộc đời mình để làm ra sự sống, phong tục, tập quán, và truyền thống lịch sử, cũng như truyền thống chống giặc ngoại xâm của Đất Nước, và chính họ đã truyền lại tất cả cho các thế hệ sau. Vậy họ chính là những người đã làm ra Đất Nước.


I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂv cdffffffffffffffU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
3- Ai làm ra Đất Nước?
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
14
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
4 – Tư tưởng Đất Nước của Nhân dân
( Phần còn lại)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Hệ thống lập luận chặt chẽ:
Đất Nước có từ khi nào?
Đất Nước là gì?
Ai làm ra Đất Nước

Tư tưởng Đất Nước
của Nhân dân
Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân
Tư tưởng: Đất Nước của Nhân dân đã được diễn đạt bằng một hình thức mới mẻ, vừa đậm đà bản sắc văn học dân gian lại vừa có tính logic cao, do đó có sức khái quát và sức thức tỉnh đối với tuổi trẻ rất lớn
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
3- Ai làm ra Đất Nước?
4- Tư tưởng Đất Nước của nhân dân
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
15
II- ĐỌC – HiỂU ĐOẠN TRÍCH
4 – Tư tưởng Đất Nước của Nhân dân
( Phần còn lại)
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Ôi! những dòng sông bắt nước về đâu
Khi về Đất Nước mình lai bắt lên câu hát
Người đến hát khi chèo thuyền kéo đò vượt thác
Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi

I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
3- Ai làm ra Đất Nước?
4- Tư tưởng Đất Nước của nhân dân
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
16
III- KẾT LUÂN
Về nghệ thuật:
- Bài thơ được viết dưới hình thức trò chuyện tâm tình.
- lối thơ trữ tình- chính luận vừa giàu cảm xúc vừa đầy suy nghĩ tha thiết mà trang nghiêm.
- Hình ảnh thơ vừa quen thuộc, gần gũi vừa có ý nghĩa biểu tượng mang tính trí tuệ.
- Tác giả đã khai thác phong phú chất liệu văn hoá dân gian: thành ngữ, ca dao, dân ca, truyền thuyết, phong tục tập quán . rất phù hợp với chủ đề Đất Nước của Nhân dân.
ĐẤT NƯỚC- NGUYỄN KHOA ĐiỀM
Về nội dung:
- Đoạn trích thể hiện cảm nghĩ mới mẻ của nhà thơ về Đất Nước qua những phát hiện có chiều sâu ở trên nhiều bình diện: địa lý, lịch sử, văn hoá.
- Đặc biệt đóng góp riêng của đoạn trích là ở sự nhấn mạnh tư tưởng Đất Nước của Nhân dân, và nhắc nhở một cách chân thành, xúc động trách nhiệm của mỗi người dân đối với Đất Nước
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
3- Ai làm ra Đất Nước?
4- Tư tưởng Đất Nước của nhân dân
III- KẾT LUẬN
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
17
LUYỆN TẬP- CỦNG CỐ
Đoạn trích “ Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện tư tưởng truyền thống nào của dân tộc ta?
Tư tưởng yêu nước
Tư tưởng nhân đạo
Tư tưởng dân chủ
Tư tưởng Đất Nước của Nhân dân
I- TÌM HiỂU CHUNG
1- Tác giả
2- Tác phẩm
3- Đoạn trích
II- ĐỌC- HiỂU ĐOẠN TRÍCH
1- Đất Nước có từ khi nào?
2- Đất Nước là gì?
3- Ai làm ra Đất Nước?
4- Tư tưởng Đất Nước của nhân dân
III- KẾT LUẬN
IV- CỦNG CỐ
NGUYỄN THỊ HẰNG NGA- THPT HOÀI ĐỨC B
18
Kính chúc các thầy cô mạnh khỏe
Và thành công