Tự chề 2 lọa la bàn lí thú

BẰNG CÁC VẬT LIỆU
DỄ TÌM PHỤC VỤ HỌC TẬP
LA BÀN TỰ CHẾ
GIỚI THIỆU
La bàn không lạ đối với GV & HS, nhưng tự làm ra 1 chiếc “La bàn” thì không phải ai cũng làm được.
Từ kinh nghiệm những năm học PT, Người biên soạn (NBS) gửi tài liệu này lên Thư viện mong giúp những ai muốn đào sâu nghiên cứu có thêm phương tiện học tập.
Có 2 loại “la bàn” có thể tự chế bằng vật dụng thông thường dễ kiếm, dễ làm. Đặc biệt loại thứ 2, đến nay NBS chưa thấy TL nào giới thiệu, nhưng lại có ích gợi ý cho sự sáng tạo của HS
I.-LOẠI LA BÀN THỨ NHẤT
“La bàn kim quay”
Đây là loại la bàn thường thấy : 1 kim nam châm quay trên trục tự do khi để trên mặt bằng. Tạm gọi là “La bàn kim quay”
Các bạn có thể so sánh mẫu tự chế với các la bàn tinh sảo đã thấy nhé
Nguyên lí cấu tạo và sử dụng
La bàn là một dụng cụ gồm kim nam châm có hai cực bắc - nam quay tự do quanh một trục. Do tác động của từ trường trái đất, dù đặt ở bất cứ đâu song song với mặt đất, kim từ tính cũng quay về hướng bắc, từ bắc sẽ tìm ra hướng nam, đông và tây. Kim la bàn có 2 nửa trái chiều, người ta thường sơn bằng hai màu khác nhau.
Chiếc la bàn dùng cho hàng hải và quân sự này có thêm một vòng chia độ để xác định tọa độ (theo kinh độ-vĩ độ)
I.-Tự chế La bàn kim quay
Vật liệu:
1- Lá thép lấy từ dây cót đồng hồ (hoặc đai thùng)
2- Thanh nam châm vĩnh cửu (mượn nhà trường)
3- Cặp khuy bấm nhỏ bằng đồng ( Lấy phần lồi)
4- Đinh gim giấy và bìa lót đáy (gắn bằng keo dán kính)
5- Hộp đựng ( Hộp phấn, sáp nẻ) nếu có nắp trên là nhựa trong suôt thì tốt
1
3
2
4
5
La bàn kim quay
Bước 1:
Cắt từ lá thép 1 kim nhọn 2 đầu, chính giữa đục 1 lỗ đường kình # 1,5 mm
Gắn nửa lồi của khuy bấm đồng vào kim sao cho vừa khít lỗ đục
Nếu có sơn xanh, đỏ thì sơn như nhình trên
La bàn kim quay
Bước 2:
Áp kim thép song song hai chiều cưc của 1 thanh “Nam châm vĩnh cửu” > 4 h
La bàn kim quay
Bước 3:
Gắn đinh mũ (loại dùng gim giấy, tranh ảnh) vào miếng bìa tròn đã kẻ và viết các hướng của la bàn.
Đặt khit vào đáy hộp
La bàn kim quay
Bước 4:
Đặt kim thép đã nhiễm từ vào đúng mũi nhọn của đinh gim trong hộp
Thế là xong chiếc “la bàn tự chế” loại kim quay
Loại la bàn này đã gắn lá thép nhiễm từ vào 1 đĩa tròn và cũng để quay tự do trên 1 trục tương tự loại kim quay.
“Kim” trong la bàn này chỉ còn là hình mũi tên chỉ hướng Bắc và cố định trên nắp hộp.
Việc gia công tự chế đơn giản đi nhiều. Vật dụng từ lưỡi dao lam vốn đã là thép tốt nên từ tính sẽ bền hơn
II.- LOẠI LA BÀN THỨ hai
“La bàn đĩa quay”
La bàn đĩa quay
Vật liệu :
-cơ bản như loại thứ nhất , chỉ thay kim thép bằng lưỡi dao lam.
- Hộp la bàn nhất thiết phải có nắp bằng nhựa trong suốt
La bàn đĩa quay
Bước 1:
Áp lưỡi lam nối vào 2 cực của 1 nam châm chữ U > 6 h. nếu không có nam châm chữ u, dùng thanh nam châm thẳng thì cần thời gian lâu hơn.
La bàn đĩa quay
Bước 2:
Cắt 1 đĩa tròn bằng bìa cứng mỏng và nhẹ. Dùi lỗ ở chính tâm đĩa # 1,5 mm,
Gắn lưỡi lam đã nhiễm từ vào mặt dưới đĩa. Chú ý trục B-N của lá thép từ trùng kí hiệu ghi trên đĩa
La bàn đĩa quay
Bước 3
Cài phần lồi của cúc bấm vào lỗ từ phía dưới đĩa quay
Xoay đĩa lật lại, kiểm tra xem đĩa đã cân bằng chưa

La bàn đĩa quay
Bước 4:
Sơn đánh dấu ( mũi tên ) trục B-N trên nắp hộp
Gắn đanh mũ vào đáy hộp
La bàn
đĩa quay
Bước 5:
-Đặt đĩa quay vào hộp sao cho tâm đĩa trùng tâm hộp ( đúng mũi đinh gim )
-Đậy nắp nhựa lại, Thế là xong
III.-Kiểm tra hoạt động của La bàn
Yêu cầu:
Đặt các la bàn yên tĩnh và ngang bằng (song song) mặt đất.
Kim và đĩa quay phải cân bằng.
Đinh gim làm trục quay phải thẳng đứng và đủ nhọn để giảm ma sát với phần quay
THAY LỜI KẾT
Trong khi làm cac phần của la bàn các bạn vừa làm vừa suy nghĩ sáng tạo thêm, có thể có những cách khắc phục khó khăn như không có nam châm chữ U, không có lá thép…Đồng thới tự đặt câu hỏi , tự giải thích thì mới hứng thú.
____________________________________
(Các hình vẽ & dẫn giải của tác giả các bạn có thể sử dụng, yêu cầu ghi rõ nguồn & tên Tác giả.
Cảm ơn nhiều ! )
____________________________
NBS: Phạm Huy Hoạt - 21/8/2012