Tu liu lich su ve cháng

Chàng Lía
Chàng Lía là một anh hùng Việt Nam người Bình Định, được biết đến nhiều qua miếng võ "cú nhảy cá lóc".
[sửa] Nguyên nhân khởi nghĩa
Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần. Việc mua quan chức phổ biến. Số quan lại ngày càng tăng, nhất là quan thu thuế. Có nơi một xã có 20 xã trưởng và hàng chục nhân viên thu thuế (gọi là tướng thần). Quan lại, hào cường kết thành bè cánh đàn áp bóc lột nhân dân thậm tệ, đua nhau ăn chơi xa xỉ. Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng "quốc phó", khét tiếng tham nhũng ở triều đình Phú Xuân.
Nông dân bị địa chủ hào cường lấn chiếm ruộng đất. Nhân dân đồng bằng phải nộp nhiều thứ thuế, nhân dân miền núi phải nộp lâm thổ sản.
Cuộc sống nhân dân ngày càng khổ cực. Nỗi bất bình oán giận cua các tầng lớp xã hội đối với chính quyền họ Nguyễn ngày càng dâng cao. Cuộc khởi nghĩa chàng Lía đã bùng lên trong hoàn cảnh đó.
[sửa] Nhân vật lịch sử
Mặc dù thông tin cụ thể chưa xác định được, xong có giả thiết cho rằng chàng Lía vốn tên thật là Võ Văn Đoan, quê nội huyện Phù Ly (huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ngày nay), quê ngoại làng Phú Lạc, tổng Thời Hòa, huyện Tuy Viễn. Lía xuất thân trong 1 gia đình nghèo khổ. Là người có khí phái, giỏi võ nghệ, Lía tập hợp dân nghèo nổi dậy,chọn Truông Mây (Bình Định) làm căn cứ, lấy của người giàu chia cho người nghèo.Khi khởi nghĩa chàng Lía bị dập tắt,nhưng hình ảnh chàng Lía còn mãi trong lòng người dân miền Trung. theo "Nguồn gốc võ học Bình Định"

[sửa] Ca dao
Ai vào Bình Định mà nghe,
Nghe thơ chàng Lía, vè về Quảng Nam.
Chiều chiều én liệng Truông Mây,
Cảm thương chú Lía bị vây trong thành.
[sửa] Bài vè
Lên yên thẳng xuống trùng trùng rinh rang,
Lâu la kén đủ trăm ngàn,
Thình lình cướp trại đánh ngang quân triều.
Quân binh đang lúc bao vây,
Chợt đâu bị đánh, xiết bao hãi hùng.