Tuần 10. Đất nước (Nguyễn Đình Thi)

ĐỌC VĂN
ĐẤT NƯỚC
Nguyễn Đình Thi
Thiết kế :Lưu Quốc Quý
Tác giả-
-Sinh: 20/12/1924- Sống và gắn bó nhiều với Hà Nội
Giữ những chức vụ quan trọng của Hội VHNT Việt Nam.
Sáng tác thơ, văn, nhạc, phê bình lý luận- Đạt giải thưởng Hồ Chí Minh đa tài
Là nhà thơ tiêu biểu của thơ ca cách mạng VN
2. Hoàn cảnh sáng tác-
-Sáng tác từ 1948 đến 1955  thời gian dài
+ Gắn với đất nước và cuộc kháng chiến
+ Kết quả của một quá trình dồn nén cảm xúc, suy tư  độ chín- Hình tượng lớn: đất nước
Yếu tố nào khơi nguồn cảm xúc về mùa thu của tác giả là:
- Sáng mát trong:
+ khí trời mát mẻ, trong trẻo
+ chuỗi âm thanh nhẹ, cao
 cái thanh thoát của mùa thu.
“Hương cốm": đặc trưng mùa thu Hà Nội
 gợi nỗi nhớ về:
Mùa thu Hà Nội được khắc hoạ bằng những chi tiết là:
*Mùa thu Hà Nội:- "sáng chớm lạnh": cái lạnh vừa mới bắt đầu, thoáng qua, mơ hồ
 khí trời khẽ chuyến đổi.- "hơi may": gió thu nhẹ, mỏng, thoáng- "xao xác": tượng hình: khô, nhẹ tượng thanh: khẽ chạm nhau vắng buồn, con phố Hà Nội như dài hơn, sâu hơn
Buổi sáng giao mùa ở Hà Nội: đẹp - buồn
- Âm điệu câu thơ dàn trải, trầm lắng  có cái gì rất nhớ nhung, xa vắng, vừa da diết, vừa ngậm ngùi lưu luyến.
-Trung tâm của bức tranh thu ấy là hình ảnh nào? Cảm nhận của em về hình ảnh ấy?
Người ra đi: đầu không ngoảnh lại...: quyết tâm, dứt khoát
 tư thế, tinh thần thời đại: “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.
- “sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”: lưu luyến, cảm thấy, nhìn thấy bằng trái tim
 gắn bó sâu nặng, con người thời đại.
- Hà Nội và đất nước đang bị xâm chiếm
- Tâm trạng người ra đi
 Tấm lòng gắn bó với Hà Nội, với đất nước
Mùa thu ở Việt Bắc được gợi lên từ những hình ảnh nào?
Mùa thu hiện tại ở Việt Bắc:
Khác rồi:
. giữa núi đồi
. gió thổi - rừng tre - phấp phới
. trời thu - áo mới
. trong biếc - nói cười
 + không gian: rộng, thoáng
+ hình ảnh tươi sáng
+ cảnh sắc sinh động
+ âm thanh rộn ràng
+ nhịp thơ nhanh, ngắn.
- Dáng đứng nhà thơ hiện lên như thế nào?
Gợi lên hình ảnh đất nước như thế nào?

*Dáng đứng giữa đất trờil lồng lộng .
Đất nước mênh mông, rộng lớn, giàu đẹp
 tự hào, kiêu hãnh.
Âm điệu say sưa, thiết tha. Khẳng định một cách hào sảng.

- Đất nước được cảm nhận ở phương diện nào?
*Đất nước của đau thương và quật khởi

Đất nước được cảm nhận bằng thời gian:
Nước của những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về...
Thời gian từ xưa đến nay

Thời gian của lịch sử.
Trong khoảng thời gian dài lâu ấy, đất nước là của những người “chưa bao giờ khuất”  kiên cường, sức sống bền bỉ  hồn đất nước.
 Hình ảnh một đất nước quật khởi từ trong những đau thương.
- Những hình ảnh gợi lên một đất nước đau thương?
* Đất nước đau thương
- Hình ảnh gợi lên sự đau thương:
+ thằng... thằng chúa đất
đứa đè cổ, đứa lột da
+ bát cơm chan đầy nước mắt
+ súng đạn, xiềng xích...
 Đất nước của những năm dài chiến tranh: tủi nhục, máu đã đổ xuống...
- Hình ảnh nào giàu sức gợi cảm nhất? Em hãy phân tích.
- Hình ảnh đau thương nhất:Ôi những cánh đồng quê chảy máu Dây thép gai đâm nát trời chiều Tác giả lấy 2 hình ảnh thân thuộc, gần gũi nhất, gợi lên bầu trời, mặt đất của Tổ quốc: cánh đồng (trù phú, ấm no, mỡ màng), bầu trời chiều (bình yên, êm ả), giờ bị tàn phá: chảy máu, đâm nát  hình ảnh gợi lên sự tang tóc, chết chóc, thương đau. nỗi đau lớn của dân tộc  ngọn lửa căm hờn.
* Đất nước quật khởi:
- Hình ảnh của đất nước quật khởi hiện lên như thế nào?
- Sự đối lập: . xiềng xích - trời đầy chim
. súng đạn - lòng dân ta yêu nước...
 vũ khí thô bạo không thể tàn phá được sức mạnh tinh thần và lòng nhân ái, yêu chuộng hoà bình  sức sống của dân tộc, của con người Việt Nam.
 làm nên sức mạnh để chiến thắng quân thù.
- Hình ảnh của một đất nước đứng lên:
Ôm đất nước những người áo vải
Đứng lên thành những anh hùng.
 CN anh hùng cách mạng rất thời thường, giản dị nhưng cũng rất anh hùng.
- Hình ảnh đất nước hiện lên:
Từ trong máu lửa
Rũ bùn - đứng dậy - sáng loà
 nhịp thơ dồn dập, mạnh  âm hưởng hùng tráng.
. bối cảnh: rộng lớn
. đất nước: sáng loà, sừng sững, hiên ngang
 Đất nước anh hùng trong tư thế vận động mạnh mẽ.
*Tóm lại:
- Đất nước được cảm nhận trong chiều dài của những năm tháng kháng chiến, chiến đấu và chiến thắng, trong không gian rộng lớn  tầm khái quát
- Cảm xúc - suy tư: đất nước gần gũi, thiêng liêng và trang trọng.
12a1