Truyền tin giữa các tế bào

Chương IV
SỰ TRUYỀN TIN GIỮA CÁC TẾ BÀO
Tiết 39: Các tín hiệu ngoại bào được chuyển hóa thành các đáp ứng bên trong tế bào
I. Các chiến lược truyền thông tin qua màng tế bào
1. Thông tin giữa các tế bào qua tiếp xúc trực tiếp
Các mối nối giữa các tế bào:
Cả tế bào đồng vật và thực vật đều có các cấu trúc kết nối tế bào cho phép các phân tử đi qua các tế bào liền kề mà không nhất thiết phải qua màng sinh chất.
b. Nhận biết tế bào:
Hai tế bào động vật có thể liên lạc bằng tương tác giữa các phân tử “Tín hiệu” từ bề mặt của chúng
2. Truyền tin cục bộ và qua khoảng cách xa ở động vật
Chỉ có các tế bào đích đặc hiệu mới có thể nhận ra và đáp ứng với một phân tử tín hiệu xác định
Truyền tín hiệu cục bộ
Truyền tín hiệu cận tiết (a): Một TB tiết tác động lên các TB đích bên cạnh bằng việc giải phóng ra các phân tử điều hòa cục bộ vào dịch ngoại bào
Truyền tín hiệu qua sy náp (b): Một tế bào thần kinh giải phóng ra các phân tử dẫn truyền thần kinh vào trong khe sy náp, kích thích tế bào đích
b. Truyền tín hiệu khoảng cách xa – truyền tín hiệu qua các hormone: Các TB chuyên hóa của cơ thể tiết hormone vào dịch cơ thể, HM theo dòng máu đến tác động lên các TB đích
II. Các giai đoạn của quá trình truyền tín hiệu
(1) Tiếp nhận
(2) Truyền tin
(3) Đáp ứng
Tiếp nhận: TB đích phát hiện ra phân tử tín hiệu từ bên ngoài tế bào. Một tín hiệu hóa học được phát hiện khi phân tử tín hiệu liên kết với protein thụ thể ở trên bề mặt tế bào hoặc trong tế bào.
Truyền tin: Sau khi liên kết, phân tử tín hiệu làm thay đổi protein thụ thể theo một số cách, các phân tử trong con đường này gọi là phân tử truyền tin
Đáp ứng: Tín hiệu sau khi đã được truyền tin cuối cùng sẽ kích hoạt một đáp ứng đặc hiệu của tế bào: Thay đổi cường độ TĐC; Thay đổi biểu hiện gen; Thay đổi hình dạng hay vận động các các protein khung xương
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
Câu 1. Bằng cách nào các tín hiệu giao phối trên bề mặt các tế bào nấm men được chuyển đổi (hay được truyền) làm tế bào đáp ứng lại bằng hoạt động giao phối?
(GT tại sao truyền tín hiệu có thể quyết định các tế bào nấm men chỉ dung hợp với các tế bào thuộc kiểu giao phối khác nhau)
Trao đổi các yếu tố giao phối
Mỗi loại Tb tiết ra một yếu tố giao phối có khả năng liên kết với thụ thể tương ứng của tế bào đối lập
2. Giao phối
Việc liên kết giữa các yếu tố giao phối với thụ thể tạo nên sự thay đổi bên trong tế bào dẫn đến sự dung hợp
3. Tế bào a/α mới
Nhân của tế bào dung hợp gồm gen từ tế bào a và tế bào α
Câu 2. Giải thích tại sao nói: các tế bào thần kinh là ví dụ đồng thời về truyền tín hiệu cục bộ và truyền tin xa?
Việc tiết ra các tín hiệu truyền thần kinh tại sy náp là ví dụ về truyền tin cục bộ
Tín hiệu di chuyển dọc một tế bào thần kinh và được truyền tế bào thần kinh tiếp theo là ví dụ về truyền khoảng cách xa
Câu 3. Dựa vào sơ đồ quá trình truyền tin hãy giải thích tại sao epinephrine là loại chất được dùng để huy động năng lượng của các chất dự trữ khi cơ thể căng thẳng thần kinh hoặc thể lực.
Câu 4. Các thụ thể tiếp nhận tín hiệu nằm ở đâu trong tế bào?