Tư liệu tham khảo GDCD 11.Bài 6

ÑAÅY MAÏNH COÂNG NGHIEÄP HOÙA, HIEÄN ÑAÏI HOÙA GAÉN VÔÙI PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TRI THÖÙC

Trong söï nghieäp ñoåi môùi, khi thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, chuùng ta thaáy caàn vaø coù theå ruùt ngaén thôøi gian baèng nhöõng böôùc nhaûy voït xen laãn nhöõng böôùc tuaàn töï. Ñaûng ta ñaõ ñeà ra chuû tröông: tranh thuû öùng duïng ngaøy caøng nhieàu hôn, ôû möùc cao hôn vaø phoå bieán hôn nhöõng thaønh töïu môùi veà khoa hoïc vaø coâng ngheä, töøng böôùc phaùt trieån kinh teá tri thöùc.
Sau 20 naêm ñoåi môùi theá vaø löïc cuûa ñaát nöôùc ta ñaõ maïnh hôn nhieàu, tuy "töøng böôùc phaùt trieån" nhöng moät soá thaønh phaàn cuûa kinh teá tri thöùc nhö coâng ngheä thoâng tin, in-tô-neùt, ñieän thoaïi di ñoäng... trong giai ñoaïn 2001 - 2005 ñaõ phaùt trieån khaù nhanh. Nhieàu nöôùc phaùt trieån nhö Trung Quoác, Haøn Quoác, Phaàn Lan, AÁn Ñoä... bieát keát hôïp phaùt trieån kinh teá tri thöùc ñeàu ñaït toác ñoä taêng tröôûng kinh teá khaù cao. Do ñoù, tranh thuû thôøi cô maø boái caûnh quoác teá taïo ra, keát hôïp noäi löïc vôùi caùc thuaän lôïi böôùc ñaàu veà phaùt trieån kinh teá tri thöùc, Ñaûng ta ñaõ ñeà ra ñöôøng loái: "Ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa gaén vôùi phaùt trieån kinh teá tri thöùc".
Phaùt trieån kinh teá tri thöùc laø moät xu theá taát yeáu
Lao ñoäng saûn xuaát bao giôø cuõng phaûi döïa vaøo tri thöùc, chæ khaùc nhau ôû möùc ñoä nhieàu hay ít. Kinh teá noâng nghieäp, khôûi ñaàu caùch ñaây khoaûng möôøi ngaøn naêm, phaûi döïa nhieàu vaøo hieåu bieát veà canh taùc, chaên nuoâi, thôøi tieát... töùc laø nhöõng tri thöùc cô baûn veà noâng nghieäp. Nhöng luùc ñoù ñaát ñai, lao ñoäng thuû coâng laïi quan troïng hôn, neân tri thöùc chæ ñoùng vai troø thöù yeáu.
Ñeán khoaûng giöõa theá kyû XVIII, kinh teá coâng nghieäp cô giôùi xuaát hieän vaø phaùt trieån maïnh, döïa vaøo caùc tri thöùc cô hoïc coå ñieån ñeå cheá taïo ra maùy moùc cô khí phuïc vuï saûn xuaát. Nhöng ñeå hình thaønh ñöôïc thò tröôøng haøng hoùa cuûa kinh teá coâng nghieäp coå ñieån thì taøi nguyeân vaø voán (tö baûn) laïi quan troïng hôn neân tri thöùc cô hoïc coå ñieån cuõng chæ coù vai troø thöù yeáu.
Ñeán khoaûng giöõa theá kyû XX, kinh teá coâng nghieäp coå ñieån heát tieàm naêng phaùt trieån vaø baét ñaàu suy thoaùi, vì taøi nguyeân trôû neân caïn kieät, oâ nhieãm ngaøy caøng nghieâm troïng, chieán tranh huûy dieät ñe doïa thöôøng xuyeân... Trong boái caûnh ñoù cuoäc caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä hieän ñaïi xuaát hieän vaø phaùt trieån buøng noå, döïa treân nhöõng khoái tri thöùc khoång loà, raát môùi vaø voâ cuøng phong phuù veà theá giôùi vaät chaát vó moâ vaø vi moâ, vôùi thuyeát töông ñoái vaø thuyeát löôïng töû. Löïc löôïng saûn xuaát môùi ñöôïc hình thaønh döïa treân nguoàn löïc chuû yeáu laø tri thöùc, taïo neân heä thoáng coâng ngheä cao vôùi maùy moùc thoâng minh maø ñieån hình laø maùy tính ñieän töû (maùy ñieän toaùn) moâ phoûng naõo ngöôøi.
Söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa löïc löôïng saûn xuaát môùi naøy ñaõ daãn tôùi moät hình thaùi kinh teá môùi. Ñoù laø moät neàn kinh teá trong ñoù vieäc saùng taïo tri thöùc, söï lan truyeàn vaø quaûng baù nhanh tri thöùc ñöa vaøo öùng duïng laø ñoäng löïc chuû yeáu cuûa taêng tröôûng kinh teá, taïo ra cuûa caûi, taïo ra vieäc laøm cho taát caû caùc ngaønh kinh teá. Nhaø kinh teá hoïc P.F.Durker goïi ñoù laø neàn kinh teá tri thöùc vaø teân goïi naøy hieän nay ñaõ trôû thaønh phoå bieán vôùi vieäc söû duïng chính thöùc cuûa Ngaân haøng theá giôùi. Trong neàn kinh teá môùi, kinh teá tri thöùc saûn xuaát chuû yeáu döïa vaøo nguoàn löïc tri thöùc. Taøi nguyeân vaø voán duø quan troïng vaãn chæ giöõ vai troø thöù yeáu.
Nhö vaäy, trong tieán trình lòch söû phaùt trieån cuûa nhaân loaïi con ngöôøi laø ñoäng vaät duy nhaát coù naêng löïc saùng taïo tri thöùc, do ñoù bieát lao ñoäng saûn xuaát vaø tieán daàn tôùi neàn kinh teá döïa vaøo tri thöùc laø chính. Bôûi vaäy, kinh teá tri thöùc laø moät lòch söû taát yeáu.
Caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä hieän ñaïi, khoaûng töø giöõa theá kyû XX, döïa treân nhöõng tri thöùc saùng taïo, ñi saâu vaøo theá giôùi vó moâ vaø theá giôùi vi moâ, daãn tôùi söï phaùt minh ra caùc maùy moùc, thuoäc loaïi hoaøn toaøn môùi, goïi laø maùy moùc thoâng minh. Ñieån hình laø maùy ñieän toaùn, moâ phoûng ñöôïc nhöõng chöùc naêng chuû yeáu cuûa naõo ngöôøi: bieát nhôù, bieát tính toaùn keå caû caùc baøi toaùn raát phöùc taïp, bieát thöïc hieän caùc leänh, bieát tö vaán cho ngöôøi duøng trong moät soá vieäc..., ñoùng vai troø chính trong caùc heä töï ñoäng hoùa toaøn phaàn cuûa saûn xuaát vaø trong caùc maïng thoâng tin toaøn caàu. Maùy moùc thoâng minh keát hôïp vôùi tri thöùc saùng taïo trôû thaønh nguoàn löïc cuûa caùc coâng ngheä cao nhö: coâng ngheä thoâng tin hoaëc coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng, coâng ngheä sinh hoïc, coâng ngheä vaät lieäu tieân tieán - nano..., trong ñoù coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng giöõ vai troø daãn ñaàu. Heä thoáng coâng ngheä cao laø coát loõi cuûa löïc löôïng saûn xuaát môùi. Söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa löïc löôïng saûn xuaát môùi ñaõ thuùc ñaåy hình thaønh neàn kinh teá tri thöùc trong nöûa sau cuûa theá kyû XX.
Nhöõng quan ñieåm, nhaän thöùc veà coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa gaén vôùi phaùt trieån kinh teá tri thöùc
Kinh teá tri thöùc baét ñaàu xuaát hieän vaøo nhöõng naêm 60 - 70 cuûa theá kyû tröôùc taïi caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån cao. Luùc ñoù taïi nhöõng nöôùc naøy coâng nghieäp hieän ñaïi coâng ngheä cao ñaõ chieám tyû troïng vôùi soá lao ñoäng tri thöùc ñaõ vöôït treân 50% toång soá lao ñoäng.
Trong boái caûnh toaøn caàu hoùa theá giôùi, moät soá nöôùc ñang phaùt trieån, tuy chöa coù coâng nghieäp hieän ñaïi, coâng ngheä cao nhöng bieát chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá, tranh thuû tieáp thu coâng ngheä cao treân cô sôû nguoàn nhaân löïc thích hôïp, thì vaãn coù theå böôùc ñaàu phaùt trieån kinh teá tri thöùc.
Nöôùc ta, tuy coøn ôû trong neàn kinh teá noâng nghieäp vaø laø nöôùc ñang phaùt trieån thu nhaäp thaáp, nhöng bieát phaùt huy ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc vaø coâng ngheä coù naêng löïc tieáp thu vaø öùng duïng caùc coâng ngheä cao, qua chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, vaãn coù theå coù cô hoäi ruùt ngaén thôøi gian ñeå tieán nhanh hôn. Muoán vaäy, phaûi ñoàng thôøi tieáp thu coâng ngheä cao cuûa phaùt trieån kinh teá tri thöùc vaø vaän duïng ngay vaøo coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa trong caùc lónh vöïc caàn thieát. Ví duï phaùt trieån caùc phaàn meàm heä ñieàu haønh maùy, coù theå ñem öùng duïng vôùi söï ñieàu chænh hôïp lyù, vaøo caùc maùy trong coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa.
Thöïc teá cho thaáy khi chuùng ta phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng, in-tô-neùt, maïng vieãn thoâng kyõ thuaät soá, ñieän thoaïi di ñoäng..., töùc laø phaùt trieån moät soá boä phaän cuûa kinh teá tri thöùc thì maëc nhieân thuùc ñaåy hieän ñaïi hoùa, ôû trình ñoä cao, nhieàu lónh vöïc cuûa coâng nghieäp vaø xaây döïng, noâng nghieäp, dòch vuï. Do ñoù vieäc keát hôïp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa gaén vôùi phaùt trieån kinh teá tri thöùc vöøa laø cô hoäi, vöøa laø yeâu caàu trong ñoåi môùi.
Nghò quyeát Ñaïi hoäi laàn thöù X cuûa Ñaûng ñaõ chæ roõ: Tranh thuû thôøi cô thuaän lôïi do boái caûnh quoác teá taïo ra vaø tieàm naêng, lôïi theá cuûa nöôùc ta ñeå ruùt ngaén quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa gaén vôùi phaùt trieån kinh teá tri thöùc, coi kinh teá tri thöùc laø yeáu toá quan troïng cuûa neàn kinh teá coù giaù trò gia taêng cao döïa nhieàu vaøo tri thöùc, keát hôïp vieäc söû duïng nguoàn voán tri thöùc cuûa ngöôøi Vieät Nam vôùi tri thöùc môùi nhaát cuûa nhaân loaïi. Nhö vaäy, lyù luaän vaø thöïc tieãn laø caên cöù vöõng chaéc ñeå xaây döïng ñöôøng loái ñuùng ñaén, tranh thuû thôøi cô, ruùt ngaén thôøi gian coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa sôùm ñöa nöôùc ta trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi.
Theo kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc, phaùt trieån kinh teá tri thöùc phaûi taäp trung nguoàn löïc vaøo boán höôùng chính sau ñaây:
Thöù nhaát, Nhaø nöôùc phaûi xaây döïng theå cheá xaõ hoäi vaø chính saùch kinh teá naêng ñoäng, roäng môû, khuyeán khích saùng taïo vaø öùng duïng coù hieäu quaû nhöõng tri thöùc môùi. Thuùc ñaåy kinh doanh, taùc ñoäng cho nôû roä doanh nghieäp môùi laøm aên phaùt ñaït. Phaûi taïo döïng moät neàn haønh chính coù hieäu quaû, traùnh phieàn haø, tham nhuõng. Giaûm maïnh caùc chi phí haønh chính, goùp phaàn taêng söùc caïnh tranh.
Thöù hai, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc taøi naêng saùng taïo, bieát phoái hôïp vaø chia seû öùng duïng nhöõng thoâng tin, tri thöùc thaønh saûn phaåm coù söùc caïnh tranh cao.
Thöù ba, xaây döïng moät heä thoáng ñoåi môùi hieäu quaû bao goàm: caùc doanh nghieäp, caùc trung taâm nghieân cöùu, caùc tröôøng ñaïi hoïc, caùc toå chöùc tö vaán vaø caùc toå chöùc khaùc lieân keát, trao ñoåi thoâng tin, tri thöùc vôùi nhau theo nhöõng muïc tieâu ñaõ xaùc ñònh. Hoï phaûi thöôøng tröïc tieáp caän caùc kho thoâng tin, tri thöùc cuûa theá giôùi ñöôïc lieân tuïc chaát ñaày, ñeå tích cöïc "tieâu hoùa" chuùng vaø thích nghi hoùa cho caùc nhu caàu cuûa mình vaø töø ñoù saùng taïo ra coâng ngheä cao môùi.
Thöù tö, tích cöïc xaây döïng keát caáu haï taàng coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng, ñaåy maïnh öùng duïng vaø phaùt trieån ngaønh coâng ngheä cao daãn ñaàu naøy. Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc ñaùnh giaù, phoå bieán vaø saùng taïo tri thöùc.
Boán höôùng treân ñaây thöôøng ñöôïc xem nhö boán truï coät xaây döïng kinh teá tri thöùc maø laõnh ñaïo nhaø nöôùc phaûi chæ ñaïo môùi coù theå thaønh coâng.
Caên cöù vaøo caùc chæ soá ñaùnh giaù veà möùc phaùt trieån kinh teá tri thöùc cuûa Ngaân haøng theá giôùi, neáu so saùnh nöôùc ta vôùi nhoùm caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån cao (OECD) thì nöôùc ta coù moät soá ít chæ soá ñaït khaù nhö taêng tröôûng GDP haèng naêm, chæ soá phaùt trieån con ngöôøi (HDI), voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi (FDI)... Nhöng nhìn chung vaãn coøn thaáp keùm so vôùi nhieàu nöôùc treân th