Trình bày những quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật.

Câu 2 .Trình bày những quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật.
Phép biện chứng duy vật được dựng lên trên cơ sở một hệ thống những nguyên lý, những phạm trù cơ bản, những quy luật phổ biến phản ánh đúng hiện thực.
Trong hệ thống nguyên lý, nguyên lý về mối liên hệ phổ biến và nguyên lý về sự phát triển là hai nguyên lý khái quát nhất. Vì thế Angghen định nghĩa “ Phép biện chứng chẳng qua chỉ là môn khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động, phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy”.
Những quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật
1. Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập (quy luật mâu thuẫn)
a. Vị trí
Là hạt nhân của phép biện chứng duy vật. Lênin định nghĩa “Có thể định nghĩa vắn tắt phép biện chứng là học thuyết về sự thống nhất của các mặt đối lập. Như thế là nắm được hạt nhân của phép biện chứng những điều đó đòi hỏi phải có những giải thích và một sự phát triển thêm”.

b. Nội dung
- Mặt đối lập biện chứng
+ Đó là hai mặt đối lập “của nhau”.
+ Cả hai mặt đối lập đó cùng tồn tại trong một sự vật, hiện tượng.
+ Cả hai mặt đối lập cùng tham gia tạo nên bản chất của sự vật, hiện tượng.
- Mâu thuẫn biện chứng
Là mối quan hệ của hai mặt đối lập biện chứng mà ở đó cơ ba quá trình diễn ra:
+ Quá trình thống nhất: làm cho sự vật hiện tượng nào đó, ra đời và tồn tại, sự vật hiện tượng vẫn là nó.
+ Quá trình đấu tranh: trong sự vật hiện tượng xuất hiện và phát triển những xung đột dẫn đến đỉnh điểm không thể điều hòa được.
+ Quá trình chuyển hoá: Có thể một mâu thuẫn nào đó mất đi, mâu thuẫn này mất đi hình thành chất mới và chất mới lại chứa đựng hình thành chất mới. Do đó, không bao giờ hết mâu thuẫn. Mâu thuẫn là nguồn gốc, động lực của sự vận động, phát triển. Đấu tranh là tuyệt đối, thống nhất là tương đối.
Quan niệm biện chứng về thống nhất và “đấu tranh”
- Thống nhất là tương đối: sự vật hiện tượng “nó vẫn là nó” nghĩa là sự cùng tồn tại bên nhau của hai mặt đối lập để xác định sự vật hiện tượng cụ thể đó.
- Đấu tranh là tuyệt đối: sự đấu tranh của các mặt đối lập, bài trừ lẫn nhau là tuyệt đối, cũng như sự vận động, phát triển là tuyệt đối.
Khi hai mặt đối lập xung đột gay gắt đã đủ điều kiện chúng sẽ chuyển hóa cho nhau, mâu thuẫn được giải quyết. Nhờ đó mà thể thống nhất cũ được thay thế bằng thể thống nhất mới, sự vật cũ mất đi được thay thế bằng thể thống nhất mới.
Lênin viết “Sự phát triển là cuộc đấu tranh của các mặt đối lập”.
Tuy nhiên không có sự thống nhất của các mặt đối lập thì không có đấu tranh giữa chúng. Thống nhất, đấu tranh không thể tách rời nhau trong mâu thuẫn biện chứng.

c. Một số loại mâu thuẫn
- Căn cứ vào quan hệ đối với sự vật được xem xét, người ta phân biệt các mâu thuẫn thành mâu thuẫn bên trong và mâu thuẫn bên ngoài.
- Căn cứ vào ý nghĩa đối với sự tồn tại và phát triển của toàn bộ sự vật, mâu thuẫn được chia thành mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản
- Căn cứ vào vai trò của mâu thuẫn đối với sự tồn tại và phát triển của sự vật trong một giai đoạn nhất định, các mâu thuẫn được chia thành mâu thuẫn chủ yếu và mâu thuẫn thứ yếu.
- Căn cứ vào tính chất của các quan hệ lợi ích, người ta chia mâu thuẫn trong xã hội thành mâu thuẫn đối kháng và mâu thuẫn không đối kháng.
Kết luận
Mọi sự vật đều chứa đựng những mặt có khuynh hướng biến đổi ngược chiều nhau gọi là những mặt đối lập. Mối liên hệ của hai mặt đối lập tạo nên mâu thuẫn. Các mặt đối lập vừa thống nhất với nhau và chuyển hoá lẫn nhau làm mâu thuẫn được giải quyết, sự vật biến đổi và phát triển, cái mới ra đời thay thế cái cũ.

d. Ý nghĩa phương pháp luận Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập (quy luật mâu thuẫn)
Việc nghiên cứu quy luật mâu thuẫn có ý nghĩa phương pháp luận quan trọng trong nhận thức và thực tiễn.
Muốn phát hiện ra mâu thuẫn phải tìm trong thể thống nhất những mặt, những khuynh hướng trái ngược nhau.
Tìm ra mâu thuẫn bản chất, thứ yếu để có hướng tác động vào trọng tâm sự vật, sự việc.
Nắm rõ hình thức mâu thuẫn giúp ta tác động làm cho