Tư liệu tham khảo GDCD 11.Bài 10

KEÁ THÖØA VAØ PHAÙT HUY DAÂN CHUÛ TRONG TOÅ CHÖÙC VAØ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA QUOÁC HOÄI

1 - Nhöõng böôùc ngoaët cuûa neàn laäp phaùp daân chuû ôû Vieät Nam
Traûi qua 11 khoùa, toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi Vieät Nam gaén lieàn vôùi nhöõng söï kieän quan troïng, ñaùnh daáu böôùc ngoaët cuûa söï phaùt trieån vaø ñoåi môùi theå cheá ôû nöôùc ta theo caùc chuaån möïc daân chuû vaø vaän ñoäng daân chuû hoùa xaõ hoäi.
- Ñoù laø Quoác hoäi khoùa ñaàu tieân naêm 1946 vôùi vieäc ban haønh Hieán phaùp ñaàu tieân, ñaët neàn moùng cho quyeàn laäp phaùp cuûa Nhaø nöôùc ta vaø ñoàng thôøi laø Quoác hoäi vöøa khaùng chieán vöøa kieán quoác, ñaùnh baïi chuû nghóa thöïc daân kieåu cuõ.
- Ñoù laø Quoác hoäi cuûa thôøi kyø chieán tranh giaûi phoùng vì ñoäc laäp daân toäc vaø chuû nghóa xaõ hoäi, vöøa trong hoøa bình kieán thieát cheá ñoä môùi vöøa trong khoùi löûa chieán tranh aùc lieät, phaûi huy ñoäng trieät ñeå taøi daân, söùc daân ñeå ñaùnh baïi chuû nghóa thöïc daân kieåu môùi, thoáng nhaát ñaát nöôùc.
- Ñoù laø Quoác hoäi cuûa nöôùc Vieät Nam thoáng nhaát toaøn veïn laõnh thoå, khaúng ñònh chuû quyeàn quoác gia - daân toäc.
- Ñoù laø Quoác hoäi cuûa thôøi kyø ñoåi môùi, môû cöûa, hoäi nhaäp quoác teá, ñaåy maïnh daân chuû hoùa caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng, gaén lieàn daân chuû hoùa vôùi phaùp cheá hoùa xaõ hoäi, xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa cuûa daân, do daân, vì daân. Moät phaàn naêm theá kyû ñaõ ñi qua trong söï nghieäp ñoåi môùi cuõng ñoàng thôøi laø ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi nöôùc ta.
Phaûi traûi qua 15 naêm tieán haønh ñoåi môùi, töø Ñaïi hoäi VI (1986) ñeán Ñaïi hoäi IX (2001), heä muïc tieâu cuûa ñoåi môùi nöôùc ta môùi trôû neân hoaøn chænh vaø ñònh hình roõ raøng. Daân chuû ñaõ ñöôïc khaúng ñònh nhö moät giaù trò, moät ñoäng löïc quan troïng cuûa ñoåi môùi. Daân chuû cuõng ñoàng thôøi laø moät trong nhöõng muïc tieâu maø coâng cuoäc ñoåi môùi vaø söï nghieäp xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta höôùng tôùi: "Daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh".
Trong nhöõng nghò quyeát quan troïng, coù yù nghóa lòch söû maø Quoác hoäi nöôùc ta thoâng qua trong nhöõng naêm gaàn ñaây, coù hai nghò quyeát thaät söï aán töôïng, phaûn aùnh ñuùng taâm nguyeän cuûa daân, cuõng ñoàng thôøi ñaùp öùng kòp thôøi nhöõng ñoøi hoûi böùc xuùc cuûa xaõ hoäi vaø Nhaø nöôùc ta treân con ñöôøng daân chuû hoùa - coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa. Ñoù laø nghò quyeát veà ban haønh vaø thöïc hieän Quy cheá Daân chuû ôû cô sôû naêm 1998, ñaõ ñem laïi cho quaàn chuùng nhaân daân moät coâng cuï phaùp lyù coù hieäu löïc ñeå thöïc hieän quyeàn laøm chuû cuûa mình taïi cô sôû, trong ñoù coù quyeàn tham gia tröïc tieáp vaøo coâng vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc, kieåm tra vaø giaùm saùt moïi hoaït ñoäng vaø haønh vi cuûa caùn boä, coâng chöùc do daân uûy quyeàn trong vieäc thöïc hieän quyeàn löïc nhaân daân. Ñoù coøn laø Quoác hoäi thoâng qua Luaät Phoøng, choáng tham nhuõng. Ñaây laø vaên baûn luaät thieát thöïc vaø heä troïng nhaát vaøo luùc naøy laøm cô sôû phaùp lyù ñeå ñaåy luøi caùc "troïng beänh" vaø "quoác naïn", baûo veä lôïi ích vaø quyeàn löïc cuûa daân.
Chuù troïng tôùi daân chuû ôû cô sôû laø chuù troïng ñeán vai troø vaø söùc maïnh cuûa daân, bôûi daân vaø caùc hoä daân trong caùc coäng ñoàng daân cö ñeàu laøm aên, sinh soáng ôû cô sôû, gaây döïng phong traøo töø cô sôû.
Nghò quyeát cuûa Quoác hoäi veà Quy cheá Daân chuû ôû cô sôû raát kòp thôøi vaø ñöôïc loøng daân, noù xuaát phaùt töø moät neàn taûng phaùp lyù daân chuû vaø nhaân vaên saâu saéc laø troïng daân, theo ñuùng tinh thaàn daân chuû cuûa Hoà Chí Minh: "trong baàu trôøi khoâng gì quyù baèng nhaân daân", "Trong theá giôùi khoâng gì maïnh baèng söùc maïnh ñoaøn keát cuûa toaøn daân", "Daân chuû laø cuûa quyù baùu nhaát treân ñôøi cuûa daân" vaø "thöïc haønh daân chuû laø caùi chìa khoùa vaïn naêng coù theå giaûi quyeát moïi khoù khaên"(1).
Troïng daân vì daân laø chuû theå goác cuûa quyeàn löïc, vì daân laø cô sôû xaõ hoäi saâu xa nhaát cuûa cheá ñoä, vì nöôùc ta laø moät nöôùc daân chuû neân nhaân daân laø ngöôøi chuû vaø laøm chuû xaõ hoäi.
Nghò quyeát cuûa Quoác hoäi veà Luaät Phoøng, choáng tham nhuõng laø nghò quyeát toû roõ quyeát taâm cuûa toaøn daân maø Quoác hoäi laø ñaïi bieåu trong moät noã löïc laøm trong saïch theå cheá, boä maùy coâng quyeàn, laøm laønh maïnh xaõ hoäi, phaûn aùnh tinh thaàn troïng phaùp, coi phaùp luaät laø toái thöôïng, theo phöông chaâm "thöôïng toân phaùp luaät", ñeå nghieâm trò moïi haønh vi tham nhuõng, haïi nöôùc, haïi daân.
Nguyeân lyù daân chuû - phaùp quyeàn cuûa Quoác hoäi vaø Nhaø nöôùc ta cho thaáy, ñaõ troïng daân thì phaûi troïng phaùp vaø troïng phaùp laø ñeå troïng daân. Nghò quyeát veà ñaïo luaät phoøng choáng tham nhuõng laø moät böôùc tieán cuûa hoaït ñoäng laäp phaùp, cuûa moät neàn laäp phaùp baûo veä daân, taïo cô hoäi vaø khaû naêng ñeå daân nhaäp vaøo cuoäc chieán choáng tham nhuõng. Ñoù khoâng chæ laø nghò quyeát ñöôïc loøng daân, ñöôïc daân uûng hoä maø coøn laø nghò quyeát hôïp thôøi ñaïi, theå hieän ñuùng xu theá cuûa theá giôùi ngaøy nay, muoán ñaït ñöôïc daân chuû thì phaûi kieân quyeát choáng quan lieâu tham nhuõng. Tham nhuõng laø söï thaùch thöùc lôùn nhaát vôùi daân chuû. Thaùi ñoä, haønh ñoäng vaø hieäu quaû choáng tham nhuõng seõ laø thöôùc ño thöû thaùch toaøn dieän caû naêng löïc, ñaïo ñöùc, baûn lónh chính trò cuûa caùc cô quan quyeàn löïc cuûa daân, tröôùc heát laø cuûa Quoác hoäi.
2 - Daân chuû trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi thôøi kyø ñoåi môùi
Treân cô sôû ñoåi môùi kinh teá coù hieäu quaû, nöôùc ta ñaõ tieán haønh ñoåi môùi chính trò maø thöïc chaát laø ñoåi môùi heä thoáng chính trò, thöïc hieän daân chuû hoùa caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi.
Nhaø nöôùc laø moät thöïc theå caáu thaønh heä thoáng chính trò. Noùi tôùi nhaø nöôùc thì tröôùc heát laø noùi tôùi Quoác hoäi, cô quan ñaïi bieåu cho yù chí vaø quyeàn löïc nhaân daân cao nhaát, laø cô quan laäp phaùp, tröôùc heát laø laäp hieán. Coâng taùc troïng yeáu nhaát cuûa Quoác hoäi laø coâng taùc laäp phaùp, ñoàng thôøi laø hoaït ñoäng giaùm saùt ñoái vôùi taát caû caùc toå chöùc quyeàn löïc nhaø nöôùc, caùc haønh vi cuûa toå chöùc vaø caù nhaân coâng daân trong xaõ hoäi, ñaûm baûo cho söï toân nghieâm phaùp luaät ñöôïc thöïc hieän, quyeàn bình ñaúng tröôùc phaùp luaät cuûa taát caû moïi ngöôøi ñöôïc tuaân thuû. Ñoåi môùi heä thoáng chính trò khoâng nhöõng phaûi ñoåi môùi noäi dung vaø phöông thöùc laõnh ñaïo cuûa Ñaûng maø coøn phaûi ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Nhaø nöôùc, trong ñoù coù Quoác hoäi, ñoåi môùi caùc toå chöùc, caùc ñoaøn theå chính trò - xaõ hoäi cuûa quaàn chuùng.
Neáu Nhaø nöôùc laø thaønh phaàn coát yeáu, röôøng coät cuûa cheá ñoä chính trò, cuûa heä thoáng chính trò thì Quoác hoäi laïi laø coát yeáu cuûa Nhaø nöôùc, laø thieát cheá bieåu thò ñaày ñuû, taäp trung vaø thoáng nhaát quyeàn löïc, quyeàn naêng vaø söï uûy quyeàn cuûa nhaân daân. Thöïc chaát cuûa cheá ñoä daân chuû laø cheá ñoä uûy quyeàn cuûa daân cho Nhaø nöôùc. Thoâng qua baàu cöû, daân tröïc tieáp löïa choïn vaø baàu ra nhöõng ñaïi bieåu thöïc söï xöùng ñaùng vôùi söï uûy quyeàn cuûa mình ôû cô quan coù quyeàn löïc cao nhaát ñeå laäp phaùp laø Quoác hoäi. Cuõng nhö vaäy, daân löïa choïn baàu ra nhöõng ñaïi bieåu hôïp thaønh cô quan ñaïi dieän cho quyeàn löïc cuûa mình ôû ñòa phöông vaø cô sôû (caùc Hoäi ñoàng nhaân daân).
Vieäc keá thöøa vaø phaùt huy daân chuû trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi hieän nay ñoøi hoûi phaûi tieáp tuïc ñoåi môùi Quoác hoäi töø hai lónh vöïc quan troïng neâu treân: toå chöùc neân moät Quoác hoäi thöïc söï daân chuû, theå hieän ñuùng ñaén tính ñaïi dieän, ñaïi bieåu cho yù chí vaø quyeàn löïc cuûa daân, taïo ra moät cô caáu toå chöùc sao cho Quoác hoäi thöïc söï coù khaû naêng hoaït ñoäng laäp phaùp vaø giaùm phaùp, moät Quoác hoäi coù thöïc löïc vaø thöïc quyeàn ñeå thöïc thi daân chuû. Ñoù coøn laø moät Quoác hoäi coù noäi dung vaø phöông thöùc hoaït ñoäng moät caùch daân chuû, chuû ñoäng, saùng taïo, tích cöïc vaø naêng ñoäng, ñuû söùc chöùng toû söùc maïnh cuûa daân chuû trong cuoäc ñaáu tranh choáng laïi söï phaûn daân chuû döôùi moïi hình thöùc: vi phaïm quyeàn daân chuû cuûa daân, taäp trung quan lieâu, thoùi töï do voâ chính phuû, keå caû daân chuû hình thöùc. Nhö ñaõ noùi, tieâu ñieåm cuûa moïi hoaït ñoäng daân chuû aáy laø daân chuû trong hoaït ñoäng laäp phaùp, taïo ra moät heä thoáng phaùp luaät daân chuû, tieán boä, kieåm tra vaø giaùm saùt vieäc thöïc thi phaùp luaät trong taát caû caùc cô quan coâng quyeàn, trong caùc toå chöùc vaø caù nhaân coâng daân, thöïc hieän chöùc naêng cuûa Quoác hoäi laø quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà quan troïng cuûa ñaát nöôùc.
Ñeå ñoåi môùi Quoác hoäi coù keát quaû töø hai lónh vöïc neâu treân theo ñònh höôùng keá thöøa vaø phaùt huy daân chuû, coù haøng loaït vaán ñeà ñaët ra caàn phaûi giaûi quyeát.
Coù theå quy vaøo hai nhoùm vaán ñeà chính: nhöõng vaán ñeà lieân quan tôùi nhaän thöùc lyù luaän veà daân chuû vaø quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân ñöôïc theå hieän trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi; nhöõng vaán ñeà lieân quan tôùi thöïc tieãn vaän ñoäng daân chuû, thöïc haønh daân chuû trong cô caáu toå chöùc boä maùy vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi.
Phaûi giaûi quyeát toát vaø ñoàng boä caû hai nhoùm vaán ñeà ñoù thì vieäc keá thöøa vaø phaùt huy daân chuû cuûa Quoác hoäi môùi trôû thaønh moät keát quaû thöïc teá ñaûm baûo cho nhaø nöôùc maïnh, coù thöïc quyeàn, thöïc hieän ñöôïc söï uûy quyeàn cuûa daân, phuïc vuï nhaân daân ngaøy moät toát hôn.
· Vaán ñeà thöù nhaát: Veà nhaän thöùc lyù luaän
Caàn löu yù laø, caû hai nhoùm vaán ñeà ñoù khoâng chæ lieân quan ñeán caùc caáu phaàn khaùc nhau cuûa nhaø nöôùc, nhaát laø chính phuû haønh phaùp, ñeán hoaït ñoäng caûi caùch neàn haønh chính coâng cuõng nhö hoaït ñoäng giaùm saùt, kieåm saùt vaø xeùt xöû theo luaät ñònh, maø coøn lieân quan ñeán söï phoái hôïp cuûa caùc toå chöùc chính trò - xaõ hoäi