Tuần 10. Đất nước (Nguyễn Đình Thi)

Sở giáo dục và đào tạo lạng sơn
đơn vị: trường THPT hữu lũng
Giáo viên: Nguyễn Mai Quỳnh
Tác giả: Nguyễn Đình Thi
I-Tiểu dẫn
Hãy nêu những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của N.Đ.T?
1-Tác giả
- Nguy?n Dỡnh Thi sinh 20-12-1924 t?i Luụng Pha Bang ( L�o).
- Quờ g?c: Phỳ Yờn - H� Dụng.
- L� ngu?i s?m giỏc ng? cỏch m?ng (t? nam 1941).
- ễng dó gi? nhi?u ch?c v? quan tr?ng
- ễng ho?t d?ng trờn nhi?u linh v?c: Vi?t van, tho, ti?u lu?n, k?ch, lớ lu?n phờ bỡnh, nghiờn c?u van h?c, so?n nh?c.

Em có nhận xét gì về phong cách nghệ thuật của N.Đ.T?
- Phong cỏch : Gi?u ch?t suy tu?ng, cú nhi?u tỡm tũi v? ngụn ng?,hỡnh ?nh gi?u c?m xỳc, d? t�i ch? y?u v? quờ huong d?t nu?c.
- ễng l� ngu?i ngh? si t�i hoa.
- Năm 1996 du?c nh� nu?c phong t?ng gi?i thu?ng Hồ Chí Minh về van h?c ngh? thu?t.
- ễng m?t t?i H� N?i nam 2003.


2. Bài thơ: Đất nước
? Theo em th?i gian sỏng tỏc b�i tho cú gỡ d?c bi?t?
* Xu?t x?:
- Sỏng tỏc trong th?i gian d�i t? năm 1948-1955. In trong t?p "Ngu?i chi?n si" 1960.
- Ph?n d?u trong b�i " Sỏng mỏt trong nhu sỏng nam xua"1948 v� "Dờm mớt tinh" 1949.
-Ph?n sau sỏng tỏc nam 1955.
? B�i tho cú th? chia l�m m?y ph?n, n?i dung c?a t?ng ph?n?
* B? c?c : Chia l�m 2 do?n.
- Do?n 1: 5 kh? tho d?u ( Mựa thu H� N?i v� mựa thu Cách mạng).
- Do?n 2: 7 kh? tho cu?i (D?t nu?c dau thuong v� vựng dậy trong chi?n tranh).
II- phân tích bài thơ
1, Mùa thu H� N?i v� mùa thu Cách mạng.


Em có suy nghĩ gi về 3 câu thơ mở đầu?
Ba cõu tho d?u khoi ngu?n c?m xỳc v�
suy ng?m v? d?t nu?c, du?c n?y sinh trong
m?t bu?i sỏng mựa thu ? chi?n khu Vi?t B?c.
a-Mựa thu H� N?i
Mùa thu H.N được tác giả nói đến với những vẻ đẹp đặc sắc n.t.n?

II- phân tích bài thơ
1, Mùa thu H� N?i v� mùa thu Cách mạng.

- Mựa thu H� N?i cú nh?ng v? d?p d?c s?c riờng:
+ Khụng gian trong mỏt, l�n giú se l?nh.
+ Huong c?m m?i.
+ Nh?ng con ph? d�i n?m du?i n?ng thu.
Ba cõu tho d?u khoi ngu?n c?m xỳc v�
suy ng?m v? d?t nu?c, du?c n?y sinh trong
m?t bu?i sỏng mựa thu ? chi?n khu Vi?t B?c.
a-Mựa thu H� N?i
Ch? b?ng v�i nột g?i t? m� th?y du?c c? khụng
gian, m�u s?c huong v?, r?t riờng c?a mựa thu H.N.
- Câu thơ
" Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy"
Theo em tu th? c?a nh?ng con ngu?i t?m xa H.N d?n v?i chi?n khu ntn?
V?y H.N có ý nghia ntn trong tâm hồn c?a nh� tho?
+ Tu th? d?t khoỏt c?a s? t? ch?, s?
quy?t tõm. ?n ch?a trong tõm h?n h?
l� n?i nh? quờ huong: nh? m?, nh? ch?,
nh? em, nh? dỏng ki?u thom, nh? ti?ng
lỏ roi, nh? gi?t n?ng bờn th?m v� nh?
mựa thu Hà Nội.
-Ngh? thu?t: Ng?t nh?p trong cõu tho:
" Sau lung th?m n?ng lỏ roi d?y"
Cú nhi?u cỏch ng?t nh?p, nhung theo tác giả cỏch ng?t nh?p gi?n d? v� ý nghia nh?t l� 2/2/3.
+ Phải là người yêu Hà Nội như máu thịt của mình, thì tình cảm mới có sự vấn vương đến như vậy.
" Sau lưng / thềm nắng / lá rơi d?y"

b, Mựa thu Cách mạng.

*Tớnh t?: xanh, thom mỏt, bỏt ngỏt, d? n?ng. D? núi lờn v? d?p bỡnh yờn, trự phỳ vinh h?ng c?a ng�n d?i sông núi. T? ho�i ni?m v? mựa thu H.N, tỏc gi? d?n v�o c?m xỳc mựa thu d?t nu?c, trong khung c?nh hi?n t?i c?a chi?n khu Việt Bắc.
.
Tỏc gi? dó s? d?ng nh?ng tớnh t? gỡ v� ý nghia c?a nú v? v? d?p c?a non sụng d?t nu?c?

Trong bức tranh ấy hiện lên hình ảnh thiên nhiên và con người ntn?
*C?nh mựa thu:
Hỡnh ?nh: nỳi r?ng, tr?i xanh, cỏnh d?ng, ng? du?ng, dũng sụng. Không gian r?ng, bỏt ngỏt, trong sỏng.
Con ngu?i: Tu th? kiờu hónh, l�m ch? quờ huong d?t nu?c.
* 4 câu thơ cuối:
" Nước Chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về"
- Là tiếng thì thầm của hồn thiêng sông núi.
- Là niềm tự hào về quá khứ hào hùng của dân tộc.
? C?m xỳc c?a tác giả trong 4 cõu tho đó l� gỡ?

? Em hãy so sánh sự khác nhau giữa 2 mùa thu Hà Nội và mùa thu Cách mạng?
Mùa thu C.M
Mùa thu H.N
- Giú th?i ph?p ph?i.
- S?c xanh, sắc d? d?y s?c s?ng.
- Nỳi r?ng, dũng sụng,b?u tr?i.

- Giú: ch?m l?nh.
- S?c v�ng c?a mựa thu.
- Du?ng ph?, th?m nh�
2- Đất nước đau thương và anh dũng
a, đất nước đau thương trong chiến tranh.
Hình ảnh đất nước V.N đau thương trong chiến tranh được thể hiện cô đọng nhất ở những câu thơ nào?
" Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều"
" Thằng giặc tây thằng chúa đất
Đứa đè cổ đứa lột da"
*Trong ánh chiều tà, dưới hàng dây thép gai
đồn giặc tua tủa . Cánh đồng, bầu trời quê
hương tất cả như ứa máu.
* Đất nước trong đau thương được tác giả tái hiện lại bằng những hình ảnh đầy cảm xúc. ẩn sau bức tranh là tình yêu quê hương đất nước và lòng căm thù giặc của nhà thơ.

b, Đất nước ngời sáng trong chiến tranh.

* Hình ảnh những người chiến sĩ : Trên nền của đất nước đau thương trong chiến tranh, bỗng vụt sáng long lanh hình ảnh đôi mắt người yêu, như ngôi sao xanh của hi vọng và khát vọng.
Những hình ảnh riêng và chung hòa nhập vào tâm hồn người chiến sĩ.
Những anh hùng quần chúng trong thời đại mới họ là ai và họ đã dứng lên chiến đấu n.t.n?
* Hình ảnh những người anh hùng quần chúng của thời đại mới: Từ những công nhân trong nhà máy đến những người nông dân ở những cánh đồng họ đều là những con người hồn hậu, cháy bỏng lòng căm thù và họ đã đứng lên chiến đấu kiên cường.
*Nghệ thuật:
+ Động từ: bồn chồn, ngời lên, bật lên, chan đầy.
+ Tương phản: Xiềng xích / bầu trời
Súng đạn / lòng dân .
Em có suy nghĩ gì về vẻ đẹp của những người chiến sĩ?
Bốn câu thơ cuối:
Súng nổ rung trời giận dữ
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng loà.
? Em có suy nghĩ gì về bốn câu thơ cuối?

Bốn câu thơ cuối:
- Hình ảnh này hình thành từ một cảnh thực mà tác giả được chứng kiến tại chiến trường điện Biên Phủ.
- Trong tiếng đại bác dồn dập vang rền , các chiến sĩ ta từ các chiến hào đầy bùn đỏ, ào ạt xông lên như những thác người, tràn lên đánh chiếm những cố thủ cuối cùng của quân Pháp trong tập đoàn cứ điểm điện Biên phủ.
- Trong giờ phút lịch sử ấy, trước mắt nhà thơ như sừng sững vụt lên chân dung nước Việt Nam chói ngời trên nền của lửa, máu, bùn lầy, khói đạn.
III-kết luận

-Âm điệu của bài thơ lúc trầm lắng , xót xa, lúc tha thiết dồn dập, lúc hùng hồn đanh thép. Thể hiện cảm xúc chân thành của nhà thơ.
- Tác giả đã sử dụng những hình ảnh có chiều sâu liên tưởng và sức khái quát lớn, thủ pháp tương phản để làm nổi bật lên chủ nghĩa anh hùng dân tộc.

Tác giả đã xây dựng thành công một tượng đài hùng vĩ bằng thơ về Tổ quốc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Pháp trường kỳ, gian khổ, anh hùng và tất thắng.
? Em hãy nêu giá trị nội dung của
bài thơ?
? Em có nhận xét gì về thủ pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng trong bài thơ?


2-Giá trị nghệ thuật
1-Giá trị nội dung
Củng cố bài:
1, Em có nhận xét gì về hoạt động nghệ thuật của tác giả Nguyễn Đình Thi ? Và hãy cho biết tên một bài hát của ông?
2, Em thích nhất khổ thơ nào trong bài?
Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về khổ thơ đó ?

Xin cảm ơn quý thày cô và các em học sinh !
hữu lũng, tháng 11 năm 2005