Tổng lớp không hàm

Vấn đề 5:
TỔNG LỚP KHÔNG HÀM
(AGNATHA)
I)ĐẶC ĐIỂM CHUNG:

. Cơ thể không có vây chẵn, chỉ có vây lẻ
. Bộ xương là sụn và màng liên kết. Dây sống còn tồn tại. Cột sống chưa hình thành các đốt sống. Đã có hộp sọ nhưng chưa hòan chỉnh, nóc sọ hở.
. Đã hình thành bộ não nhưng còn nguyên thủy. Tiểu não chưa tách khỏi hẳn hành tủy. Các phần não xếp trên 1 mặt phẳng chưa phủ lên
. Chỉ có 1 lỗ mũi, 1 đôi ống bán khuyên ở cá Mixin, hay 2 đôi ở cá Bám
. Hệ tiêu hóa chưa có dạ dày, ruột đã có nếp xoắn ốc (cá Bám) chưa có nếp (cá Mixin).
. Cơ quan hô hấp gồm 7 đôi túi mang ở cá Bám, 5 – 15 đôi ở cá Mixin. Mang có nguốn gốc nội bì.
. Tim 2 ngăn, 1 tâm nhĩ và 1 tâm thất. Các cung động mạch chỉ có ở vùng mang.

. Hệ bài tiết là trung thận. Cá Mixin vừa có trung thận vừa có tiền thận hoạt động

. Đơn tính, thụ tinh ngoài. Phát triển qua giai đoạn ấu trùng ammoxetet (ammocoetes).
Cá Bám đá (Lampetra)
II)ĐẶC ĐIỂMCẤU TẠO CƠ THỂ VÀ HOẠT ĐỘNG SỐNG CỦA CÁ BÁM ĐÁ (LAMPETRA):
1/Hình dạng ngoài:
Thân dài, chia làm 3 phần:đầu (từ phễu miệng đến lỗ mang cuối), thân (từ lỗ mang cuối đến hậu môn), đuôi (sau hậu môn).
Miệng hình phễu , hướng ngược xuống bụng. Giữa đầu có 1 lỗ mũi lẻ, hai mắt ẩn dưới da.
Hai bên đầu là hai dãy 7 đôi mang.
Trên thân thiếu hai vâychẵn , chỉ có hai vây lưng một vây đuôi. Di chuyển bằng cách uốn mình.

2/Vỏ da:
Da trần , nhày, gồm 2 lớp biểu bì và bì, ở đầu và thân có nhiều lỗ đường bên.
3/Bộ xương:
Bộ xương còn nguyên thủy, dạng màng liên kết, đôi chỗ có hóa sụn.
Xương trục là dây sống.
Sọ rất thô sơ, chỉ có tấm sụn nền và một bao khứu ,hai bao thính giác.
Hộp sọ hở, sọ tạng chưa có cung hàm , chỉ có một số sụn vòng nâng đỡ phễu miệng và lưỡi;Cung mang hình mạng lưới.
Xương vây là các tia sụn mảnh.
4/Hệ cơ:

Nguyên thủy, phân tiết toàn bộ.
Cơ vùng đầu và lưỡi phân hóa để đảm nhận nhiệm vụ hút thức ăn.
Cơ thân xếp so le giống lưỡng tiêm ,dễ uốn mình.
5/Hệ tiêu hóa:
Có phễu miệng giống giác hút, trong có nhiều gai sừng, lưỡi khỏe có gai sừng, đóng vai trò pittong hút máu.
Hầu phân thành hai, ống thực quản ở trên và ống hô hấp bít đáy ở dưới.
Dạ dày chưa phân hóa, ruột có nếp xoắn làm tăng diện tích.
Gan thành khối lớn dưới dạ dày, tụy phân tán trên màng ruột .
6/Hệ hô hấp:
Từ ống hô hấp có 7 đôi ống nhỏ thông với 7 đôi túi mang nằm trong các buồng mang, túi thông với ngoài nhờ 7 đôi lỗ mang ngoài.mặt trong túi niêm mạc gấp thành nhiều nếp dọc, trong có mao mạch (được xem như những lá mang nguyên thủy).
Lá và túi đều có nguồn gốc nội bì.
Túi mang có hệ cơ đặc biệt ->giúp cá Bám đá hô hấp.



7/ Hệ tuần hoàn:
Vòng tuần hoàn đơn (cấu tạo đặc trưng của ĐVCXS bậc thấp,ở nước).
Tim gồm hai ngăn :tâm thất và tâm nhĩ.Tâm nhĩ gắn xoang tĩnh mạch ,tâm tâm thất có bầu động mạch.
Máu thẫm từ tâm thất theo động mạch chủ bụng đến các đôi động mạch tới mang, vào mao mạch trao đổi khí thành đỏ tươi, tập trung vào động mạch rời mang đổ vào động mạch chủ lưng. Phía trước theo động mạch cảnh nuôi đầu, phía sau theo các động mạch thân, tạng nuôi thân và các nội quan.
Máu từ đầu, cổ đổ vào 2 tĩnh mạch chính trước và tĩnh mạch cổ dưới rồi vào xoang tĩnh mạch. Máu phần sau vào tĩnh mạch đuôi, phân thành 2 tĩnh mạch chính sau, trực tiếp đổ vào xoang tĩnh mạch.Máu từ ruột vào tĩnh mạch ruột rồi phân thành hệ gánh gan , tập trung vào tĩnh mạch gan đổ vào xoang tĩnh mạch .
Máu gồm huyết tương và tế bào máu: hồng cầu ,bạch cầu, tiểu cầu. Hồng cầu hình tròn có nhân, có huyết sắc tố nên máu có màu, trao đổi chất thuận lợi.
8/Hệ thần kinh:
Còn nguyên thủy .
Bán cầu não nhỏ thông với thùy khứu giác rất lớn.
Não trung gian có mấu ở trên ,cơ quan đỉnh, phễu não và mấu não dưới.
Não giữa gồm 2 thùy thị giác phát triển chưa đầy đủ, nóc còn thủng.
Tiểu não chưa tách biệt với hành tủy.
Có 10 đôi thần kinh sọ, đôi thị giác chưa bắt chéo.
Tủy dẹp, hình dải, dây tủy có rễ lưng ,rễ bụng chưa chập thành dây chung.
9/ Giác quan:

Do cá Bám đá ít vận động nên giác quan ít phát triển.
Cơ quan khứu giác chỉ có 1 túi khứu giác -> đặc điểm riêng của cá miệng tròn. Đáy túi thông với ống mũi hầu bít đáy, đi xuyên qua lỗ tấm sụn nền và đi tới phía trước đầu dây sống.
Cơ quan thính giác chỉ có tai trong như cá nhưng chỉ có 2 ống bán khuyên.

10/Hệ bài tiết:
Cơ quan bài tiết ít liên quan đến cơ quan sinh dục .
Cá bám đá có một đôi trung thận hình dải dẹp , nằm dọc khoang bụng .
Chất bài tiết đổ vào ống niệu vào xoang niệu sinh dục rồi ra ngoài qua lỗ niệu sinh dục ở đầu núm niệu sinh dục .
11/ Hệ sinh dục :
Phân tính .
Mỗi cá thể chỉ có tuyến sinh dục mà không có ống dẫn.
Khi chín tuyến nứt ,sản phẩm sinh dục lọt vào xoang niệu sinh dục rồi ra ngoài.
Thụ tinh ngoài, thụ tinh trong nước.
Trứng thụ tinh phát triển thành ấu trùng .Ấu trùng miệng có môi, không phễu, chưa có ống hô hấp, có rãnh nội tiêm lấy thức ăn và sống như Lưỡng Tiêm, Hải Tiêu.
12/ Sự phát triển của phôi:


. Trứng cá Bám đá nhỏ ít noãn hoàng, trứng phân cắt hoàn toàn và đều gần.

. Trứng nở thành ấu trùng ammocoetes có cấu tạo và hoạt động sống như Lưỡng Tiêm.

. Sau ấu trùng biến thái dần và phát triển thành cá trưởng thành, sống kí sinh trên các loài cá khác
13/ Đời sống:
Cá Bám đá bám vào cá sống cũng như cá chết để hút máu, dịch và mô.
Cá sống ở biển hay cửa sông tùy loài. Nhửng loài sống ở biển thường di cư vào sông để đẻ trứng. Cá đẻ nhiều trứng (vài nghìn trứng). Sau khi cá bố và cá mẹ đều chết.
Ấu trùng sống cắm thân trong cát, qua vài năm biến thái trở thành cá.
CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI VỚI ĐỜI SỐNG KÝ SINH CỦA CÁ BÁM ĐÁ (LAMPETRA):

Về hệ tiêu hóa :miệng hình phễu có giác hút , có gai sừng, lưỡi khỏe có gai sừng, có vai trò là pittong hút máu -> để hút máu và chất dinh dưỡng của vật chủ.

Về giác quan:do Cá Bám đá sống kí sinh nên phần lớn sống bám trên cơ thể vật chủ ->ít vận động ->giác quan ít phát triển: thị giác của cá bám đá kém phát triển.
Về hệ hô hấp:Có túi mang có hệ cơ đặc biệt ->giúp cá Bám đá hô hấp (Do sống kí sinh, miệng bám vào vật chủ nên nước không thể thường xuyên qua miệng để vào ống hô hấp.nhờ có hệ cơ đặc biệt này mà cá Bám đá có thể hô hấp bằng cách phồng xẹp túi mang mang, từ đó nước vào và ra đều qua lỗ mang ngoài).
DANH SÁCH NHÓM 4
Hà Phối Ân
Huỳnh THanh Duy
Phạm Thị Thanh Trang
Nguyễn Vương Vũ