Tuần 1. Tổng quan văn học Việt Nam

TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM
Tìm hiểu chung:
1/Các bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam:
-văn học dân gian và văn học viết.
a. Văn học dân gian:

- VHDG là sáng tác tập thể và truyền miệng của nhân dân lao động.
a1/Các thể loại chủ yếu:

+Thần thoại
+Sử thi (Đam San, Đẻ đất đẻ nước,…)
+Truyền thuyết (con rồng cháu tiên, Thanh Gióng,…)
+Cổ tích (Tấm Cám, Sọ Dừa,…)
+Ngụ ngôn (Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi,…)
+Truyện cười (Lợn cưới áo mới, Đến chết vẫn hà tiện,…)
2. Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam:
a. Văn học trung đại:(từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIX)
Các thể loại chủ yếu:

+Câu đố
+Ca dao
+Tục ngữ
+Vè
+Truyện thơ
+Chèo
a2/ Những đặc trưng chủ yếu:
+ Tính truyền miệng: sáng tác và lưu truyền.
+ Tính tập thể: cũng là sáng tác và truyền miệng nhưng nó mang tính thực hành được thể hiện trong các sinh hoạt khác nhau của đời sống cộng đồng.
b. Văn học viết:
b1/ VH viết là sáng tác của trí thức được ghi lại bằng chữ viết; là sáng tạo của cá nhân mang dấu ấn của tác giả.
b2/ Hình thức văn tự: được ghi lại bằng ba loại chữ:
+ Hán (cách đọc Hán Việt). Ví dụ: “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi,…
+ Nôm. Ví dụ: “Truyện Kiều” của Nguyễn Du,…
+ Quốc Ngữ. Ví dụ: “Bến quê”
+ Từ thế kỉ XX trở về sau chủ yếu viết bằng chữ Quốc Ngữ.
b3/ Hệ thống thể loại : phát triển theo từng thời kỳ:
- Văn học từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIX
Chữ Hán:
Văn xuôi: truyện, ký, tiểu thuyết chương hồi.
Thơ: thơ cổ phong, thơ Đường luật.
Văn biền ngẫu: phú, cáo, văn tế
Chữ Nôm:
Thơ Nôm Đường luật
Truyện thơ, ngâm khúc, hát nói.
- Văn học từ thế kỷ XX đến nay:
Các loại hình tự sự: tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký, tuỳ bút, phóng sự.
Các loại hình trữ tình: thơ trữ tình và trường ca.
Kịch: kịch nói, kịch thơ.
- Chữ viết : chữ Hán và chữ Nôm.
Tieáp nhaän moät phaàn quan troïng heä thoáng theå loïai vaø thi phaùp VH coå- trung ñaïi Trung Quoác.Caùc nhaø thô yeâu nöôùc vaø nhaân ñaïo lôùn thôøi trung ñaïi nhö Nguyeãn Traõi, Nguyeãn Bænh Khieâm, Nguyeãn Du, Cao Baù Quaùt… ñeàu coù saùng taùc thô chöõ Haùn.
-VH chöõ Noâm baét ñaàu phaùt trieån maïnh töø TK XV vaø ñaït ñænh cao ôû cuoái TK XVIII- ñaàu TK XIX
-Theå thô chính : luïc baùt, song thaát luïc baùt.
VH chöõ Noâm tieáp nhaän aûnh höôûng cuûa VHDG toøan dieän, saâu saéc.
*Sự phát triển của VH chữ Nôm gắn liền với những truyền thống lớn nhất của VH trung đại như lòng yêu nước, tinh thần nhân đạo, tính HT đồng thời phản ánh quá trình DT hóa và DC hóa của VH trung đại.





b.Văn học hiện đại: (từ đầu thế kỷ XX đến cuối thế kỷ XX)
-là nền VH tiếng Việt, chủ yếu viết bằng chữ quốc ngữ
-Vừa kế thừa những tinh hoa của VH truyền thống,vừa tiếp thu tinh hoa của những nền VH lớn trên TG để HĐ hóa
*Những điểm khác biệt lớn so với VH trung đại (SGK)
-Từ CM8 một nên VH mới ra đời & phát triển dưới sư �lãnh đạo tòan diện của ĐCSVN phản ánh sự nghiệp đấu tranh CM và xây dựng cuộc sống mới của nd ta.
=> DTVN đã tạo dựng được một nền VH có vị trí xứng đáng trong VH nhân lọai.
3.Con người Việt Nam qua Văn học
a.Con người VN trong quan hệ với TG tự nhiên
-TY thiên nhiên là một nội dung quan trọng của VHVN. Cd-dc mỗi vùng có nét đặc sắc riêng.
-Trong thơ ca trung đại, hình tượng thiên nhiên gắn với lí tưởng đạo đức thẩm mĩ (Tùng, cúc, trúc, mai)
-Trong VH hiện đại, hình tượng thiên nhiên thể hiện TY quê hương, đất nước, yêu cuộc sống.
b.Con người VN trong quan hệ quốc gia, dân tộc:
-Chủ nghĩa yêu nước là một nội dung tiêu biểu, một giá trị quan trọng của VHVN.
c.Con người VN trong quan hệ xã hội:
-Nhiều tác phẩm VH thể hiện mơ ước về 1 XH công bằng, tốt đẹp.
-Cảm hứng XH sâu đậm là một tiền đề quan trọng cho sự hình thành CNHT và CN nhân đạo trong VHDT.

d.Con người Việt Nam và ý thức về bản thân
-Trong những hòan cảnh LS đặc biệt, con người VN thường đề cao ý thức cộng đồng hơn ý thức cá nhân. Nhân vật trung tâm trong tác phẩm VH thường đề cao ý thức XH, trách nhiệm công dân, tinh thần hi sinh cái tôi cá nhân (Hịch tướng sĩ, Thuật hòai.)
-Trong những hòan cảnh khác, con người cá nhân lại được đề cao, có ý thức về quyền sống các nhân(Thơ HXH, Nguyễn Du)
*Xu hướng chung của sự phát triển VHDT là xây dựng 1 đạo lí làm người với nhiều phẩm chất tốt đẹp như nhân ái, thủy chung, tình nghĩa , vị tha, đề cao quyền sống của con người cá nhân nhưng không chấp nhận CN cá nhân cực đoan
II.LUYỆN TẬP:
1. veõ sô ñoà caùc boä phaän cuûa VHVN? Trình baøy quaù trình phaùt trieån cuûa VHVN?
VHDG
VHVN VH trung ñaïi (TK X – XIX)
VH vieát
VH hieän ñaïi (Töø ñaàu TKXX)
2. HS tự trình bày theo cách cảm nhận, nhưng phải đảm bảo ý sau:
- Hình ảnh thiên nhiên và những món ăn dân giã của vùng quê Việt Nam.
- Thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, con người Việt Nam.
III. Hướng dẫn tự học:
* Bài cũ:
- Hai thành phần văn học? Con người Việt Nam qua văn học?
*Bài m?i:
Soạn bài "Khái quát văn học dân gian":
+Các đặc trưng cơ bản của VHDG.
+Các thể loại, đặc điểm.
+Các giá trị cơ bản.