Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước

Nhóm I
Nguyễn Xuân Danh
Nguyễn Thái Bình
Bùi Văn Đẩu
Đỗ Thị Hồng Nhã
Nguyễn Thị Tình
Ngô Hồ Lê Vân
Đỗ Thị Kim Bằng
Nguyễn Thanh Trúc
Bùi Thị Loan
CHƯƠNG VI: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ VÀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
1. Quan niệm của hồ chí minh về dân chủ
Dân chủ là khát vọng muôn đời của con người. Hồ Chí Minh quan niệm dân chủ có nghĩa “dân là chủ”. Khi xác định như thế, có lúc Hồ Chí Minh đem quan niệm “dân là chủ” đối lập với quan niệm “quan là chủ” . Đây là quan niệm được Hồ Chí Minh diễn đạt ngắn, ngọn, rõ, đi thẳng vào bản chất của khai niệm trong cấu tạo quyền lực của xã hội.
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
1. Quan niệm của hồ chí minh về dân chủ
Mở rộng theo ý đó, Hố Chí Minh còn cho rằng:” nước ta là nước dân chủ, nghỉa là nước do nhân dân làm chủ”, “Chế độ ta là chế dộ dân chủ . Tức là nhân dân làm chủ”, “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ”.
 
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
2. Dân chủ trong các lĩnh vực của đời sống xã hội
- Dân chủ thể hiện ở việc bảo đảm quyền của con người, quyền công dân. Dân chủ trong xã hội Việt Nam được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội….
- Dân chủ thể hiện trên lĩnh vực chính trị là quan trọng nhất, nổi bật nhất và được biểu hiện tập trung trong hoạt động của nhà nước,
Bởi vì quyền lực của nhân dân được thể hiện trong hoạt động của nhà nước với tư cách nhân dân có quyền lực tối cao.
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
2. Dân chủ trong các lĩnh vực của đời sống xã hội
- Quan niệm dân chủ, theo Hồ Chí Minh, còn biểu hiện ở phương thức tổ chúc xã hội. Khẳng định một chế độ dân chủ ở nước ta là “bao nhiêu lợi ích đều vì dân”, “quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”, đồng thời Hồ Chí Minh cũng chỉ ra phương thúc tổ chúc, hoạt động của xã hội nước ta muốn khẳng định là một nước dân chủ thì phải có cấu tạo quyền lực xã hội mà ở đó người dân, cả trực tiếp, cả gián tiếp qua dân chủ đại diện, một hệ thống chính trị do “dân cử ra” và “ do dân tổ chức nên”.
- Khi xác định quyền hành và lực lượng của xã hội, Hồ Chí Minh còn vạch rõ nguồn gốc, lực lượng tạo ra quyền hành đó là nhân dân. Đó là quan điểm gốc để người coi cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân; trông cưộc đổi mới, xây dựng, kháng chiến kiến quốc là trách nhiệm và công việc của dân .
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
2. Dân chủ trong các lĩnh vực của đời sống xã hội
3. Thực hành dân chủ
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
a . Xây dựng và hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi
Hồ Chí Minh chú trọng bảo đảm quyền lực của các giai cấp , tầng lớp,các cộng đồng dân tộc trong thể chế chính trị nước ta :
- Đối với giai cấp công nhân, Hố Chí Minh khẳng dịnh rằng: công nhân có quyền thực sự trong xì nghiệp, và tự làm chủ về tư liệu sản xuất, họ phải được làm chủ trong việc quản lý, làm chủ trong việc phân phối sản phẩm lao động.
- Đối với nhân dân, Hố Chí Minh cho rằng, bao giờ ở nông thôn nông dân thực sự nắm chính quyền, Nông dân phải được giải phóng thì mới có dân chủ thực sự.
3. Thực hành dân chủ
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
a . Xây dựng và hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi
- Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trò của tầng lớp trí thức trong tiến trình dân chủ hóa ở Việt Nam và cho rằng, lao động trí óc có nhiệm vụ rất quan trọng trong sự nghiệp khàng chiến kiến quốc. Người đặc biệt quan tâm vấn đề giải phóng phụ nữ để phụ nử bình dẳng với nam giới, thực sự tham gia tích cực vào các công việc xã hội. Người cũng đề cao vai trò làm chủ của thanh, thiếu niên.
3. Thực hành dân chủ
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
a . Xây dựng và hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi
b . Xây dựng các tổ chứ Đẳng, Nhà nước, Mật trận các đoàn thể chính trị - xã họi vững mạnh để bảo đảm dân chủ trong xã hội
3. Thực hành dân chủ
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
- Có bảo đảm phát huy dân chủ trong Đẳng thì mới bảo đảm được dân chủ trong toàn xã hội. Đó là quan điểm nhất quán của Hồ Chí Minh. Quyền lảnh đạo của đẳng xuất phát từ sự ủy quyền của giai cấp công nhân, của dân tộc và của nhân dân. Đẳng trở thành hạt nhân chính trị của toàn xã hội và là nhân tố tiên quyết để bảo đảm tinh chất dân chủ của xã hội.
- Nhà nước thể hiện chức năng quản lý xã hội của mình qua việc bảo đảm thực thi ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đối với sự phát triển của đất nước. Nhà nước thể chế hóa toàn bộ bảng chất dân chủ của chế độ. Các tổ chức Mặt trận và đoàn thể nhân dân thể hiện quyền làm chủ và tham gia quản lý xã hội của tất cả các giai cấp, tần lớp trong xả hội.

b . Xây dựng các tổ chứ Đẳng, Nhà nước, Mật trận các đoàn thể chính trị - xã họi vững mạnh để bảo đảm dân chủ trong xã hội
3. Thực hành dân chủ
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
- Tất cả các tổ chức đó đều có một mục tiêu chung là đạt tới trình độ dân chủ cao, dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đó cũng là động lực cơ bản nhất để các giai cấp, tầng lớp trong xã hội Việt Nam phấn đấu trong sự nghiệp cách mạng. Thực hành dân chủ rộng rải theo quan điểm của Hồ Chí Minh, là tên nền tảng của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nồng cốt là liên minh công - nông - trí.
b . Xây dựng các tổ chứ Đẳng, Nhà nước, Mật trận các đoàn thể chính trị - xã họi vững mạnh để bảo đảm dân chủ trong xã hội
3. Thực hành dân chủ
I. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ (3 LUẬN ĐiỂM)
II .QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN
(có 4 luận điểm)
1. Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
- Hồ Chí Minh có quan điểm nhất quán về xây dựng một Nhà nước ở Việt Nam là một Nhà nước do nhân dân làm chủ. Đây là quan điểm cơ bản nhất của Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước Dân ch? c?ng hòa do Người sáng lập. Quan điểm đó xuyên suốt, có tính chi phối toàn bộ quá trình hình thành và phát triển của Nhà nước Cách mạng ở Việt Nam.
- Quan điểm xây dựng Nhà nước của Hồ Chí Minh không những kế thừa mà còn phát triển học thuyết Mac-Lênin về Nhà nước Cách mạng.
1. Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
Nhà nước của dân.
Quan điểm nhất quán của Hồ Chí Minh là xác lập tất cả mọi quyền lực trong Nhà nước và trong xả hội đều thuộc về nhân dân. Quan điểm này của Hồ Chí Minh được thể hiện trong các bản Hiến pháp do Người lãnh đạo soạn thảo .
Hiến pháp năm 1946 nêu rõ : tất cả quyền bính trong nước đều đều là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo; những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra toàn dân phúc quyết. Nhân dân có quyền làm chủ về chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, bầu ra Quốc hội - co quan quyền lực nhà nước cao nhất thể hiện quyền tối cao của nhân dân.
1. Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
Nhà nước của dân.
- Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Hồ Chí Minh khai sinh ngày 2-9-1945 chính là Nhà nước tiến bộ chưa từng có trong lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam bởi vì Nhà nước đó là Nhà nước của dân , nhân dân có vai trò quyết định mọi công việc của đất nước.
1. Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
1 . Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
Nhà nước do dân.
Nhà nước do dân lập nên, do dân ủng hộ, dân làm chủ. Chính vì vậy, Hồ Chí Minh thường nhấn mạnh nhiệm vụ của những người cách mạng là phải làm cho dân hiểu, làm cho dân giác ngộ để nâng cao được trách nhiệm làm chủ, nâng cao được ý thức trách nhiệm chăm lo xây dựng nhà nước của mình.
Hồ Chí Minh khẳng định : Việc nước là việc chung, mỗi người đều phải có trách nhiệm " ghé vai ghánh vác một phần" . Quyền lợi, quyền han bao giờ cũng đi đôi với trách nhiệm, nghĩa vụ.
1 . Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
1 . Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
Nhà nước vì dân
Nhà nước vì dân là một nhà nước lấy lợi ích chính đáng của nhân dân làm mục tiêu, tất cả đều vì lợi ích của nhân dân, ngoài ra không có một lợi ích nào khác. Đó là một nhà nước trong sach, không có bất kỳ một đặc quyền,đặc lợi nào.
Trên tinh thần đó Hồ Chí Minh nhấn mạnh mọi đường lối, chính sách đều chỉ nhằm đưa lại quyền lợi cho dân; việc gì có lợi cho dân dù nhỏ cũng cố gằng làm, việc gì có hại cho dân dù nhỏ cũng cố gắng tránh. Dân là gốc của nước. Hồ Chí Minh luôn luôn tâm niệm : Phải làm cho dân có ăn, phải làm cho dân có mặc, phải làm cho dân có chổ ở, phải làm cho dân được học hành.
1 . Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân.
2 . Quan điểm của Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của nhà nước.
a. về bản chất giai cấp công nhân của nhà nước.
Nhà nước Việt Nam mới , theo quan điểm của Hồ Chí Minh , là một nhà nước mang bản chất của giai cấp công nhân :
- Một là, Nhà nước do Đảng Cộng Sản lãnh đạo. Điều này được thể hiện :
Đảng Cộng Sản Việt Nam lãnh đạo nhà nước giữ vững và tăng cường bản chất của giai cấp công nhân.

Hai là, bản chất của giai cấp của nhà nước ta thể hiện tính định hướng xã hội chủ nghĩa của sự phát triển đất nước.
- Ba là , bản chất giai cấp công nhân của nhà nước ta thể hiện ở nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản của nó là nguyên tắc tập trung dân chủ.
2 . Quan điểm của Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân và tính dân tộc của nhà nước.
a. về bản chất giai cấp công nhân của nhà nước.
b. Bản chất giai cấp công nhân thống nhất với tính nhân dân, tính dân tộc của nhà nước.
Hồ Chí Minh là người giải quyết rất thành công mối quan hệ giữa các vấn đề giai cấp – dân tộc tong xây dựng nhà nước Việt Nam mới . Người đã giải quyết hài hòa , thống nhất giữa bản chất giai cấp với tính nhân dân , tính dân tộc và được biểu hiện rõ trong những quan điểm sau :
b. Bản chất giai cấp công nhân thống nhất với tính nhân dân, tính dân tộc của nhà nước.
- Nhà nước ta ra đời là kết quả của cuộc đấu tranh lâu dài , gian khổ của rất nhiều thế hệ người Việt Nam.
- Tính thống nhất còn biểu hiện ờ chỗ nhà nước ta bảo vệ lợi ích của nhân dân, lấy lợi ích của dân tộc làm cơ bản.
- Trong thực tế, Nhà nước ta đã đứng ra lam nhiệm vụ của dân tộc giao phó, đã lãnh đạo nhân dân tiến hành cuộc kháng chiến bảo vệ nền độc lập, tự do Tổ Quốc, xây dựng nhà nước Việt Nam hòa bình,thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phấn vào sự phát triển tiến bộ của thế giới.
3. Xây dựng Nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
a. Xây dựng một Nhà nước hợp pháp, hợp hiến
Chỉ một ngày sau khi đọc bản Tuyên ngôn độc lập, trong phiên hợp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, Hồ Chí Minh đã đề nghị tổ chức Tổng Tuyển cử càng sớm càng tốt để lập ra Quốc hội rồi từ đó lập ra Chính phủ và các cơ quan, bộ máy chính thức khác của Nhà nước mới. Có được một Nhà nước hợp hiến thể hiện quyền lực tối cao của nhân dân như vậy thì nước ta mới có cơ sở pháp lý vững chắc để làm việc với quân Đồng Minh, mới có một quan hệ quốc tế bình đẳng, mới thiết lập được một cơ chế quyền lực hợp pháp theo đúng thông lệ của Nhà nước pháp quyền hiện đại.
Ngày 2-3-1946, Quốc hội khóa I nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa đã hợp phiên đầu tiên lâp ra các tổ chức, bộ máy và các chức vụ chính thức của Nhà nước. Hồ Chí Minh được bầu làm Chủ Tịch Chính phủ liên hiệp đầu tiên. Đây chính là Chính phủ có đầy đủ tư cách pháp lý để giải quyết một cách có hiệu quả những vấn đề đối nội và đối ngoại ở nước ta.
3. Xây dựng Nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
a. Xây dựng một Nhà nước hợp pháp, hợp hiến
b. Hoạt động quản lý nhà nước bằng hiến pháp, pháp luật và chú trọng đưa pháp luật vào cuộc sống
3. Xây dựng Nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
Quản lý nhà nước là quản lý bằng bộ máy và bằng nhiều biện pháp khác nhưng quan trọng nhất là quản lý bằng hệ thống luật, trong đó quan trọng bậc nhất là hiến pháp – đạo luật cơ bản của nước nhà. Các bản Hiến pháp năm 1946 và Hiến pháp năm 1959 đã để lại dấu ấn đậm nét những quan điểm của Hồ Chí Minh về bản chất, thiết chế và hoạt động của Nhà nước mới.
b. Hoạt động quản lý nhà nước bằng hiến pháp, pháp luật và chú trọng đưa pháp luật vào cuộc sống
3. Xây dựng Nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
Hồ Chí Minh luôn luôn chăm lo xây dựng một nền pháp chế xã hội chủ nghĩa bảo đảm quyền làm chủ thật sự của nhân dân. Các cơ quan của nhà nước phải gương mẫu chấp hành một cách nghiêm chỉnh Hiến pháp và pháp luật. Chính bản thân Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng về sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Người tự giác khép mình vào kỷ luật, vào việc gương mẫu chấp hành Hiến pháp và pháp luật. Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật đã trở thành nền nếp, thành thói quen, thành lối ứng xử tự nhiên của Hồ Chí Minh.
Trong việc thực thi Hiến pháp và pháp luật, Hồ Chí Minh bao giờ cũng chú ý bảo đảm tính nghiêm minh và hiệu lực của chúng. Điều đó đòi hỏi pháp luật phải đúng và phải đủ; tăng cường tuyên truyền , giáo dục pháp luật cho mọi người dân; người thực thi pháp luật phải thật sự công tâm và nghiêm minh, bảo đảm cho luật pháp trở thành cán cân công lý đối với tất cả mọi người, không có một trường hợp ngoại lệ nào; bất kỳ ai vi phạm pháp luật cũng đều bị trừng trị nghiêm khắc, đúng người, đúng tội.
b. Hoạt động quản lý nhà nước bằng hiến pháp, pháp luật và chú trọng đưa pháp luật vào cuộc sống
c. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đủ đức và tài
3. Xây dựng Nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
Theo Hồ Chí Minh, đó là những người vừa có đức vừa có tài, trong đó dức là gốc; đội ngũ này phải được tổ chức hợp lý, có hiệu quả:
Một là tuyệt đối trung thành với cách mạng.
Hai là, hăng hái, thành thạo công việc, giỏi chuyên môn, nghiệp vụ.
Ba là, phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân.
Bốn là, cán bộ, công chức phải là người dám phụ trách, dám quyết đoán, dám chịu trách nhiệm, nhất là trong những tình huống khó khăn, “ thắng không kêu, bại không nản”.
Năm là, phải thường xuyên tự phê bình và phê bình, luôn có ý thức và hành động vì sự lớn mạnh, trong sạch của nhà nước.
c. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đủ đức và tài
3. Xây dựng Nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ
4. Xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh , hoạt động có hiệu quả.
a. Đề phòng và khắc phục những tiêu cực trong hoạt động của nhà nước
Trong quá trình lãnh đạo xây dựng Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Hồ Chí Minh thường chỉ rõ những tiêu cực sau đây và nhắc nhở mọi người đề phòng và khắc phục :
- Tham ô, lãng phí, quan liêu
- Đặc quyền, đặc lợi.
- “tư tung”, “chia rẽ”, “kiêu ngạo”
b. Tăng cường tính nghiêm minh của pháp luật đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng
4. Xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh , hoạt động có hiệu quả.
- Hồ Chí Minh yêu cầu pháp luật phải thẳng tay trừng trị những kẻ bất liêm, bất kỳ kẻ ấy ở địa vị nào, làm nghề nghiệp gì.
- Kỷ cương, phép nước thời nào cũng luôn được đề cao và phải được áp dụng cho tất cả mọi người.
- Bên cạnh đó, Hồ Chí Minh dùng sức mạnh uy tín của mình để cảm hóa những người có lỗi lầm , kéo họ đi với cách mạng, giáo dục những người mắc khuyết điểm để họ tránh phạm pháp.
III. Kết luận
Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ, về nhà nước của dân, do dân, và vì dân có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn,sâu sắc, định hướng cho việc xây dựng và hoàn thiện nền dân chủ, Nhà nước kiểu mới ở Việt Nam. Học tập và quán triêt tư tưởng này để xây dưng nhà nước ngang tầm nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng mới là hết sức cần thiết.

Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân đang tích cực thực hiện nhiệm vụ xây dưng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo cùa ĐCSVN. Nhà nước đó được xây dựng trên nền tảng lý luận Mac-Lênin, tư tưởng HCM và những điều kiện thực tế hiện nay của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn với phát triển kinh tế tri thức, thời kỳ mở cửa, hội nhập quốc tế.
III. Kết luận