Tuần 1. Vào phủ chúa Trịnh (Thượng kinh kí sự)

BÀI 1: VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH
Trích: Thượng Kinh Kí Sự (Lê Hữu Trác)
BÀI 1: VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH (LÊ HỮU TRÁC)
Trích: Thượng kinh kí sự
I/ Tìm Hiểu Chung:
1/ Tác Giả:
- Lê Hữu Trác (1724 – 1791 ) hiệu là Hải Thượng Lãn Ông, người làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương
- Ông là một danh y không chỉ chữa bệnh giỏi mà còn soạn sách, mở trường, truyền bá y học.
- Sự nghiệp của ông được tập hợp trong bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh, gồm 66 quyển biên soạn trong thời gian gần 40 năm. Đây là tác phẩm y học xuất sắc nhất trong thời trung đại Việt Nam.
2/ Tác phẩm Thượng kinh kí sự:
- Thể loại: kí
- Tác phẩm được viết bằng chữ Hán, nằm ở cuối bộ y tông tâm lĩnh.
3/ Đoạn trích: “Vào phủ chúa Trịnh”
- Nói về việc Lê Hữu Trác tới kinh đô, được dẫn vào phủ chúa để bắt mạch kê đơn cho Trịnh Cán


II/ Tìm Hiểu Đoạn Trích:
1/ Quang cảnh trong phủ Chúa

- Bên trong phủ là những nhà “Đại đường”, “Quyển bồng”, “Gác tía” với kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng và “những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy”. Đồ dùng tiếp khách ăn uống toàn là “mâm vàng chén bạc”.
- Đến nội cung của thế tử: phải qua năm sáu lần trướng gấm. Trong phòng thắp nến, có sập thếp vàng, ghế rồng sơn son thếp vàng, trên ghế bày nệm gấm màn là che ngang sân”…
 quang cảnh ở phủ chúa cực kì tráng lệ, lộng lẫy, không đâu sánh bằng.
- Khi vào phủ phải qua nhiều lần cửa, với “những dãy hành lang quanh co nối nhau liên tiếp”, ở mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác, “ai muốn ra vào phải có thẻ”, trong khuôn viên phủ có điếm “Hậu mã quân túc trực”. Vườn hoa trong phủ chúa “ cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm,…
2/ Cung cách sinh hoạt trong phú Chúa
- Trong phủ chúa, người giữ cửa truyền báo rộn ràng, người có việc quan qua lại như mắc cửi.
- Những lời lẽ nhắc đến chúa Trịnh và thế tử đều hết sức cung kính, lễ độ. “thánh thượng đang ngự ở đấy, chưa thể yết kiến, hầu mạch Đông cung thế tử, hầu trà, phòng trà”,…
- Chúa Trịnh luôn luôn có “phi tần chầu trực” xung quamh.
- Thế tử bị bệnh có đến bảy tám thầy thuốc phục dịch và lúc nào cũng có người đứng hầu hai bên. thế tử chỉ là một đứa bé năm sáu tuổi nhưng tác giả - một cụ già – khi vào xem bệnh phải lạy 4 lạy, khi ra cũng lạy 4 lạy. Muốn xem thân hình của thế tử phải có một viên quan nội thần đến xin phép được cởi áo cho thế tử.
→ Chúa giữ vị trí trọng yếu, có quyền uy tối thượng.
 Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa với những lễ nghi, khuôn phép, cách nói năng, người hầu kẻ hạ,…cho thấy sự cao sang quyền uy tột đỉnh cùng với cuộc sống xa hoa hưởng thụ đến cực điểm và khác quá xa so với cuộc sống đầy vất vả của người dân
3/ Cảnh bắt mạch, kê đơn
- Người bệnh : chừng 5, 6 tuổi, rốn lồi to, da thời xanh, chân tay yếu đuối....

*Chẩn bệnh :
- Có bệnh nặng cần phải dùng các loại thuốc trị bệnh mạnh để chế ngự ( quan Chánh đường và các lang y khác- “ cách trị bệnh của cụ khác chúng ta nhiều lắm”)

- Do lâu ngày ở trong cung cấm, không chịu vận động cho nên người suy nhược, yếu đuối và trở thành căn bệnh kinh niên trầm trọng =>Cần phải bồi bổ kết hợp với vận động để tăng cường sức khỏe qua đó có thể đẩy lùi bệnh ( theo LHT)

- Nhận xét : Qua việc kể chuyện và miêu tả trong tác phẩm, Lê Hữu Trác đã cho người đọc thấy một cảnh sống xa hoa nơi phủ chúa, đồng thời còn thấy một tấm lòng trị bệnh cứu người

4/ Phẩm chất con người Lê Hữu Trác
- Là một thầy thuốc giỏi, có kiến thức sâu rộng và già dặn kinh nghiệm.

- Bên cạnh tài năng, ông còn là một thầy thuốc có lương tâm và đức độ

- Khinh thường lợi danh, quyền quý, yêu thích tự do và nếp sống thanh đạm, giản dị nơi quê nhà.
III/ Tổng Kết:
- Về nội dung : Tác phẩm đã kín đáo bộc lộ quan điểm, thái độ phê phán của Lê Hữu Trác đối với cảnh sống xa hoa của vua chúa thời bấy giờ, đồng thời bày tỏ được đạo đức của một vị lương y chân chính.

- Về Nghệ thuật : Tác phẩm có đặc điểm của thể kí, có cách miêu tả, kể chuyện sát với thực tế; có tính tập trung cao