Tuần 10. Đất nước (Nguyễn Đình Thi)

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
? Khái quát những nét
chính về tác giả?
1.Tác giả.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
Nguyễn Đình Thi làm thơ từ những năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
Thơ Nguyễn Đình Thi có bản sắc và giọng điệu riêng, vừa tự do, phóng khoáng vừa hàm súc, sâu lắng suy tư, có những tìm tòi theo xu hướng hiện đại về hình ảnh, nhạc điệu… Đặc biệt, Nguyễn Đình Thi có những bài thơ đằm thắm, tha thiết về quê hương đất nước Việt Nam trong lam lũ, đau thương đứng lên chiến đấu và chiến thắng.
- Đất nước là 1 thi phẩm xuất sắc, tiêu biểu nhất cho sự nghiệp thơ ca của Nguyễn Đình Thi.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
Sinh 1920, ở Luông Phabăng ( Lào), quê làng Vũ Thạch , nay thuộc phố Bà Triệu, Hà Nội, mất 2003.
-Nguyễn Đình Thi thuộc thế hệ nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống pháp.
-Ông từng là sinh viên trường Luật, sớm tham gia Cách mạng, đã khoác áo lính;
- Sau CMT8 , Nguyễn Đình Thi làm tổng thư ký Hội văn hoá cứu quốc.
+ Từ 1958-1989 làm Tổng thư ký Hội nhà văn Việt Nam.
+ Từ 1995-2003, NĐT là Chủ tịch UB toàn quốc liên hiệp hội văn học nghệ thuật.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
- Nguyễn Đình Thi vừa là nhà văn , nhà thơ , nhà soạn kịch.
- Tác phẩm:
+ Truyện: “Xung kích”: 1951.
“Vỡ bờ” (Tập 1: 1962, tập 2: 1970).
“Vào lửa” (1966). “Mặt trận trên cao”: 1967
+ Tiểu luận: “Mấy vấn đề văn học” (1956)
“Công việc của người viết tiểu thuyết” (1964)
…
+ Thơ : “Người chiến sĩ ” 1958, “Bài thơ Hắc Hải”1958, “Tia nắng”1985
+ Kịch: “Người đàn bà hoá đá”( 1980)…
+Nhạc: “Người Hà Nội ”1947. “Diệt phát xít”1948…

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
?Nêu xuất xứ và bố cục bài thơ?

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
*Xuất xứ:
- “Đất nước” được in trong tập thơ “Người chiến sĩ” của Nguyễn Đình Thi.
-Đây là một bài thơ ngắn nhưng lại được nhà thơ sáng tác trong một thời gian dài ( 1948 đến 1955).
- “Đất nước” là sự kết hợp từ hai bài thơ “ Sáng mát trong như sáng năm xưa”(1948) và “Đêm mít tinh” (1949) và một phần sau chiến thắng Điện Biên Phủ. Đó là kết quả của sự dồn nén cao độ những chiêm nghiệm nghệ thuật và những suy tư về đất nước.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
* Bố cục :
Có thể chia làm 2 phần :
- 21 câu đầu: Đất nước qua hình ảnh mùa thu và cảm xúc của tác giả.
- Phần còn lại :Đất nước và nhân dân đau thương, anh hùng trong kháng chiến.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
?Phân tích và nêu cảm nhận của em về 2 khổ đầu bài thơ?
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
Cảm xúc của nhà thơ về đất nước bắt đầu từ một buổi sáng mùa thu ở Việt Bắc :
Sáng mát trong…
Gío thổi…hương cốm mới.
-> Cảnh thu đẹp, thanh khiết ,trong sáng gợi cho nhà thơ nhớ về mùa thu Hà Nội năm xưa ( khi phải chia tay với Hà Nội lên đường tham gia kháng chiến)
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy
- Mùa thu Hà Nội:

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
+ Cảnh thu :
Sáng chớm lạnh trong lòng …
…phố dài xao xác hơi may
…thềm nắng lá rơi đầy…
Cảnh thu đẹp, lạnh, gợi cảm nhưng buồn vắng.
Đây là những câu thơ vừa sâu sắc vừa tinh tế : Một chút “chớm lạnh” đặc trưng của tiết thu mới bắt đầu của Hà Nội – cái lạnh khiến ta nao lòng. Phố phường như dài hơn, vắng hơn trong heo may “xao xác” ( hai chữ “xao xác vừa gợi hình, vừa gợi âm” )

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
+ Hình ảnh người đi: “đầu không ngoảnh lại”
 Thể hiện một tư thế, một ý chí quyết
ra đi vì đại nghĩa nhưng trong lòng vẫn mang nặng một nỗi niềm bâng khuâng, lưu luyến với nơi chôn nhau cắt rốn của mình.
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy
 Câu thơ buồn mà đẹp, mộng ảo mà rất thật.Cái đẹp của mùa thu với lá vàng và giọt nắng rơi đầy hè phố, tạo nên một sắc thu vàng ngập ngừng.
Người đi cảm nhận cảnh thu không chỉ bằng mắt mà còn cảm nhận bằng chính tâm hồn của người ly quê.


* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
?Phân tích và nêu cảm nhận của em về mùa thu Việt Bắc trong khổ thơ 3,4?
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Mùa thu nay khác rồi
    Tôi đứng vui nghe giữa đất trời
    Gió thổi rừng tre phất phới
    Trời thu thay áo mới
    Trong biếc nói cười thiết tha
    Trời xanh đây là của chúng ta
    Núi rừng đây là của chúng ta
    Những cánh đồng thơm mát
    Những ngả đường bát ngát
    Những dòng sông đỏ nặng phù sa
    Nước chúng ta
    Nước những người chưa bao giờ khuất
    Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
    Những buổi ngày xưa vọng nói về.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
14 câu tiếp : Cảm xúc về đất nước qua mùa thu Việt Bắc

Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
- Từ quá khứ , liên tưởng thơ vụt trở về với mùa thu chiến khu Việt Bắc trong hiện tại :
Mùa thu nay khác rồi / Câu thơ như tiếng reo vui về một mùa thu mới ở Việt Bắc :
+ Cảnh thu :
Gío thổi …phấp phới.
Trời thu…áo mới
Trong biếc…thiết tha
Mùa thu chiến khu, đất nước và con người dào dạt một sức sống và niềm vui thiết tha.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
- Vui sướng tự hào trong tâm thế của người chiến sĩ đang làm chủ đất nước.
Tươi tắn, trẻ trung:
- Diễn đạt trùng điệp khẳng định tạo nên âm điệu hào hùng, đĩnh đạc, gîi c¸i bao qu¸t toµn c¶nh non s«ng ®Êt n­íc; Võa gîi lªn sù ph× nhiªu, giµu cã cña non s«ng.
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung

Nước chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về
Một đất nước anh hùng, một dân tộc kiên cường bất khuất. Tổ tiên như truyền thêm sức mạnh Việt Nam cho con cháu ngày nay để ngẩng cao đầu “đi tới và làm nên thắng trận”:
tự hào.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung
tự hào

? Phân tích những suy tư và cảm nhận của Nguyễn Đình Thi về quê hương, đất nước trong đau thương và tội ác của giặc ở khổ 5,6,7?
2.Đất nước đau thương
– anh hùng.
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn như nhớ mắt người yêu
Từ những năm đau thương chiến đấu
Đã ngời lên nét mặt quê hương
Từ gốc mía bờ tre hồn hậu
 Đã bật lên những tiếng căm hờn
Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta
Thằng giặc tây thằng chúa đất
 Đứa đè cổ đứa lột da

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung,
tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng.
a. Đất nước đau thương :
Ôi ! / thán từ  nỗi đau đớn, xót xa của nhà thơ trước hình ảnh đất nước bị kẻ thù tàn sát.
…cánh đồng …chảy máu.
Dây thép gai đâm nát trời chiều
- Hình ảnh thơ với những đường nét – màu sắc tương phản ,vừa nhân hoá vừa ẩn dụ , vừa cụ thể, vừa khái quát  đặc tả hình ảnh quê hương - đất nước đau thương trong kháng chiến.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung,
tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng.
- Tội ác của kẻ thù :
Bát cơm chan đầy nước mắt
…Thằng giặc Tây, thằng chúa đất
Đứa đè cổ, đứa lột da….
Cách dùng hình ảnh thậm xưng kết hợp với động từ mạnh ( giằng; đè cổ, lột da…)
 Đoạn thơ là bản cáo trạng về tội ác dã man của kẻ thù . Đồng thời qua đó thể hiện lòng căm thù giặc sâu sắc của nhà thơ và của toàn dân tộc.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung,
tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng.
b. Con người quật khởiđứng lên:
Những..hành quân..>< …Nhớ mắt người yêu
Từ …đau thương >* Từ gốc… lúa hồn hậu >< bật lên tiếng thét.
 Sự chuyển biến biện chứng trong nhận thức và hành động của nhân dân theo quy luật “ có áp bức , có đầu tranh”.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung,
tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng.
? Đất nước đứng lên và giành vinh quang được tác giả thể hiện như thế nào ở 4 khổ cuối bài thơ?
Xiềng xích chúng bay không khoá được
Trời đầy chìm và đất đầy hoa
 Súng đạn chúng bay không bắn được
 Lòng dân ta yêu nước thương nhà
…
    Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội
    Mỗi bước đường mỗi bước hi sinh
    Trán cháy rực nghĩ trời đất mới
    Lòng ta bát ngát ánh bình minh
    Súng nổ tung trời giận dữ
    Người lên như nước vỡ bờ
    Nước Việt Nam như máu lửa
    Rũ bùn đứng dậy sáng loà.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung,
tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng.
c. Đất nước quật khởi đứng lên:
*Xiềng xích …>< trời đầy chim…đầy hoa.
*Súng đạn ..>< lòng dân …yêu nước thương nhà.
-Cách dùng nghệ thuật tương phản thể giữa sự tàn bạo của kẻ thù với quyền sống chính đáng và tình cảm của nhân dân  sức mạnh quật khởi của toàn dân tộc.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung,
tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng.
d. Đất nước vinh quang - rạng ngời trong chiến thắng :
Khói nhà máy cuộn trong sương núi
Kèn gọi quân vang vẳng
Ôm đất nước… người áo vải …
Hình ảnh thơ hoành tráng; âm điệu hào hùng…
 Đoạn thơ ghi lại khung cảnh đất nước , nhân dân trong không khí ra trận hào hùng, thể hiện vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng Cách mạng .

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn,trẻ trung,
tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng:
Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội
Mỗi bước đường mỗi bước hi sinh
Trán cháy rực nghĩ trời đất mới
Lòng ta bát ngát ánh bình minh
 hình ảnh đất nước với nhân dân anh hùng, giàu đức hy sinh .
- Đất nước rạng ngời trong chiến thắng :
Súng nổ tung trời giận dữ
    Người lên như nước vỡ bờ
    Nước Việt Nam như máu lửa
    Rũ bùn đứng dậy sáng loà..
 bút pháp tả thực, hình ảnh đẹp, âm điệu hào hùng…
Từ trong đau thương-
gian khổ, đất nước đã
đứng lên với một tư thế
hiên ngang, tự hào.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung, tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng:
Từ trong đau thương-
gian khổ, đất nước đã
đứng lên với một tư thế
hiên ngang, tự hào.
III. Tổng kết.

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung, tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng:
Từ trong đau thương-
gian khổ, đất nước đã
đứng lên với một tư thế
hiên ngang, tự hào.
III. Tổng kết.
CỦNG CỐ

* Tiết 29: ĐẤT NƯỚC - NGUYỄN ĐÌNH THI - *
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Tác phẩm.
II.Phân tích.
1.Cảm xúc về mùa thu.
- Mùa thu Hà Nội:
Đẹp nhưng buồn
-Mùa thu Việt Bắc:
Tươi tắn, trẻ trung, tự hào
2.Đất nước đau thương
– anh hùng:
Từ trong đau thương-
gian khổ, đất nước đã
đứng lên với một tư thế
hiên ngang, tự hào.
III. Tổng kết.
*.Bài cũ:
- Học thuộc lòng bài thơ.
- Học vở ghi, tự tìm hiểu , nắm vững nội dung tác phẩm
*.Bài mới:
Về nhà ôn lại bài luật thơ, làm các bài tập trong phần luyện tập, tiết sau chữa bài tập.
Hướng dẫn học bài
CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ
CÙNG CÁC EM HỌC SINH