Tu liệu : dạy học theo chuan kien thưc kĩ nang môn NgữVaw2n năm

1
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY
HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ
SỬ DỤNG TRONG DẠY HỌC
NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG THCS
2
1. Phương pháp dạy học tích cực:
1.1. Phương pháp vấn đáp:
a. Cách thức: Giáo viên đặt câu hỏi để học sinh trả lời  Học sinh lĩnh hội nội dung bài học
3
b. Các cách vấn đáp:
- Vấn đáp tái hiện.
- Vấn đáp giải thích minh hoạ.
- Vấn đáp tìm tòi.
1. Phương pháp dạy học tích cực:
1.1. Phương pháp vấn đáp:
4
1. Phương pháp dạy học tích cực:
1.2. Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề:
* “Tư duy luôn luôn bắt đầu từ một vấn đề” (X.L.Rubinxtên)
* Dạy học nêu vấn đề: Xác định được “vấn đề”  xây dựng tình huống có vấn đề (tình huống chứa đựng mâu thuẫn đòi hỏi phải giải quyết).
5
1.2. Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề:

6
1. Phương pháp dạy học tích cực:
1.3. Phương pháp đóng vai:
7
1. Phương pháp dạy học tích cực:
1.4. Phương pháp thuyết trình:
- Trình bày kiểu nêu vấn đề.
- Trình bày kiểu thuật truyện.
- Trình bày kiểu mô tả phân tích.
- Trình bày kiểu nêu vấn đề có tính giả thuyết.
8
1. Phương pháp dạy học tích cực:
1.5 Tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận tác phẩm trong giờ đọc văn:
- Hoạt động cảm nhập ban đầu.
- Tri giác ngôn ngữ nghệ thuật.
- Tái hiện hình tượng
- Phân tích, cắt nghĩa và khát quát hóa các chi tiết nghệ thuật trong tác phẩm
- Tự bộc lộ, tự nhận thức
9
1.5 Tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận tác phẩm trong giờ đọc văn:

- Hoạt động cảm nhận ban đầu tạo tâm thế, định hướng chú ý)
10
1.5 Tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận tác phẩm trong giờ đọc văn:

- Hoạt động tri giác ngôn ngữ nghệ thuật
Ví dụ 1 : Tổ chức cho hS đọc VB, xác định bố cục VB

} }
11
1.5 Tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận tác phẩm trong giờ đọc văn:

Hoạt động tri giác ngôn ngữ nghệ thuật
Ví dụ 2: Để giúp HS nhận ra giọng điệu ở phần đầu văn bản Cô Tô (Nguyễn Tuân), GV có thể định hướng cho HS hoạt động tri giác ngôn ngữ nghệ thuật như sau:
12
1.5 Tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận tác phẩm trong giờ đọc văn:

- Hoạt động tái hiện hình tượng
13
IV. Tổng kết bài:

SANG THU
(Cảnh vật thiên nhiên lúc giao muà)
14
Tín hiệu thu về
(thấp, hẹp, gần)

Ngỡ ngàng
(bất giác)
Đất trờisangthu
(cao, rộng,xa)

Ngắm nhìn
(tri giác)
Đổi thay sâukín
(ngoàivàotrong)
Trầm ngâm
(suy ngẫm)
KHỔ I
KHỔ II
KHỔ III
Nghệ thuật
-Nhân hoá, ẩn dụ kết hợp đối…
-Từ ngữ giàu sức gợi,hình ảnh giàu tính tượng trưng.
SANG THU
(Cảnh vật thiên nhiên lúc giao mùa)
CẢNH
(Thiên nhiên)
TÌNH
(Cảm nghĩ)
15
1.5 Tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận tác phẩm trong giờ đọc văn:


- Hoạt động phân tích, cắt nghĩa và khái quát hoá các chi tiết nghệ thuật trong tác phẩm
16
1.5 Tổ chức học sinh hoạt động tiếp nhận tác phẩm trong giờ đọc văn:


- Hoạt động tự bộc lộ, tự nhận thức của HS
17
MỘT SỐ KĨ THUẬT
DẠY HỌC TÍCH CỰC
18
2.1. Kĩ thuật “Động não”
- Nêu câu hỏi, vấn đề cần được tìm hiểu.
- Liệt kê tất cả các ý kiến phát biểu.
- Phân loại ý kiến.
- Làm sáng tỏ những ý kiến chưa rõ ràng và thảo luận sâu từng ý.
19
2.2. Học theo góc
Là m?t phuong phỏp t? ch?c ho?t d?ng h?c t?p theo nhúm. Trong dú h?c sinh th?c hi?n cỏc nhi?m v? khỏc nhau t?i cỏc v? trớ c? th? trong không gian lớp học d?m b?o cho HS h?c sõu v� h?c tho?i mỏi.
20
Cơ hội
1. HS được lựa chọn hoạt động
2. Các góc khác nhau – cơ hội khác nhau: Khám phá, Thực hành, Hành động, …:
- Mở rộng, phát triển, sáng tạo (thí nghiệm mới, bài viết mới,…)
- Đọc hiểu các nhiệm vụ và các hướng dẫn bằng văn bản của GV
- Cá nhân tự áp dụng
3. Đáp ứng nhiều phong cách học khác nhau
21
Ưu điểm của học theo góc
Kích thích HS tích cực học tập thông qua hoạt động
Mở rộng sự tham gia, nâng cao hứng thú và cảm giác thoải mái ở HS
Học sâu & hiệu quả bền vững
Tương tác mang tính cá nhân cao giữa thầy và trò
Hạn chế tình trạng học sinh phải chờ đợi
Cho phép điều chỉnh HĐ dạy học sao cho phù hợp với trình độ và nhịp độ học tập của HS (thuận lợi đối với HS)
Nhiều không gian hơn cho những thời điểm học tập mang tính tích cực
Nhiều khả năng lựa chọn hơn
Nhiều thời gian hướng dẫn cá nhân hơn
Tạo điều kiện cho HS tham gia hợp tác cùng học tập
22
Các bước dạy học theo góc
Bước 1 : Chuẩn bị:
- Lựa chọn nội dung bài học phù hợp
- Xác định nhiệm vụ cụ thể cho từng góc
Thiết kế các hoạt động để thực hiện nhiệm vụ ở từng góc bao gồm phương tiện/tài liệu (tư liệu nguồn, văn bản hướng dẫn làm việc theo góc; bản hướng dẫn theo mức độ hỗ trợ, bản hướng dẫn tự đánh giá,…)

Bước 2 : Tổ chức hoạt động học tập theo góc
Giới thiệu bài học và các góc học tập
HS được lựa chọn góc theo sở thích
HS được học luân phiên tại các góc theo thời gian quy định (VD 10 – 15’ tại mỗi góc) để đảm bảo học sâu
- Tổ chức trao đổi/chia sẻ (thực hiện linh hoạt)
23
1. Tính phù hợp
Nhiệm vụ và cách tổ chức hoạt động học tập thực sự là phương tiện để đạt mục tiêu, tạo ra giá trị mới chứ không chỉ là hình thức.
Nhiệm vụ giàu ý nghĩa, thiết thực, mang tính kích thích, thúc đẩy đối với HS.
Tiêu chí học theo góc
24
2. Sự tham gia
Nhiệm vụ và cách tổ chức dạy học mang lại hoạt động trí tuệ ở mức độ cao. HS tham gia vào hoạt động một cách chủ động, tích cực.
Biết áp dụng kiến thức vào thực tế.
Tiêu chí học theo góc
25
3. Tương tác và sự đa dạng
Tương tác giữa GV và HS, HS với HS được thúc đẩy đúng mức.
Tạo cơ hội cho HS áp dụng những kinh nghiệm đã có.
Tiêu chí học theo góc
26
M?t s? luu ý
- Chọn nội dung bài học phù hợp với đặc trưng của Học theo góc
- Có thể tổ chức 2 góc, 3 hoặc 4 góc tùy theo điều kiện và nội dung của bài học
- Chuẩn bị đầy đủ các thiết bị, tư liệu phù hợp với nhiệm vụ học tập của mỗi góc
- HS được chọn góc xuất phát và thực hiện nhiệm vụ luân phiên qua các góc đảm bảo học sâu và học thoải mái.
27
- Môi trường học tập với cấu trúc được xác định cụ thể.
- Kích thích HS tích cực học thông qua hoạt động.
- Đa dạng về nội dung và hình thức hoạt động.
- Mục đích là để học sinh được thực hành, khám phá và trải nghiệm qua mỗi hoạt động.
28
Ví dụ: 4 góc cùng thực hiện một nội dung và mục tiêu học tập nhưng theo các phong cách khác nhau và sử dụng các phương tiện/đồ dùng học tập khác nhau.
29

2.3. Kĩ thuật “Các mảnh ghép”
Là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa các nhóm nhằm:
- Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp
- Kích thích sự tham gia tích cực của HS:
Nâng cao vai trò của cá nhân trong quá trình hợp tác (Không chỉ nhận thức hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 1 mà còn phải truyền đạt kết quả và hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 2).
30
2.2. Kĩ thuật “Các mảnh ghép”
Vòng 1
Vòng 2
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
31
Ví dụ
Chủ đề: Câu tiếng Việt
* Vòng 1:
Nhiệm vụ 1: Thế nào là câu đơn? Nêu và phân tích VD minh họa
Nhiệm vụ 2: Thế nào là câu ghép? Nêu và phân tích VD minh họa
Nhiệm vụ 3: Thế nào là câu phức? Nêu và phân tích VD minh họa

* Vòng 2:
Câu đơn, câu phức và câu ghép khác nhau ở điểm nào? Phân tích VD minh hoạ
32

VÒNG 1
Hoạt động theo nhóm 3 hoặc 4 người, …

Mỗi nhóm được giao một nhiệm vụ (Ví dụ : nhóm 1 : nhiệm vụ A; nhóm 2: nhiệm vụ B, nhóm 3: nhiệm vụ C, …)

Đảm bảo mỗi thành viên trong nhóm đều trả lời được tất cả các câu hỏi trong nhiệm vụ được giao

Mỗi thành viên đều trình bày được kết quả câu trả lời của nhóm
VÒNG 2
Hình thành nhóm 3 hoặc 4 người mới (1 người từ nhóm 1, 1 người từ nhóm 2 và 1 người từ nhóm 3 …)

Các câu trả lời và thông tin của vòng 1 được các thành viên nhóm mới chia sẻ đầy đủ với nhau

Sau khi chia sẻ thông tin vòng 1, nhiệm vụ mới sẽ được giao cho nhóm vừa thành lập để giải quyết

Các nhóm mới trình bày, chia sẻ kết quả nhiệm vụ ở vòng 2
Cách tiến hành kĩ thuật “Các mảnh ghép”
33
Thiết kế nhiệm vụ “Các Mảnh ghép”
Lựa chọn nội dung/chủ đề phù hợp
Xác định một nhiệm vụ phức hợp để giải quyết ở vòng 2 dựa trên kết quả các nhiệm vụ khác nhau đã được thực hiện ở vòng 1
Xác định những yếu tố cần thiết để giải quyết nhiệm vụ phức hợp (kiến thức, kĩ năng, thông tin, chiến lược)
Xác định các nhiệm vụ mang tính chuẩn bị (thực hiện ở vòng 1). Xác định các yếu tố hỗ trợ cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ ở vòng 2
34
KĨ THUẬT DẠY HỌC: CÁC MẢNH GHÉP
Ngữ Văn 9
TIẾT 125: BÀI TỔNG KẾT PHẦN VĂN
(Trích đoạn)
Hoạt động 3: 10 phút
Mục tiêu: HS nắm được sự khác nhau về nội dung và nghệ thuật của thơ cổ và thơ mới
Phương pháp: Thuyết trình. Thảo luận, nêu vấn đề
35
KĨ THUẬT DẠY HỌC: CÁC MẢNH GHÉP
* Vấn đề thảo luận: Sự khác biệt giữa thơ cũ và thơ mới?
* Cách tiến hành: Chia lớp thành 2 nhóm
- Vòng 1:+ Nhóm 1: Chỉ ra sự khác biệt về hình thức nghệ thuật? Cho ví dụ
+ Nhóm 2: Chỉ ra sự khác biệt về nội dung cảm xúc? Cho ví dụ
- Vòng 2:+ Đảo nhóm: Mỗi nhóm ½ của nhóm cũ
+ Mỗi nhóm: Từ kết qủa tìm hiểu ở nhóm cũ, ghép lại các nội dung để có kết luận cuối cùng
36
KĨ THUẬT DẠY HỌC: CÁC MẢNH GHÉP

Thơ cũ Thơ mới
1. Về hình thức nghệ thuật
2. Về nội dung cảm xúc
37
2.4. Kĩ thuật “khăn phủ bàn”
Là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá nhân và nhóm nhằm:
- Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực
- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS
- Phát triển mô hình có sự tương tác giữa HS với HS
38
2.4. Kĩ thuật “khăn phủ bàn”
1
2
4
3
39

1
3
4
2
Viết ý kiến cá nhân
Viết ý kiến
cá nhân
Viết ý kiến
cá nhân
Kĩ thuật “khăn phủ bàn”


Ý kiến chung của cả nhóm về chủ đề
Viết ý kiến cá nhân
40
Cách tiến hành kĩ thuật
“khăn phủ bàn”
Hoạt động theo nhóm
Mỗi người ngồi vào vị trí như hình vẽ minh họa
Tập trung vào câu hỏi (hoặc chủ đề,…)
Viết vào ô mang số của bạn câu trả lời hoặc ý kiến của bạn (về một chủ đề...). Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút
Khi mọi người đều đã xong, chia sẻ và thảo luận các câu trả lời
Viết những ý kiến chung của cả nhóm vào ô giữa tấm khăn phủ bàn
41

Hoạt động :
Thực hành trải nghiệm áp dụng kĩ thuật “khăn phủ bàn”:
“Theo bạn, vì sao phải áp dụng dạy và học tích cực?”
42
KĨ THUẬT KHĂN TRẢI BÀN
Văn bản : THÁNH GIÓNG
Vấn đề : Chi tiết Gióng cưỡi ngựa sắt bay về trời có ý nghĩa gì ?
1/ Gióng đánh giặc vì muốn giúp nước, không cần danh lợi nên không muốn ở lại để được vua ban chức tước, bỗng lộc.
2/ Gióng được Trời phái xuống, hoàn thành nhiệm vụ rồi nên Trời rút về.
3/ Gióng không phải con người bình thường nên không ở trần gian được.
4/ Gióng không muốn danh lợi
Ý kiến thống nhất sau khi thảo luận :
- Là người có công đánh giặc nhưng Gióng không hề màng danh lợi. Người Việt Nam sẵn sàng cống hiến khi đất nước cần, không đòi hỏi quyền lợi.
- Việc đánh giặc giữ nước của nhân dân ta được trời đất ủng hộ.
43
44
2.5. Học theo sơ đồ KWL
và sơ đồ tư duy
45
Sơ đồ KWL
Là kĩ thuật dạy học nhằm tạo điều kiện cho người học nêu được những điều đã biết liên quan đến chủ đề, những điều muốn biết về chủ đề trước khi học và những điều đã học được sau khi học.

Dựa trên sơ đồ KWL, người học tự đánh giá được sự tiến bộ của mình trong việc học, đồng thời GV biết được kết quả học tập của người học, từ đó điều chỉnh việc dạy học cho hiệu quả.
46
Sơ đồ KWL
Được Ogle xây dựng vào năm 1986…
Tìm ra điều bạn đã biết
về một chủ đề (K)
Tìm ra điều bạn muốn
biết về một chủ đề (W)
Thực hiện nghiên cứu
và học tập
Ghi lại những điều bạn học được (L)
47
Sơ đồ KWL
48
Sơ đồ tư duy
49
“Sơ đồ tư duy”
Là kĩ thuật DH nhằm tổ chức và phát triển tư duy, giúp người học chuyển tải thông tin vào bộ não rồi đưa thông tin ra ngoài bộ não một cách dễ dàng, đồng thời là phương tiện ghi chép sáng tạo và hiệu quả:
+ Mở rộng, đào sâu và kết nối các ý tưởng
+ Bao quát được các ý tưởng trên một phạm vi sâu rộng.
50
Sơ đồ tư duy giúp gì cho bạn?

- Sáng tạo hơn
Tiết kiệm thời gian
Ghi nhớ tốt hơn
Nhìn thấy bức tranh tổng thể
Tổ chức và phân loại
- ...
51
Cách tiến hành

Từ một chủ đề lớn, tìm ra các chủ đề nhỏ liên quan.
Từ mỗi chủ đề nhỏ lại tìm ra những yếu tố/nội dung liên quan.
Sự phân nhánh cứ tiếp tục và các yếu tố/nội dung luôn được kết nối với nhau. Sự liên kết này sẽ tạo ra một “bức tranh tổng thể” mô tả về chủ đề lớn một cách đầy đủ và rõ ràng
52
Ví dụ về Sơ đồ tư duy
53
Ví dụ về Sơ đồ tư duy
Bài tập: TRÍCH ĐOẠN DẠY HỌC THEO SƠ ĐỒ TƯ DUY
Tên bài : ĐỒNG CHÍ (Chính Hữu)
Trích đoạn: Sử dụng kĩ thuật dạy học theo sơ đồ tư duy cho phần tổng kết nội dung bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu
Thời gian tiến hành: Tổng kết bài (trong khoảng 5 phút)
Cách thức tiến hành:
GV đưa ra chủ đề “Đồng chí” yêu cầu học sinh nêu các vấn đề liên quan đến nội dung của bài thơ “Đồng chí”.
GV ghi ra lại các vấn đề học sinh đã nêu (tôn trọng tất cả các ý kiến)
GV định hướng để học sinh sắp xếp thành các chủ đề theo sơ đồ tư duy (hình minh họa)
54
ĐỒNG CHÍ
Cơ sở tình ĐC
Sức mạnh tình ĐC
Vẻ đẹp tình ĐC
Biểu hiện tình ĐC
Cùng cảnh ngộ
Cùng chí hướng
Đồng cảm
Sẻ chia
(……)
(……)
(……)
(……)
Ví dụ về Sơ đồ tư duy
55
2.6.Học theo dự án:
Là hoạt động học tập nhằm tạo cơ hội cho HS tổng hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực học tập, và áp dụng một ách sáng tạo vào thực tế cuộc sống.
56
2.6.Học theo dự án:
Bước 1: Lập kế hoạch
Là bước đầu tiên quan trọng, tất các thành viên trong nhóm cùng tham gia xây dựng và xác định được mục tiêu cần hướng tới - nhiệm vụ phải làm - sản phẩm dự kiến – cách triển khai thực hiện hoàn thành dự án - thời gian thực hiện và hoàn thành
57
2.6.Học theo dự án:
Bước 2: Thực hiện dự án
Bao gồm các công việc: Thu thập thông tin - Xử lí thông tin - Thảo luận với các thành viên khác – Trao đổi và xin ý kiến GV hướng dẫn
Bước 3: Tổng hợp kiến thức
Bao gồm các công việc: Xây dựng sản phẩm- Trình bày sản phẩm – Bài học kinh nghiệm sau khi thực hiện dự án
58
58
Thực hành

Thiết kế trích đoạn kế hoạch dạy học theo chuẩn KT – KN áp dụng một số PP, kĩ thuật dạy học mang tính hợp tác
59
Thực hành
60
LƯU Ý:
Các PP và kỹ thuật dạy học được giới thiệu trong lớp tập huấn này không nhằm thay thế các PPDH khác mà nhằm bổ sung vào danh sách các PPDH tích cực để GV lựa chọn, sử dụng linh hoạt làm phong phú các hoạt động học tập tạo hứng thú góp phần nâng cao kết quả học tập của HS
61
[email protected]
Kienthuckinang