Tuần 1. Khái quát văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX
Chia sẻ bởi Ngô Thị Trúc Đào |
Ngày 09/05/2019 |
108
Chia sẻ tài liệu: Tuần 1. Khái quát văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX thuộc Ngữ văn 12
Nội dung tài liệu:
KHAÁI QUAÁT VÙN HOÅC VIÏåT NAM
ÀÏËN HÏËT THÏË KÓ XX.
TÛÂ CAÁCH MAÅNG THAÁNG TAÁM 1945
Cuöåc chiïën tranh giaãi phoáng dên töåc vö cuâng aác liïåt keáo daâi suöët ba mûúi nùm.
Điïìu kiïån giao lûu vùn hoáa vúái nûúác ngoaâi khöng traánh khoãi haån chïë sûå tiïëp xuác vúái vùn hoaá, vùn hoáa thïë giúái àïìu thöng qua vuâng aãnh hûúãng cuãa phe xaä höåi chuã nghôa, trûúác hïët laâ Liïn Xö, Trung Quöëc vaâ caác nûúác Àöng Êu.
Vùn hoåc giai àoaån naây töìn taåi vaâ phaát triïín trong möåt hoaân caãnh lõch sûã đùåc biïåt:
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Khöng khñ caách maång vaâ khaáng chiïën àaä khúi dêåy maånh meä tinh thêìn cöng dên cuãa nhûäng ngûúâi cêìm buát. Caác thïë hïå nhaâ vùn àaä xêy dûång nïn möåt nïìn vùn hoåc, nghïå thuêåt chöëng àïë quöëc trong thúâi àaåi ngaây nay.
Vùn hoåc phuåc vuå caách maång ca ngúåi caách maång vaâ cuöåc söëng múái; cöí vuä khaáng chiïën; ngúåi ca thaânh tûåu khöi phuåc kinh tïë, xêy dûång chuã nghôa xaä höåi úã miïìn Bùæc; phuåc vuå cuöåc àêëu tranh, thöëng nhêët àêët nûúác; cöí vuä cao traâo chöëng Mô cûáu nûúác giaãi phoáng miïìn Nam cuãa toaân dên töåc.
1) NÏÌN VÙN HOÅC PHUÅC VUÅ CAÁCH MAÅNG, CÖÍ VUÄ CHIÏËN ÀÊËU:
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Phaãn aánh vaâ phuåc vuå cuöåc khaáng chiïën toaân dên, toaân diïån, thïë giúái nhên vêåt trong vùn hoåc bao göìm àuã moåi têìng lúáp nhên dên, thuöåc moåi thïë hïå, trïn moåi miïìn àêët nûúác.
Têët nhiïn, àöëi vúái möåt giai àoaån vùn hoåc phuåc vuå khaáng chiïën, nhên vêåt trung têm cuãa noá phaãi laâ ngûúâi chiïën sô trïn mùåt trêån vuä trang vaâ nhûäng lûåc lûúång trûåc tiïëp phuåc vuå chiïën trûúâng: böå àöåi, Giaãi phoáng quên, dên quên du kñch, dên cöng, thanh niïn xung phong….
2) Nïìn vùn hoåc hûúáng vïì àaåi chuáng vaâ àêåm àaâ tñnh dên töåc:
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Àaåi chuáng vûâa laâ àöëi tûúång thïí hiïån vûâa laâ cöng chuáng cuãa vùn hoåc, cuäng laâ nguöìn cung cêëp lûc lûúång saáng taác cho vùn hoåc. Àïí phuâ húåp vúái nhu cêìu thêím mô cuãa àaåi chuáng, vùn hoåc phaãi tòm àïën nhûäng hònh thûác nghïå thuêåt quen thuöåc vúái nhên dên ngay trong kho taâng vùn hoåc truyïìn thöëng, kho taâng vùn hoáa dên gian vaâ thïí hiïån bùçng möåt ngön ngûä nghïå thuêåt bònh dõ, trong saáng, dïî hiïíu vúái nhên dên.
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
- Hûúáng vïì àaåi chuáng, viïët vïì cuöåc söëng vaâ chiïën àêëu cuãa nhên dên, nïìn vùn hoåc múái rêët chuá yá phaát hiïån vaâ böìi dûúäng àöåi nguä saáng taác tûâ àaåi chuáng. Nhiïìu taâi nùng àaä xuêët hiïån vaâ ngaây caâng trúã thaânh lûåc lûúång saáng taác chñnh cuãa nïìn vùn hoåc múái.
- Laâng (Kim Lên); Vúå chöìng A Phuã( Tö Hoaâi); Muâa laåc ( Nguyïîn Khaãi)…
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
3) Nïìn vùn hoåc chuã yïëu mang khuynh hûúáng sûã thi vaâ caãm hûáng laäng maån:
Ra àúâi vaâ phaát triïín trong khöng khñ cao traâo caách maång vaâ cuöåc chiïën tranh aái quöëc vô àaåi chöëng thûåc dên Phaáp, àïë quöëc Mô vö cuâng aác liïåt vaâ keáo daâi, vùn hoåc Viïåt Nam giai àoaån 1945-1975 trûúác hïët laâ möåt nïìn vùn hoåc cuãa chuã nghôa yïu nûúác.
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Àêy laâ vùn hoåc cuãa nhûäng sûå kiïån lõch sûã a söë phêån toaân dên, nghôa anh huâng. Nhên vêåt trung têm laâ nhûäng phêím chêët cao quyá cuãa cöång àöìng, laâ nhên vêåt trûúác hïët àaåõ diïån cho giai cêëp, cho dên töåc, thúâi àaåi. Ngûúâi cêìm buát cuäng nhên danh cöång àöìng maâ ngûúäng möå, ngúåi ca ngûúâi anh huâng vúái nhûäng chiïën cöng choái loåi.
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Khuynh hûúáng sûã thi gùæn liïìn vúái caãm hûáng laäng maån. Dûúâng nhû con ngûúâi giai àoaån lõch sûã naây tuy àûáng giûäa thûåc taåi àêìy gian khöí, mêët maát, àau thûúng nhûng giai àoaån têm höìn luön luön hûúáng vïì lñ tûúãng, vïì tûúng lai. Àoá laâ nguöìn sûác maånh tinh thêìn to lúán khiïën hoå coá thïí vûúåt lïn moåi thûã thaách, taåo nïn nhûäng sûå tñch phi thûúâng”.
Xeã doåc Trûúâng Sún ài cûáu nûúác
Maâ loâng phúi phúái dêåy tûúng lai.
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Caãm hûáng laäng maån khiïën cho möîi thaânh tûåu coân khiïm töën trong saãn xuêët vaâ xêy dûång trïn miïìn Bùæc àûúåc nhên lïn nhiïìu lêìn vúái kñch thûúác cuãa tûúng lai. Vaâ chuã nghôa laåc quan cuäng àûúåc nhên lïn vúái kñch thûúác êëy:
Xuên úi xuên, em múái àïën ùm dùm
Maâ cuöåc söëng àaä tûng ûâng ngaây höåi.
(Töë Hûäu).
Muöën truâm haånh phuác ûúái trúái xanh
Coá leä loâng töi cuäng hoáa haânh ngoái múái.
(Xuên Diïåu).
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Caãm hûáng laäng maån khöng chó söi nöíi trong thú maâ caã trong vùn xuöi. Tûâ tiïíu thuyïët, truyïån ngùæn àïën buát kñ, tuây buát rêët giaâu chêët thú. Hûúáng vêån àöång cuãa cöët truyïån, söë phêån nhên vêåt, doâng caãm nghô cuãa taác giaã ài tûâ boáng töëi ra aánh saáng, tûâ gian khöí àïën niïìm vui, tûâ hiïån taåi àïën tûúng lai àêìy hûáa heån.
Nhûäng àùåc àiïím trïn àaä taåo nïn nhûäng neát cú baãn nhêët cuãa diïån maåo vùn hoåc Viïåt Nam giai àoaån 1945-1975.
Tuy nhiïn, cuäng coá thïí thêëy nhûäng neát khaác nûäa xuêët hiïån úã mùåt naây mùåt khaác trong nhûäng thúâi àiïím nhêët àõnh.
NHỮNG THÀNH TỰU LỚN
1) Thûåc hiïån xuêët sùæc nhiïåm vuå lõch sûã:
Tuyïn truyïìn cöí vuä cho cuöåc chiïën àêìu giaãi phoáng dên töc trong cuöåc khaáng chiïën chöng thûåc dên Phaáp, chöëng àïë quöëc Myä cuãa dên töåc.
2) Nhûäng àoáng goáp vïì tû tûúãng:
a) Truyïìn thöëng yïu nûúác vaâ chuã nghôa anh huâng:
Caách maång dên töåc dên chuã vaâ lñ tûúãng XHCN laåi àem àïën cho caác nhaâ vùn, nhaâ thú quan niïåm àêët nûúác - nhên dên.
Trong nhûäng nùm khaáng chiïën chöëng Phaáp, HCM àaä daânh nhiïìu vêìn thú àeåp nhêët cho Viïåt Bùæc. Tûâ Sau CM thaáng 8-1945, thú Töë Hûäu, Chïë Lan Viïn, Tïë Hanh, Xuên Quyânh,… coân àoång laåi lêu daâi trong têm höìn ngûúâi àoåc vúái nhûäng doâng viïët vïì àêët nûúác, con ngûúâi VN àeåp àeä, kiïn cûúâng trong gian lao vêët vaã, phúi phúái trong niïìm vui chiïën thùæng.
Khi àêët nûúác bõ xêm lûúåc, caã nûúác trúã thaânh chiïën sô. Caác nhaâ vùn, nhaâ thú phaãn aánh àûúåc hiïån thûåc àoá, cuäng bùçng tinh thêìn cuãa ngûúâi chiïën sô hiïíu theo caã hai nghôa cêìm buát vaâ cêìm suáng. Hoå àaä taåo nïn möåt nïìn vùn hoåc chiïën àêëu coá sûác cöí vuä lúán lao.
2) Nhûäng àoáng goáp vïì tû tûúãng:
b) Truyïìn thöëng nhên àaåo:
Noái àïën giaá trõ tû tûúãng cuãa vùn hoåc phaãi noái àïën nöåi dung nhên àaåo:
- Hûúáng hùèn vïì nhên dên lao àöång, diïîn taã nöíi khöí cuãa hoå dûúái aách aáp bûác giai cêëp xaä höåi cuä vaâ phaát hiïån nhûäng àûác tñnh töët àeåp cuãa hoå, khaã nùng caách maång dûúái sûå laänh àaåo cuãa Àaãng.
- Ca ngúåi veã àeåp cuãa con ngûúâi trong lao àöång. Nhiïìu taác phêím àaä dûång lïn àûúåc nhûäng bûác tranh lao àöång nhû biïíu hiïån cuãa chuã nghôa anh huâng trïn mùåt trêån saãn xuêët vaâ xêy dûång àêët nûúác.
- Àaáp ûáng úã mûác àöå naâo àoá nhûäng nhu cêìu khaác cuãa nhu cêìu con ngûúâi: laâ nhûäng taác phêím viïët vïì àúâi tû, àúâi thûúâng, vïì quaá khûá, vïì thiïn nhiïn, vïì tònh yïu.
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
a) Tûâ nùm 1945- 1975, vùn hoåc VN phaát triïín cên àöëi, toaân diïån hún vïì mùåt thïí loaåi. Tûâ nhûäng nùm 60, nïìn vùn hoåc khöng thiïëu thïí loaåi vùn hoåc naâo: truyïån ngùæn, truyïån vûâa, tiïíu thuyïët böå ba, böå böën; caác loaåi kñ: kñ sûå, truyïån kñ,buáy kñ, nhêåt kñ, tuây kñ; caác loaåi thú: trûä tònh, traâo phuáng, truyïån thú, trûúâng ca; kõch baãn sên khêëu cuäng àuã loaåi.
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
b) Thaânh tûåu cuãa vùn hoåc nghïå thuêåt quyïët àõnh úã phêím chêët thêím mô. Vùn hoåc giai àoaån 1945- 1975 àaåt thaânh tûåu nghïå thuêåt xuêët sùæc hún caã laâ thú trûä tònh vaâ truyïån ngùæn:
Vïì àaåi thïí, thaânh tûåu tröåi nhêët trong thúâi kò khaáng chiïën chöëng Phaáp laâ thú (thú Töë Hûäu, Hoaâng Cêìm, Thöi Hiïåu, Nguyïîn Àònh Thi, Hoaâng Trung Thöng,…)
Vïì vùn xuöi, giaá trõ hún caã laâ trang kñ sûå cuãa Trêìn Àùng, möåt vaâi truyïån ngùæn cuãa Nam Cao, Kim Lên, Tö Hoaâi,….Thúâi kò phong traâo vùn nghïå quêìn chuáng phaát triïín rêët maånh, àùåc biïåt laâ vïì thú vaâ kõch nhûng chó coá giaá truå tuyïn truyïìn nhêët thúâi.
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
c) Tûâ nùm 1965- 1975, möåt cao traâo saáng taác phuåc vuå khaáng chiïën chöëng Mô trong caã nûúác àûúåc phaát àöång- thúâi kò cuãa haâng loaåt nhaâ thú treã coá gioång àiïåu riïng cuãa möåt thïë hïå múái: Phaåm Tiïën Duêåt, Xuên Quyânh, Hûäu Thónh, Bùçng Viïåt, Vuä Quêìn Phûúng…Vïì vùn xuöi, nöíi tröåi trong thúâi gian naây laâ Nguyïîn Khaãi, Nguyïîn Trung Thaânh, Nguyïîn Quang Saáng, Àöî Chu….
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
d) Tûâ àêìu nùm 1960, xuêët hiïån tiïíu thuyïët nhiïìu têåp: Vúä búâ, Cûãa biïín, Nhûäng ngûúâi thúå moã, Baäo biïín, Vuâng trúâi...dûång nïn nhûäng bûác tranh hoaânh traáng cuãa lõch sûã VN, nhûng khöng coá taác phêím naâo àaåt túái giaá trõ cao. Kõch noái ngaây caâng trûúãng thaânh nhûng phaát triïín khöng maånh, chêët lûúång nghïå thuêåt coân nhiïìu haån chïë.
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
à) Thïí vùn lñ luêån phï bònh phaát triïín maånh khoaãng trûúác sau nùm 1960. Chuã yïëu laâ biïíu dûúng vaâ baão vïå vùn hoåc caách maång, phï phaán caác biïíu hiïån lïåch laåc. Thaânh tûåu phï bònh khöng nhoã nhûng chêët lûúång chûa cao. Coá giaá trõ hún caã laâ möåt söë baâi thiïn vïì bònh vùn, phên tñch, miïu taã phong caách nghïå thuêåt möåt caách tinh tïë (Xuên Diïåu, Hoaâi Thanh…).
MỘT SỐ HẠN CHẾ
- Nhiïìu taác phêím thïí hiïån con ngûúâi vaâ cuöåc söëng möåt caách àún giaãn, xuöi chiïìu, phiïën diïån, cöng thûác. Thïm vaâo àoá, nhêån thûác êëu trô cuãa nhiïìu cêy buát vïì quan àiïím giai cêëp khiïën sûå thïí hiïån con ngûúâi giaãn àún, sú lûúåc.
- Phêím chêët nghïå thuêåt cuãa taác phêím nhiïìu khi bõ haå thêëp, caá tñnh, phong caách riïng cuãa nhaâ vùn chûa àûúåc phaát huy maånh meä. Vùn hoåc phuåc vuå chñnh trõ, cöí vuä chiïën àêëu nhiïìu khi khöng coá diïìu kiïån choån lûåa àïì taâi phuâ húåp vúái súã trûúâng vaâ vöën söëng nhaâ vùn.
- Nguyïn nhên laâ do hoaân caãnh chiïën tranh, do quan niïåm giaãn àún, sú lûúåc vïì vùn hoåc phaãn aánh hiïån thûåc, do nhêën maånh möåt chiïìu chûác nùng tuyïn truyïìn giaáo duåc.
- Vïì lñ luêån nhûäng aãnh hûúãng tiïu cûåc cuãa khuynh hûúáng xaä höåi hoåc dung tuåc du nhêåp tûâ bïn ngoaâi.
- Vïì phï bònh, chuã yïëu dûåa vaâo tiïu chuêín chñnh trõ laâ chñnh, nïn nùång nïì phï bònh quan àiïím tû tûúãng, ñt coi troång khaám phaá vïì nghïå thuêåt.
Thú múái (1932-1945) thûúâng chó thêëy mùåt taác haåi, nhòn caác saáng taác nhû möåt söë tuây buát Nguyïîn Tuên, thú Quang Duäng, Hûäu Loan…, thûúâng chó thêëy caái goåi laâ “rúi rúát” cuãa chuã nghôa laäng maån tiïíu tû saãn.
TÁC GIẢ
TIÊU BIỂU
1975
1945
NGO TAT TO
OLEANDE
TO HUU
XUAN DIEU
THE LU
NGUYEN HUY TUONG
NGUYEN TUAN
Kim Lên
Kim Lên
Tế Hanh
Nguyïîn Àònh Thi
TOHOAI
Hoaâng Cêìm
Hoaâng Cêìm
HBFUJVCISHKLNDYDGOADSQXP
Chïë Lan Viïn
Àöî Chu
Lưu Hûäu Phưúác
NAM CAO
PHAM TIEN DUAT
XUAN QUYNH
VÙN HOÅC VIÏåT NAM GIAI ÀOAÅN 1975- TKXX.
Vúái chiïën thùæng vô àaåi muâa xuên nùm 1975, dên töåc ta àaä giaânh laåi àûúåc àöåc lêåp, tûå do, Töí Quöëc thöëng nhêët. Chiïën tranh thöëng nhêët, cuöåc söëng trúã vïì bònh thûúâng. Lõch sûã vùn hoåc bûúác sang möåt giai àoaån múái.
Cho àïën hïët thïë kó XX, giai àoaån vùn hoc naây àaä traãi qua chùång àûúâng möåt phêìn tû thïë kó. Àöëi vúái nïìn vùn hoåc möåt àêët nûúác thúâi gian nhû thïë chûa phaãi laâ daâi, nhûng cuäng àuã àïí nhên ra àuã àïí nhêån ra àûúåc nhûäng chuyïín biïën vaâ möåt söë thaânh tûåu ban àêìu cuãa noá trïn bûúác àûúâng àöíi múái.
I. Nhûäng chuyïín biïën àầu tiïn cuãa nïìn vùn hoåc trïn bûúác àûúâng àöíi múái:
1975-TKXX
Vùn hoåc VN khoaãng 10 nùm sau nùm 1975 coá chuát biïën àöíi. Dïì taâi coá àûúåc núái röång hún, àaä àuång àïën 1 söë hiïån tûúång ñt àûúåc àïì cêåp trong vùn hoåc trûúác nùm 1975 nhû phúi baây möåt vaâi mùåt tiïu cûåc trong xaä höåi( kõch Lûu Quang Vuä, tiïíu thuyïët cuãa Nguyïîn Maånh Tuêën…), hoùåc nhòn thùèng vaâo nhûäng töín thêët nùång nïì trong chiïën tranh, hay bûúác àêìu àïì cêåp àïën bi kõch caá nhên( Ngûúâi àaân baâ trïn chuyïën taâu töëc haânh cuãa Nguyïîn Minh Chêu, Thúâi xa vùæng cuãa Lï Lûåu…).
1975-TKXX
Àêët nưúác cêìn àöíi múái toaân diïån vaâ sêu sùæc. Àöíi múái vùn hoåc laâ nhu cêìu bûác thiïët, coá yá nghôa söëng coân.
Nhûäng cêy buát chöëng tiïu cûåc ngaây caâng tùng. Họ lïn aán bùçng nhûäng baãn aán coá töåi danh cuå thïí, coá àõa chó hùèn hoi, duâng luön thïí phoáng sûå àiïìu tra ngyáúâi thêåt viïåc thêåt- möåt thïí taâi àaä lêu vùæng boáng ( Ngyáúâi àaân baâ quyâ cuãa Trêìn Khùæc; Thuã tuåc àïí laâm ngyáúâi coân söëng, Ngyáúâi khöng cö àơn cuãa Minh Chuyïn; Tiïëng àêët cuãa Hoaâng Hûäu Caác …).
1975-TKXX
Quan àiïím vùn nghïå cuãa Àaãng cöång saãn VN coá nhûäng thay àöíi lúán: vùn hoåc laâ nhu cêìu thiïët yïëu. Tiïu chñ vùn hoáa vaâ baãn sùæc dên töåc àưúåc àïì cao laâm nïìn taãng cho viïåc múã röång àïì taâi saáng taác vaâ àaánh giaá thaânh tûåu vùn hoåc cuãa giai àoaån trưúác.
- Vúái cöng cuöåc àöíi múái xaä höõ, chuyïín sang nïìn kinh tïë thõ trưúâng, múã röång giao lưu quöëc tïë, vùn hoåc coá cơ höåi tiïëp xuác röång raäi vúái bïn ngoaâi.
1975-TKXX
- Cöng chuáng cuäng như baãn thên ngưúâi cêìm buát muöën cuöåc àöíi múái vùn hoåc ài sêu vaâo chiïìu sêu, nghôa laâ phaãi àöíi múái tûâ tyá tưúãng thêím mô àïën hïå thöëng thïí loaåi, thi phaáp vaâ phong caách nghïå thuêåt.
- Theo doäi nïìn vùn hoåc VN trïn tiïën trònh àöíi múái tûâ sau nùm 1975 thêëy bùæt àêìu coá sûå chuyïín biïën theo hưúáng naây tûâ khoaãng nùm 1990 trúã ài.
THaNH TuU
THANH TUU
THANH TUU
1. Àöíi múái vïì yá thûác nghïå thuêåt:
Trong yá thûác cuãa ngưúâi viïët vùn khöng phaãi khöng coá nhûäng chöî khaác biïåt, têët caã àều thöëng nhêët vúái nhau trong möåt nhêån thûác chung: hiïån thûåc khöng phaãi laâ möåt caái gò àơn giaãn, xuöi chiïìu; con ngưúâi laâ möåt sinh thïí phong phuá, phûác taåp; nhaâ vùn phaãi laâ ngưúâi coá tư tưúãng, phaãi nhêåp cuöåc bùçng tư tưúãng vaâ trong tòm toâi saáng taåo dûåa vaâo kinh nghiïåm cöng àöìng dûåa vaâo khaã nùng baãn thên mònh; àöåc giaã laâ nhûäng ngưúâi baån àïí giao lưu, àöëi thoaåi möåt caách bònh àùèng.
THANH TUU
1. Àöíi múái vïì yá thûác nghïå thuêåt:
Möåt àùåc àiïím chung nûäa laâ sûå thûác tónh ngaây caâng sêu sùæc vïì yá thûác caá nhên, àïìu muöën laâ möåt tiïëng noái riïng, àïìu muöën taåo cho mònh möåt buát phaáp, phong caách riïng. ÚÃ àêy, têm vaâ taâi múái quyïët àõnh. Duâ sao khaát voång khùèng àõnh caá tñnh vaâ sûå nöî lûåc trùn trúã nhùçm taåo cho mònh möåt tiïëng noái riïng cuãa giúái cêìm buát cuäng gêy ra möåt phong traâo, möåt khöng khñ coá sûác kñch thñch, cöí vuä, tûâ àoá röìi seä xuáêt hiïån nhûäng taâi nùng lúán tiïu biïíu cho thúâi àaåi vùn hoåc múái.
THANH TUU
2. Vïì mùåt hònh thûác thïí loaåi vùn hoåc:
a) Vïì truyïån ngùæn vaâ tiïíu thuyïët thúâi gian àêìu phaát triïín maånh do nhu cêìu bûác xuác chöëng tiïu cûå. Vïì sau, nghïå thuêåt kïët tinh hún úã truyïån ngùæn vaâ tiïíu thuyïët vúái sûå xuêët hiïån nhiïìu taác phêím cuãa Nguyïín Minh Chêu( Bïën quï, Coã lau, …); Nguyïîn Huy Tiïåp (Nhû nhûäng ngoån gioá…); Lï Minh Khuï( Bi kõch nhoã) …
THANH TUU
2. Vïì mùåt hònh thûác thïí loaåi vùn hoåc:
b) Vïì thú ca, ngay sau chiïën thùæng muâa xuên 1975, nöíi lïn möåt phong traâo viïët trûúâng ca úã caác nhaâ thú quên àöåi nhûng möåt thúâi gian laåi lùæng ài. Nhûäng cêy buát thïë hïå chöëng Myä cûáu nûúác vêîn tiïëp tuåc viïët àïìu. Lúáp múái sau nùm 1975 xuêët hiïån rêët àöng àaão.
Böën thïë hïå àua nhau saáng taác. Nhûäng tòm toâi, nhûäng thûã nghiïåm taáo baåo khöng thiïëu, nhûng thaânh tûåu chûa cao. Thú sau nùm 1975 cuäng àaä taåo ra möåt diïån maåo múái tuy khaá ngöín ngang, bïì böån.
THANH TUU
2. Vïì mùåt hònh thûác thïí loaåi vùn hoåc:
c) Vïì kõch, àaáng chuá yá laâ caác taác phêím hưúáng vïì àïì taâi lõch sûã cuãa Nguyïîn Àònh Thi, Lưu Quang Vuä xuêët hiïån như möåt cêy buát coá sûác saáng taåo döìi daâo vúái khoaãng nùm mươi vúã kõch àưúåc cöng diïîn trong àoá Töi vaâ chuáng ta, Höìn Trương Ba da haâng thõt coá tiïëng vang hơn caã.
THANH TUU
2. Vïì mùåt hònh thûác thïí loaåi vùn hoåc:
d) Vïì lñ luêån, phï bònh vùn hoåc, nhûäng biïíu hiïån àöíi múái chêåm hún. Khoaãng àêìu nhûäng nùm 90 cuãa thïë kó XX coá möåt söë cuöåc tranh luêån söi nöíi vïì lñ thuyïët quanh vêën àïì vùn hoåc vúái chñnh trõ, hiïån thûåc, chuã nghôa hiïån thûåc XHCN, quanh viïåc àaánh giaá vùn hoåc giai àoaån 1930- 1945, vùn hoåc caách maång thaáng Taám nùm 1975 vaâ möåt söë taác phêím coá tû tûúãng vaâ caách viïët múái.. Tiïu chñ àaánh giaá chuá yá coá nhiïìu hún àïën giaá trõ nhên vùn, yá nghôa nhên baãn, chûác nùng thêím mô cuãa vùn hoåc.
THANH TUU
3. Vïì nöåi dung vaâ nghïå thuêåt:
Trưúác hïët laâ nhûäng chuyïín biïën trong quan niïåm vïì con ngưúâi.
Trưúác nùm 1975: Àöëi tưúång laâ con ngưúâi lõch sûã, nhên vêåt sûã thi chó àuúåc nhêën maånh úã tñnh giai cêëp, àưúåc mö taã trong àúâi söëng yá thûác.
Sau nùm 1975: con nguúâi àuúåc nhòn nhêån úã phương diïån caá nhên vaâ quan hïå àúâi thưúâng, thïí hiïån úã phương diïån con ngưúâi tûå nhiïn, úã nhu cêìu baãn nùng, úã phương diïån têm linh…
THANH TUU
3. Vïì nöåi dung vaâ nghïå thuêåt:
Nhûäng chuyïín biïën vïì tư tưúãng àem àïën nhûäng nguöìn caãm hûáng múái: caãm hûáng thïë sûå tùng maånh, trong khi caãm hûáng sûã thi, laäng maån giaãm dêìn.
Vùn hoåc quan têm nhiïìu túái söë phêån caá nhên trong nhûäng quy luêåt phûác taåp; nöåi têm cuãa nhên vêåt àưúåc khai thaác sêu hơn, buát phaáp hyáúáng nöåi phaát huy, àúâi tư àưúåc chuá yá, thúâi gian têm lñ múã röång; phương thûác trêìn thuêåt phong phuá vïì gioång àiïåu; ngön ngûä vùn hoåc cuäng gêìn vúái hiïån thûåc àúâi thưúâng …
Kinh tïë thõ truúâng coá taác duång tñch cûåc àöëi vúái vùn hoåc:
Kñch thñch caác taâi nùng saáng taác àaáp ûáng nhu cêìu cuãa àöåc góaã. Àaä coá nhiïìu tòm toâi múã röång àïì taâi vaâ nhûäng thïí nghiïåm àöíi múái hònh thûác.
Kinh tïë thõ truúâng coá nhûäng taác àöång tiïu cûåc àöëi vúái möåt böå phêån cuãa giúái laâm vùn, laâm baáo nhêët laâ nhûäng cêy buát thiïëu nhên caách, biïën saáng taác vùn hoåc thaânh möåt thûá haâng hoáa àïí cêu khaách, khiïën cho nïìn vùn hoåc khoá traánh khoãi nhûäng bïíu hiïån xuöëng cêëp trong saáng taác, phï bònh vùn hoåc.
TÁC GIẢ
TIÊU BIỂU
1975
TKXX
LUU QUANG VU
NGUYEN HUY THIEP
HGFUIJGDBG
TA DUY ANH
Le luu le luu le lu
LELUU
BAO NINH
NGUYENQUANG THIEU
THÙY MAI
KET LUAN
Vùn hoåc VN tûâ sau CM thaáng Taám 1945 àaä phaát triïín qua 2 giai àoaån:
Tûâ nùm 1945 1975: hoaân thaânh xuêët sùæc nhiïåm vuå lõch sûã: phuåc vuå hai cuöåc khaáng chiïën chöëng thûåc dên Phaáp, chöëng àïë quöëc Mô cuãa dên töåc ài àïën thùæng lúåi hoaân toaân. Àöìng thúâi, àïí laåi àûúåc nhiïìu taác phêím coá giaá trõ nghïå thuêåt, mùåc duâ khöng traánh khoãi nhûäng haån chïë chuã yïëu do hoaân caãnh chiïën tranh.
Tûâ nùm 1975 hïët thïë kó XX: nïìn vùn hoåc bûúác vaâo cöng cuöåc àöíi múái ngaây caâng toaân diïån vaâ sêu sùæc. Nhûäng thaânh tûåu ban àêìu cuãa noá noái lïn rùçng: àöíi múái laâ quy luêåt têët yïëu. Vêån àöng trïn con àûúâng êëy, chùæc chùæn vùn hoåc seä coân nhiïìu thaânh tûåu rûåc rúä hún nûäa trong tûúng lai.
TRUC
ANH DAO
CAM HA
THUY VI
NHOM
CẢM ƠN CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ THEO DÕI.
ÀÏËN HÏËT THÏË KÓ XX.
TÛÂ CAÁCH MAÅNG THAÁNG TAÁM 1945
Cuöåc chiïën tranh giaãi phoáng dên töåc vö cuâng aác liïåt keáo daâi suöët ba mûúi nùm.
Điïìu kiïån giao lûu vùn hoáa vúái nûúác ngoaâi khöng traánh khoãi haån chïë sûå tiïëp xuác vúái vùn hoaá, vùn hoáa thïë giúái àïìu thöng qua vuâng aãnh hûúãng cuãa phe xaä höåi chuã nghôa, trûúác hïët laâ Liïn Xö, Trung Quöëc vaâ caác nûúác Àöng Êu.
Vùn hoåc giai àoaån naây töìn taåi vaâ phaát triïín trong möåt hoaân caãnh lõch sûã đùåc biïåt:
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Khöng khñ caách maång vaâ khaáng chiïën àaä khúi dêåy maånh meä tinh thêìn cöng dên cuãa nhûäng ngûúâi cêìm buát. Caác thïë hïå nhaâ vùn àaä xêy dûång nïn möåt nïìn vùn hoåc, nghïå thuêåt chöëng àïë quöëc trong thúâi àaåi ngaây nay.
Vùn hoåc phuåc vuå caách maång ca ngúåi caách maång vaâ cuöåc söëng múái; cöí vuä khaáng chiïën; ngúåi ca thaânh tûåu khöi phuåc kinh tïë, xêy dûång chuã nghôa xaä höåi úã miïìn Bùæc; phuåc vuå cuöåc àêëu tranh, thöëng nhêët àêët nûúác; cöí vuä cao traâo chöëng Mô cûáu nûúác giaãi phoáng miïìn Nam cuãa toaân dên töåc.
1) NÏÌN VÙN HOÅC PHUÅC VUÅ CAÁCH MAÅNG, CÖÍ VUÄ CHIÏËN ÀÊËU:
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Phaãn aánh vaâ phuåc vuå cuöåc khaáng chiïën toaân dên, toaân diïån, thïë giúái nhên vêåt trong vùn hoåc bao göìm àuã moåi têìng lúáp nhên dên, thuöåc moåi thïë hïå, trïn moåi miïìn àêët nûúác.
Têët nhiïn, àöëi vúái möåt giai àoaån vùn hoåc phuåc vuå khaáng chiïën, nhên vêåt trung têm cuãa noá phaãi laâ ngûúâi chiïën sô trïn mùåt trêån vuä trang vaâ nhûäng lûåc lûúång trûåc tiïëp phuåc vuå chiïën trûúâng: böå àöåi, Giaãi phoáng quên, dên quên du kñch, dên cöng, thanh niïn xung phong….
2) Nïìn vùn hoåc hûúáng vïì àaåi chuáng vaâ àêåm àaâ tñnh dên töåc:
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Àaåi chuáng vûâa laâ àöëi tûúång thïí hiïån vûâa laâ cöng chuáng cuãa vùn hoåc, cuäng laâ nguöìn cung cêëp lûc lûúång saáng taác cho vùn hoåc. Àïí phuâ húåp vúái nhu cêìu thêím mô cuãa àaåi chuáng, vùn hoåc phaãi tòm àïën nhûäng hònh thûác nghïå thuêåt quen thuöåc vúái nhên dên ngay trong kho taâng vùn hoåc truyïìn thöëng, kho taâng vùn hoáa dên gian vaâ thïí hiïån bùçng möåt ngön ngûä nghïå thuêåt bònh dõ, trong saáng, dïî hiïíu vúái nhên dên.
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
- Hûúáng vïì àaåi chuáng, viïët vïì cuöåc söëng vaâ chiïën àêëu cuãa nhên dên, nïìn vùn hoåc múái rêët chuá yá phaát hiïån vaâ böìi dûúäng àöåi nguä saáng taác tûâ àaåi chuáng. Nhiïìu taâi nùng àaä xuêët hiïån vaâ ngaây caâng trúã thaânh lûåc lûúång saáng taác chñnh cuãa nïìn vùn hoåc múái.
- Laâng (Kim Lên); Vúå chöìng A Phuã( Tö Hoaâi); Muâa laåc ( Nguyïîn Khaãi)…
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
3) Nïìn vùn hoåc chuã yïëu mang khuynh hûúáng sûã thi vaâ caãm hûáng laäng maån:
Ra àúâi vaâ phaát triïín trong khöng khñ cao traâo caách maång vaâ cuöåc chiïën tranh aái quöëc vô àaåi chöëng thûåc dên Phaáp, àïë quöëc Mô vö cuâng aác liïåt vaâ keáo daâi, vùn hoåc Viïåt Nam giai àoaån 1945-1975 trûúác hïët laâ möåt nïìn vùn hoåc cuãa chuã nghôa yïu nûúác.
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Àêy laâ vùn hoåc cuãa nhûäng sûå kiïån lõch sûã a söë phêån toaân dên, nghôa anh huâng. Nhên vêåt trung têm laâ nhûäng phêím chêët cao quyá cuãa cöång àöìng, laâ nhên vêåt trûúác hïët àaåõ diïån cho giai cêëp, cho dên töåc, thúâi àaåi. Ngûúâi cêìm buát cuäng nhên danh cöång àöìng maâ ngûúäng möå, ngúåi ca ngûúâi anh huâng vúái nhûäng chiïën cöng choái loåi.
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Khuynh hûúáng sûã thi gùæn liïìn vúái caãm hûáng laäng maån. Dûúâng nhû con ngûúâi giai àoaån lõch sûã naây tuy àûáng giûäa thûåc taåi àêìy gian khöí, mêët maát, àau thûúng nhûng giai àoaån têm höìn luön luön hûúáng vïì lñ tûúãng, vïì tûúng lai. Àoá laâ nguöìn sûác maånh tinh thêìn to lúán khiïën hoå coá thïí vûúåt lïn moåi thûã thaách, taåo nïn nhûäng sûå tñch phi thûúâng”.
Xeã doåc Trûúâng Sún ài cûáu nûúác
Maâ loâng phúi phúái dêåy tûúng lai.
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Caãm hûáng laäng maån khiïën cho möîi thaânh tûåu coân khiïm töën trong saãn xuêët vaâ xêy dûång trïn miïìn Bùæc àûúåc nhên lïn nhiïìu lêìn vúái kñch thûúác cuãa tûúng lai. Vaâ chuã nghôa laåc quan cuäng àûúåc nhên lïn vúái kñch thûúác êëy:
Xuên úi xuên, em múái àïën ùm dùm
Maâ cuöåc söëng àaä tûng ûâng ngaây höåi.
(Töë Hûäu).
Muöën truâm haånh phuác ûúái trúái xanh
Coá leä loâng töi cuäng hoáa haânh ngoái múái.
(Xuên Diïåu).
ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN
Caãm hûáng laäng maån khöng chó söi nöíi trong thú maâ caã trong vùn xuöi. Tûâ tiïíu thuyïët, truyïån ngùæn àïën buát kñ, tuây buát rêët giaâu chêët thú. Hûúáng vêån àöång cuãa cöët truyïån, söë phêån nhên vêåt, doâng caãm nghô cuãa taác giaã ài tûâ boáng töëi ra aánh saáng, tûâ gian khöí àïën niïìm vui, tûâ hiïån taåi àïën tûúng lai àêìy hûáa heån.
Nhûäng àùåc àiïím trïn àaä taåo nïn nhûäng neát cú baãn nhêët cuãa diïån maåo vùn hoåc Viïåt Nam giai àoaån 1945-1975.
Tuy nhiïn, cuäng coá thïí thêëy nhûäng neát khaác nûäa xuêët hiïån úã mùåt naây mùåt khaác trong nhûäng thúâi àiïím nhêët àõnh.
NHỮNG THÀNH TỰU LỚN
1) Thûåc hiïån xuêët sùæc nhiïåm vuå lõch sûã:
Tuyïn truyïìn cöí vuä cho cuöåc chiïën àêìu giaãi phoáng dên töc trong cuöåc khaáng chiïën chöng thûåc dên Phaáp, chöëng àïë quöëc Myä cuãa dên töåc.
2) Nhûäng àoáng goáp vïì tû tûúãng:
a) Truyïìn thöëng yïu nûúác vaâ chuã nghôa anh huâng:
Caách maång dên töåc dên chuã vaâ lñ tûúãng XHCN laåi àem àïën cho caác nhaâ vùn, nhaâ thú quan niïåm àêët nûúác - nhên dên.
Trong nhûäng nùm khaáng chiïën chöëng Phaáp, HCM àaä daânh nhiïìu vêìn thú àeåp nhêët cho Viïåt Bùæc. Tûâ Sau CM thaáng 8-1945, thú Töë Hûäu, Chïë Lan Viïn, Tïë Hanh, Xuên Quyânh,… coân àoång laåi lêu daâi trong têm höìn ngûúâi àoåc vúái nhûäng doâng viïët vïì àêët nûúác, con ngûúâi VN àeåp àeä, kiïn cûúâng trong gian lao vêët vaã, phúi phúái trong niïìm vui chiïën thùæng.
Khi àêët nûúác bõ xêm lûúåc, caã nûúác trúã thaânh chiïën sô. Caác nhaâ vùn, nhaâ thú phaãn aánh àûúåc hiïån thûåc àoá, cuäng bùçng tinh thêìn cuãa ngûúâi chiïën sô hiïíu theo caã hai nghôa cêìm buát vaâ cêìm suáng. Hoå àaä taåo nïn möåt nïìn vùn hoåc chiïën àêëu coá sûác cöí vuä lúán lao.
2) Nhûäng àoáng goáp vïì tû tûúãng:
b) Truyïìn thöëng nhên àaåo:
Noái àïën giaá trõ tû tûúãng cuãa vùn hoåc phaãi noái àïën nöåi dung nhên àaåo:
- Hûúáng hùèn vïì nhên dên lao àöång, diïîn taã nöíi khöí cuãa hoå dûúái aách aáp bûác giai cêëp xaä höåi cuä vaâ phaát hiïån nhûäng àûác tñnh töët àeåp cuãa hoå, khaã nùng caách maång dûúái sûå laänh àaåo cuãa Àaãng.
- Ca ngúåi veã àeåp cuãa con ngûúâi trong lao àöång. Nhiïìu taác phêím àaä dûång lïn àûúåc nhûäng bûác tranh lao àöång nhû biïíu hiïån cuãa chuã nghôa anh huâng trïn mùåt trêån saãn xuêët vaâ xêy dûång àêët nûúác.
- Àaáp ûáng úã mûác àöå naâo àoá nhûäng nhu cêìu khaác cuãa nhu cêìu con ngûúâi: laâ nhûäng taác phêím viïët vïì àúâi tû, àúâi thûúâng, vïì quaá khûá, vïì thiïn nhiïn, vïì tònh yïu.
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
a) Tûâ nùm 1945- 1975, vùn hoåc VN phaát triïín cên àöëi, toaân diïån hún vïì mùåt thïí loaåi. Tûâ nhûäng nùm 60, nïìn vùn hoåc khöng thiïëu thïí loaåi vùn hoåc naâo: truyïån ngùæn, truyïån vûâa, tiïíu thuyïët böå ba, böå böën; caác loaåi kñ: kñ sûå, truyïån kñ,buáy kñ, nhêåt kñ, tuây kñ; caác loaåi thú: trûä tònh, traâo phuáng, truyïån thú, trûúâng ca; kõch baãn sên khêëu cuäng àuã loaåi.
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
b) Thaânh tûåu cuãa vùn hoåc nghïå thuêåt quyïët àõnh úã phêím chêët thêím mô. Vùn hoåc giai àoaån 1945- 1975 àaåt thaânh tûåu nghïå thuêåt xuêët sùæc hún caã laâ thú trûä tònh vaâ truyïån ngùæn:
Vïì àaåi thïí, thaânh tûåu tröåi nhêët trong thúâi kò khaáng chiïën chöëng Phaáp laâ thú (thú Töë Hûäu, Hoaâng Cêìm, Thöi Hiïåu, Nguyïîn Àònh Thi, Hoaâng Trung Thöng,…)
Vïì vùn xuöi, giaá trõ hún caã laâ trang kñ sûå cuãa Trêìn Àùng, möåt vaâi truyïån ngùæn cuãa Nam Cao, Kim Lên, Tö Hoaâi,….Thúâi kò phong traâo vùn nghïå quêìn chuáng phaát triïín rêët maånh, àùåc biïåt laâ vïì thú vaâ kõch nhûng chó coá giaá truå tuyïn truyïìn nhêët thúâi.
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
c) Tûâ nùm 1965- 1975, möåt cao traâo saáng taác phuåc vuå khaáng chiïën chöëng Mô trong caã nûúác àûúåc phaát àöång- thúâi kò cuãa haâng loaåt nhaâ thú treã coá gioång àiïåu riïng cuãa möåt thïë hïå múái: Phaåm Tiïën Duêåt, Xuên Quyânh, Hûäu Thónh, Bùçng Viïåt, Vuä Quêìn Phûúng…Vïì vùn xuöi, nöíi tröåi trong thúâi gian naây laâ Nguyïîn Khaãi, Nguyïîn Trung Thaânh, Nguyïîn Quang Saáng, Àöî Chu….
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
d) Tûâ àêìu nùm 1960, xuêët hiïån tiïíu thuyïët nhiïìu têåp: Vúä búâ, Cûãa biïín, Nhûäng ngûúâi thúå moã, Baäo biïín, Vuâng trúâi...dûång nïn nhûäng bûác tranh hoaânh traáng cuãa lõch sûã VN, nhûng khöng coá taác phêím naâo àaåt túái giaá trõ cao. Kõch noái ngaây caâng trûúãng thaânh nhûng phaát triïín khöng maånh, chêët lûúång nghïå thuêåt coân nhiïìu haån chïë.
3) Nhûäng thaânh tûåu vïì nghïå thuêåt:
à) Thïí vùn lñ luêån phï bònh phaát triïín maånh khoaãng trûúác sau nùm 1960. Chuã yïëu laâ biïíu dûúng vaâ baão vïå vùn hoåc caách maång, phï phaán caác biïíu hiïån lïåch laåc. Thaânh tûåu phï bònh khöng nhoã nhûng chêët lûúång chûa cao. Coá giaá trõ hún caã laâ möåt söë baâi thiïn vïì bònh vùn, phên tñch, miïu taã phong caách nghïå thuêåt möåt caách tinh tïë (Xuên Diïåu, Hoaâi Thanh…).
MỘT SỐ HẠN CHẾ
- Nhiïìu taác phêím thïí hiïån con ngûúâi vaâ cuöåc söëng möåt caách àún giaãn, xuöi chiïìu, phiïën diïån, cöng thûác. Thïm vaâo àoá, nhêån thûác êëu trô cuãa nhiïìu cêy buát vïì quan àiïím giai cêëp khiïën sûå thïí hiïån con ngûúâi giaãn àún, sú lûúåc.
- Phêím chêët nghïå thuêåt cuãa taác phêím nhiïìu khi bõ haå thêëp, caá tñnh, phong caách riïng cuãa nhaâ vùn chûa àûúåc phaát huy maånh meä. Vùn hoåc phuåc vuå chñnh trõ, cöí vuä chiïën àêëu nhiïìu khi khöng coá diïìu kiïån choån lûåa àïì taâi phuâ húåp vúái súã trûúâng vaâ vöën söëng nhaâ vùn.
- Nguyïn nhên laâ do hoaân caãnh chiïën tranh, do quan niïåm giaãn àún, sú lûúåc vïì vùn hoåc phaãn aánh hiïån thûåc, do nhêën maånh möåt chiïìu chûác nùng tuyïn truyïìn giaáo duåc.
- Vïì lñ luêån nhûäng aãnh hûúãng tiïu cûåc cuãa khuynh hûúáng xaä höåi hoåc dung tuåc du nhêåp tûâ bïn ngoaâi.
- Vïì phï bònh, chuã yïëu dûåa vaâo tiïu chuêín chñnh trõ laâ chñnh, nïn nùång nïì phï bònh quan àiïím tû tûúãng, ñt coi troång khaám phaá vïì nghïå thuêåt.
Thú múái (1932-1945) thûúâng chó thêëy mùåt taác haåi, nhòn caác saáng taác nhû möåt söë tuây buát Nguyïîn Tuên, thú Quang Duäng, Hûäu Loan…, thûúâng chó thêëy caái goåi laâ “rúi rúát” cuãa chuã nghôa laäng maån tiïíu tû saãn.
TÁC GIẢ
TIÊU BIỂU
1975
1945
NGO TAT TO
OLEANDE
TO HUU
XUAN DIEU
THE LU
NGUYEN HUY TUONG
NGUYEN TUAN
Kim Lên
Kim Lên
Tế Hanh
Nguyïîn Àònh Thi
TOHOAI
Hoaâng Cêìm
Hoaâng Cêìm
HBFUJVCISHKLNDYDGOADSQXP
Chïë Lan Viïn
Àöî Chu
Lưu Hûäu Phưúác
NAM CAO
PHAM TIEN DUAT
XUAN QUYNH
VÙN HOÅC VIÏåT NAM GIAI ÀOAÅN 1975- TKXX.
Vúái chiïën thùæng vô àaåi muâa xuên nùm 1975, dên töåc ta àaä giaânh laåi àûúåc àöåc lêåp, tûå do, Töí Quöëc thöëng nhêët. Chiïën tranh thöëng nhêët, cuöåc söëng trúã vïì bònh thûúâng. Lõch sûã vùn hoåc bûúác sang möåt giai àoaån múái.
Cho àïën hïët thïë kó XX, giai àoaån vùn hoc naây àaä traãi qua chùång àûúâng möåt phêìn tû thïë kó. Àöëi vúái nïìn vùn hoåc möåt àêët nûúác thúâi gian nhû thïë chûa phaãi laâ daâi, nhûng cuäng àuã àïí nhên ra àuã àïí nhêån ra àûúåc nhûäng chuyïín biïën vaâ möåt söë thaânh tûåu ban àêìu cuãa noá trïn bûúác àûúâng àöíi múái.
I. Nhûäng chuyïín biïën àầu tiïn cuãa nïìn vùn hoåc trïn bûúác àûúâng àöíi múái:
1975-TKXX
Vùn hoåc VN khoaãng 10 nùm sau nùm 1975 coá chuát biïën àöíi. Dïì taâi coá àûúåc núái röång hún, àaä àuång àïën 1 söë hiïån tûúång ñt àûúåc àïì cêåp trong vùn hoåc trûúác nùm 1975 nhû phúi baây möåt vaâi mùåt tiïu cûåc trong xaä höåi( kõch Lûu Quang Vuä, tiïíu thuyïët cuãa Nguyïîn Maånh Tuêën…), hoùåc nhòn thùèng vaâo nhûäng töín thêët nùång nïì trong chiïën tranh, hay bûúác àêìu àïì cêåp àïën bi kõch caá nhên( Ngûúâi àaân baâ trïn chuyïën taâu töëc haânh cuãa Nguyïîn Minh Chêu, Thúâi xa vùæng cuãa Lï Lûåu…).
1975-TKXX
Àêët nưúác cêìn àöíi múái toaân diïån vaâ sêu sùæc. Àöíi múái vùn hoåc laâ nhu cêìu bûác thiïët, coá yá nghôa söëng coân.
Nhûäng cêy buát chöëng tiïu cûåc ngaây caâng tùng. Họ lïn aán bùçng nhûäng baãn aán coá töåi danh cuå thïí, coá àõa chó hùèn hoi, duâng luön thïí phoáng sûå àiïìu tra ngyáúâi thêåt viïåc thêåt- möåt thïí taâi àaä lêu vùæng boáng ( Ngyáúâi àaân baâ quyâ cuãa Trêìn Khùæc; Thuã tuåc àïí laâm ngyáúâi coân söëng, Ngyáúâi khöng cö àơn cuãa Minh Chuyïn; Tiïëng àêët cuãa Hoaâng Hûäu Caác …).
1975-TKXX
Quan àiïím vùn nghïå cuãa Àaãng cöång saãn VN coá nhûäng thay àöíi lúán: vùn hoåc laâ nhu cêìu thiïët yïëu. Tiïu chñ vùn hoáa vaâ baãn sùæc dên töåc àưúåc àïì cao laâm nïìn taãng cho viïåc múã röång àïì taâi saáng taác vaâ àaánh giaá thaânh tûåu vùn hoåc cuãa giai àoaån trưúác.
- Vúái cöng cuöåc àöíi múái xaä höõ, chuyïín sang nïìn kinh tïë thõ trưúâng, múã röång giao lưu quöëc tïë, vùn hoåc coá cơ höåi tiïëp xuác röång raäi vúái bïn ngoaâi.
1975-TKXX
- Cöng chuáng cuäng như baãn thên ngưúâi cêìm buát muöën cuöåc àöíi múái vùn hoåc ài sêu vaâo chiïìu sêu, nghôa laâ phaãi àöíi múái tûâ tyá tưúãng thêím mô àïën hïå thöëng thïí loaåi, thi phaáp vaâ phong caách nghïå thuêåt.
- Theo doäi nïìn vùn hoåc VN trïn tiïën trònh àöíi múái tûâ sau nùm 1975 thêëy bùæt àêìu coá sûå chuyïín biïën theo hưúáng naây tûâ khoaãng nùm 1990 trúã ài.
THaNH TuU
THANH TUU
THANH TUU
1. Àöíi múái vïì yá thûác nghïå thuêåt:
Trong yá thûác cuãa ngưúâi viïët vùn khöng phaãi khöng coá nhûäng chöî khaác biïåt, têët caã àều thöëng nhêët vúái nhau trong möåt nhêån thûác chung: hiïån thûåc khöng phaãi laâ möåt caái gò àơn giaãn, xuöi chiïìu; con ngưúâi laâ möåt sinh thïí phong phuá, phûác taåp; nhaâ vùn phaãi laâ ngưúâi coá tư tưúãng, phaãi nhêåp cuöåc bùçng tư tưúãng vaâ trong tòm toâi saáng taåo dûåa vaâo kinh nghiïåm cöng àöìng dûåa vaâo khaã nùng baãn thên mònh; àöåc giaã laâ nhûäng ngưúâi baån àïí giao lưu, àöëi thoaåi möåt caách bònh àùèng.
THANH TUU
1. Àöíi múái vïì yá thûác nghïå thuêåt:
Möåt àùåc àiïím chung nûäa laâ sûå thûác tónh ngaây caâng sêu sùæc vïì yá thûác caá nhên, àïìu muöën laâ möåt tiïëng noái riïng, àïìu muöën taåo cho mònh möåt buát phaáp, phong caách riïng. ÚÃ àêy, têm vaâ taâi múái quyïët àõnh. Duâ sao khaát voång khùèng àõnh caá tñnh vaâ sûå nöî lûåc trùn trúã nhùçm taåo cho mònh möåt tiïëng noái riïng cuãa giúái cêìm buát cuäng gêy ra möåt phong traâo, möåt khöng khñ coá sûác kñch thñch, cöí vuä, tûâ àoá röìi seä xuáêt hiïån nhûäng taâi nùng lúán tiïu biïíu cho thúâi àaåi vùn hoåc múái.
THANH TUU
2. Vïì mùåt hònh thûác thïí loaåi vùn hoåc:
a) Vïì truyïån ngùæn vaâ tiïíu thuyïët thúâi gian àêìu phaát triïín maånh do nhu cêìu bûác xuác chöëng tiïu cûå. Vïì sau, nghïå thuêåt kïët tinh hún úã truyïån ngùæn vaâ tiïíu thuyïët vúái sûå xuêët hiïån nhiïìu taác phêím cuãa Nguyïín Minh Chêu( Bïën quï, Coã lau, …); Nguyïîn Huy Tiïåp (Nhû nhûäng ngoån gioá…); Lï Minh Khuï( Bi kõch nhoã) …
THANH TUU
2. Vïì mùåt hònh thûác thïí loaåi vùn hoåc:
b) Vïì thú ca, ngay sau chiïën thùæng muâa xuên 1975, nöíi lïn möåt phong traâo viïët trûúâng ca úã caác nhaâ thú quên àöåi nhûng möåt thúâi gian laåi lùæng ài. Nhûäng cêy buát thïë hïå chöëng Myä cûáu nûúác vêîn tiïëp tuåc viïët àïìu. Lúáp múái sau nùm 1975 xuêët hiïån rêët àöng àaão.
Böën thïë hïå àua nhau saáng taác. Nhûäng tòm toâi, nhûäng thûã nghiïåm taáo baåo khöng thiïëu, nhûng thaânh tûåu chûa cao. Thú sau nùm 1975 cuäng àaä taåo ra möåt diïån maåo múái tuy khaá ngöín ngang, bïì böån.
THANH TUU
2. Vïì mùåt hònh thûác thïí loaåi vùn hoåc:
c) Vïì kõch, àaáng chuá yá laâ caác taác phêím hưúáng vïì àïì taâi lõch sûã cuãa Nguyïîn Àònh Thi, Lưu Quang Vuä xuêët hiïån như möåt cêy buát coá sûác saáng taåo döìi daâo vúái khoaãng nùm mươi vúã kõch àưúåc cöng diïîn trong àoá Töi vaâ chuáng ta, Höìn Trương Ba da haâng thõt coá tiïëng vang hơn caã.
THANH TUU
2. Vïì mùåt hònh thûác thïí loaåi vùn hoåc:
d) Vïì lñ luêån, phï bònh vùn hoåc, nhûäng biïíu hiïån àöíi múái chêåm hún. Khoaãng àêìu nhûäng nùm 90 cuãa thïë kó XX coá möåt söë cuöåc tranh luêån söi nöíi vïì lñ thuyïët quanh vêën àïì vùn hoåc vúái chñnh trõ, hiïån thûåc, chuã nghôa hiïån thûåc XHCN, quanh viïåc àaánh giaá vùn hoåc giai àoaån 1930- 1945, vùn hoåc caách maång thaáng Taám nùm 1975 vaâ möåt söë taác phêím coá tû tûúãng vaâ caách viïët múái.. Tiïu chñ àaánh giaá chuá yá coá nhiïìu hún àïën giaá trõ nhên vùn, yá nghôa nhên baãn, chûác nùng thêím mô cuãa vùn hoåc.
THANH TUU
3. Vïì nöåi dung vaâ nghïå thuêåt:
Trưúác hïët laâ nhûäng chuyïín biïën trong quan niïåm vïì con ngưúâi.
Trưúác nùm 1975: Àöëi tưúång laâ con ngưúâi lõch sûã, nhên vêåt sûã thi chó àuúåc nhêën maånh úã tñnh giai cêëp, àưúåc mö taã trong àúâi söëng yá thûác.
Sau nùm 1975: con nguúâi àuúåc nhòn nhêån úã phương diïån caá nhên vaâ quan hïå àúâi thưúâng, thïí hiïån úã phương diïån con ngưúâi tûå nhiïn, úã nhu cêìu baãn nùng, úã phương diïån têm linh…
THANH TUU
3. Vïì nöåi dung vaâ nghïå thuêåt:
Nhûäng chuyïín biïën vïì tư tưúãng àem àïën nhûäng nguöìn caãm hûáng múái: caãm hûáng thïë sûå tùng maånh, trong khi caãm hûáng sûã thi, laäng maån giaãm dêìn.
Vùn hoåc quan têm nhiïìu túái söë phêån caá nhên trong nhûäng quy luêåt phûác taåp; nöåi têm cuãa nhên vêåt àưúåc khai thaác sêu hơn, buát phaáp hyáúáng nöåi phaát huy, àúâi tư àưúåc chuá yá, thúâi gian têm lñ múã röång; phương thûác trêìn thuêåt phong phuá vïì gioång àiïåu; ngön ngûä vùn hoåc cuäng gêìn vúái hiïån thûåc àúâi thưúâng …
Kinh tïë thõ truúâng coá taác duång tñch cûåc àöëi vúái vùn hoåc:
Kñch thñch caác taâi nùng saáng taác àaáp ûáng nhu cêìu cuãa àöåc góaã. Àaä coá nhiïìu tòm toâi múã röång àïì taâi vaâ nhûäng thïí nghiïåm àöíi múái hònh thûác.
Kinh tïë thõ truúâng coá nhûäng taác àöång tiïu cûåc àöëi vúái möåt böå phêån cuãa giúái laâm vùn, laâm baáo nhêët laâ nhûäng cêy buát thiïëu nhên caách, biïën saáng taác vùn hoåc thaânh möåt thûá haâng hoáa àïí cêu khaách, khiïën cho nïìn vùn hoåc khoá traánh khoãi nhûäng bïíu hiïån xuöëng cêëp trong saáng taác, phï bònh vùn hoåc.
TÁC GIẢ
TIÊU BIỂU
1975
TKXX
LUU QUANG VU
NGUYEN HUY THIEP
HGFUIJGDBG
TA DUY ANH
Le luu le luu le lu
LELUU
BAO NINH
NGUYENQUANG THIEU
THÙY MAI
KET LUAN
Vùn hoåc VN tûâ sau CM thaáng Taám 1945 àaä phaát triïín qua 2 giai àoaån:
Tûâ nùm 1945 1975: hoaân thaânh xuêët sùæc nhiïåm vuå lõch sûã: phuåc vuå hai cuöåc khaáng chiïën chöëng thûåc dên Phaáp, chöëng àïë quöëc Mô cuãa dên töåc ài àïën thùæng lúåi hoaân toaân. Àöìng thúâi, àïí laåi àûúåc nhiïìu taác phêím coá giaá trõ nghïå thuêåt, mùåc duâ khöng traánh khoãi nhûäng haån chïë chuã yïëu do hoaân caãnh chiïën tranh.
Tûâ nùm 1975 hïët thïë kó XX: nïìn vùn hoåc bûúác vaâo cöng cuöåc àöíi múái ngaây caâng toaân diïån vaâ sêu sùæc. Nhûäng thaânh tûåu ban àêìu cuãa noá noái lïn rùçng: àöíi múái laâ quy luêåt têët yïëu. Vêån àöng trïn con àûúâng êëy, chùæc chùæn vùn hoåc seä coân nhiïìu thaânh tûåu rûåc rúä hún nûäa trong tûúng lai.
TRUC
ANH DAO
CAM HA
THUY VI
NHOM
CẢM ƠN CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ THEO DÕI.
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Ngô Thị Trúc Đào
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)