Tôn giáo học đại cương

1
BÀI GIẢNG
TÔN GIÁO HỌC
GV. BÙI TRỌNG TÀI
DĐ: 0982486995
Email: [email protected]
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC
KHOA VĂN – XÃ HỘI
2
NỘI DUNG
PH?N M?T: NH?NG V?N D? CHUNG V? TƠN GI�O V� TƠN GI�O H?C
Chuong 1. Kh�i ni?m, ngu?n g?c, l?ch s? hình th�nh v� ph�t tri?n c?a tơn gi�o

Chuong 2. D?i tu?ng v� phuong ph�p nghi�n c?u c?a tơn gi�o h?c

Chuong 3. Ch?c nang c?a tơn gi�o v� m?t s? hình th?c tơn gi�o trong l?ch s?
3
NỘI DUNG
PH?N HAI: M?T S? TƠN GI�O TR�N TH? GI?I V� ? VI?T NAM
Chuong 4. Tình hình v� xu th? c?a tơn gi�o tr�n th? gi?i hi?n nay

Chuong 5. M?t s? tơn gi�o tr�n th? gi?i

Chuong 6. Quan di?m c?a D?ng v� Nh� nu?c v? v?n d? tơn gi�o v� tình hình tín ngu?ng, tơn gi�o ? Vi?t Nam
4
PHẦN MỘT

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
VỀ TÔN GIÁO
VÀ TÔN GIÁO HỌC
5


Chuong 1. Kh�i ni?m, ngu?n g?c, l?ch s? hình th�nh v� ph�t tri?n c?a tơn gi�o

6
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo

N?i dung chuong 1:
Kh�i ni?m tơn gi�o
Ngu?n g?c hình th�nh tơn gi�o
L?ch s? hình th�nh tơn gi�o
C�u h?i ơn t?p v� b�i d?c th�m

7
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo

Kh�i ni?m tơn gi�o (1):
Tơn gi�o l� gì?
8
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo

Kh�i ni?m tơn gi�o (2):
Du?i gĩc d? T? nguy�n h?c
Theo quan di?m duy t�m th?n h?c
Theo quan di?m Macxit v? tơn gi�o
9
Khái niệm tôn giáo

Du?i gĩc d?
T? nguy�n h?c
10
Khái niệm tôn giáo


T? nguy�n h?c t?c l� tìm v? ngu?n g?c c?a t?.
V?y thu?t ng? "tơn gi�o" b?t ngu?n t? d�u?
11
Khái niệm tôn giáo

B?t ngu?n t? phuong T�y, ti?ng latinh l� "Religion"
Bu?i d?u l� "Legere, Relegere" nghia l� thu lu?m th�m s?c m?nh c?a t? nhi�n- g?n li?n v?i tơn gi�o c?a c�c qu?c gia ri�ng l?.
12
Khái niệm tôn giáo


D? qu?c Rơma ra d?i, D?o Kitơ xu?t hi?n: T? "Religio" d�ng d? ch? duy nh?t d?o n�y.
Sau khi d?o Tin l�nh t�ch ra v�o TK XVI- t? Religion(Anh, Ph�p) religiĩn (TBN)d�ng ch? c�c d?o c�ng th? ch�a Gi�xu Kitơ.
13
Khái niệm tôn giáo


T? Religion du?c truy?n sang phuong Dơng d?u ti�n t?i Nh?t, d?ch l� "tơng gi�o"
Sang Trung Qu?c: "Tơng gi�o" xung d?t nghia v?i "tơng gi�o" c?a ngu?i b?n x?
14
Khái niệm tôn giáo


"Tơng gi�o" v�o Vi?t Nam v�o th? k? th? XIX, nhung do "ph?m h�y" vua Thi?u Tr? m� d?i th�nh "tơn gi�o"
Thu?t ng? "Tơn gi�o" du?c ch?p nh?n s? d?ng t? dĩ d?n nay.
15
Khái niệm tôn giáo

Theo quan di?m
Duy t�m, th?n h?c
16
Khái niệm tôn giáo


Ch? nghia duy t�m?
Duy t�m kh�ch quan: Platon, Heghen quan di?m v? m?t th?c th? tinh th?n g?i l� "� ni?m". Tơn gi�o n?m trong "� ni?m" dĩ v� l� y?u t? tinh th?n mang d?n s?c m?nh.

17
Khái niệm tôn giáo


Duy t�m ch? quan: C�c d?i bi?u nhu B�ccoli, D Hium, cho r?ng tơn gi�o l� thu?c tính v?n cĩ c?a � th?c con ngu?i, t?n t?i khơng l? thu?c v�o hi?n th?c kh�ch quan.
18
Khái niệm tôn giáo


C�c nh� Th?n h?c: nhu Tơm�t Dacanh, Phơntilích., cho r?ng tơn gi�o l� ni?m tin v�o c�i thi�ng li�ng, h?a h?n dem l?i s?c m?nh gi?i thốt cho con ngu?i.
19
Khái niệm tôn giáo

Theo quan di?m
M�c-xít v? tơn gi�o
20
Khái niệm tôn giáo


Quan di?m M�c-xít v? tơn gi�o l� n?n t?ng trong nh?n th?c lu?n v? tơn gi�o, l� co s? c?a tơn gi�o h?c v?i tu c�ch l� m?t khoa h?c kh�m ph� b?n ch?t, ngu?n g?c, ch?c nang tơn gi�o
T?i sao l?i kh?ng d?nh nhu v?y?
21
Khái niệm tôn giáo


Ch? cĩ ch? nghia M�c m?i cĩ quan di?m duy v?t bi?n ch?ng tri?t d?; nghia l� ph? nh?n c�i duy t�m v� c�i "h?u th?n" trong tơn gi�o
Cĩ phuong ph�p duy v?t bi?n ch?ng v� duy v?t l?ch s?- n?n t?ng c?a c�c phuong ph�p lu?n khoa h?c
22
Khái niệm tôn giáo


C�c nh� duy v?t tru?c M�c nhu D�mơc?lít, Ph.B�con, d?c bi?t Phoioback cĩ l?p tru?ng khơng tri?t d? v? tơn gi�o.
Phoioback d� t�ch r?i ngu?n g?c x� h?i c?a tơn gi�o.
23
Khái niệm tôn giáo


V?y, ch? nghia M�c quan di?m th? n�o v? tơn gi�o?
24
Khái niệm tôn giáo


M�c "Tơn gi�o l� s? t? � th?c v� s? t? g?m gi�c c?a con ngu?i chua tìm du?c b?n th�n mình ho?c l� d� l?i d? m?t b?n th�n mình m?t l?n n?a. Nhung con ngu?i khơng ph?i l� m?t sinh v?t tr?u tu?ng, ?n n�u d�u dĩ ngồi th? gi?i. Con ngu?i chính l� th? gi?i lồi ngu?i, l� nh� nu?c, l� x� h?i. Nh� nu?c ?y, x� h?i ?y s?nh sinh ra tơn gi�o.......Tơn gi�o l� ti?ng th? d�i c?a ch�ng sinh b? �p b?c, l� tr�i tim c?a th? gi?i khơng cĩ tr�i tim, cung gi?ng nhu nĩ l� tinh th?n c?a nh?ng tr?t t? khơng cĩ tinh th?n. Tơn gi�o l� thu?c phi?n c?a Nh�n d�n"

25
Khái niệm tôn giáo


Angnghen "t?t c? m?i tơn gi�o ch?ng qua ch? l� s? ph?n �nh hu ?o - v�o d?u ĩc c?a con ngu?i - c?a nh?ng l?c lu?ng ? b�n ngồi chi ph?i cu?c s?ng h�ng ng�y c?a h?; ch? l� s? ph?n �nh m� trong dĩ nh?ng l?c lu?ng ? tr?n th? d� mang hình th?c nh?ng l?c lu?ng si�u tr?n th?"

26
Khái niệm tôn giáo


Nh?ng di?m m?u ch?t trong ch? nghia M�c v? tơn gi�o (1):
Tơn gi�o khơng ph?i l� s?n ph?m c?a � ni?m- d� l� � ni?m ch? quan hay kh�ch quan.
Tơn gi�o l� � th?c x� h?i, ph?n �nh t?n t?i x� h?i, sinh ra t? t?n t?i x� h?i - m?t ti?u h? th?ng ki?n tr�c thu?ng t?ng

27
Khái niệm tôn giáo


Nh?ng di?m m?u ch?t trong ch? nghia M�c v? tơn gi�o (2):
3. Tơn gi�o l� m?t hi?n tu?ng x� h?i ph?c t?p, t?n t?i l�u d�i v� ?nh hu?ng hai m?t t?i d?i s?ng x� h?i;.
4. Cĩ th? lo?i b? d?n ni?m tin hu ?o c?a tơn gi�o b?ng n�ng cao trình d? nh?n th?c c?a con ngu?i = th�nh t?u khoa h?c.
28
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo

Nguồn gốc
hình thành tôn giáo?

29
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo

Ba nguồn gốc hình thành tôn giáo:
Xã hội
Nhận thức
Tâm lý


30
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo(1)

Kh�i ni?m: L� tồn b? nh?ng nguy�n nh�n v� di?u ki?n kh�ch quan c?a x� h?i t?t y?u l�m n?y sinh tơn gi�o:
Nguy�n nh�n v� di?u ki?n n�y t?n t?i trong hai m?i quan h?: Con ngu?i v?i t? nhi�n v� Con ngu?i v?i con ngu?i
31
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo(2)

Quan h? con ngu?i- t? nhi�n(1):
Con ngu?i b?t l?c trong cu?c d?u tranh v?i t? nhi�n => n?y sinh ra tơn gi�o
S? t�c d?ng c?a con ngu?i v�o t? nhi�n:
32
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo(3)

Quan h? con ngu?i- t? nhi�n(2):
B?n ch?t l� s? ph�t tri?n k�m c?a l?c lu?ng s?n xu?t.
Anghen nh?n m?nh"Do trình d? ph�t tri?n c?a l?c lu?ng s?n xu?t th?p k�m m� ngu?i nguy�n th?y khơng cĩ kh? nang n?m du?c m?t c�ch th?c ti?n nh?ng l?c lu?ng t? nhi�n. Th? gi?i bao quanh h? tr? th�nh c�i th� d?ch, bí hi?m, h�ng h?u d?i v?i h?"
33
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo(4)

Quan h? con ngu?i- t? nhi�n(3):
Ng�y nay, do s? ph�t tri?n c?a llsx, con ngu?i d� cĩ nh?n th?c r� hon v? thi�n nhi�n, nhung v?n chua ph?i l� t?t c?.
V?i s? ti?n b? c?a khoa h?c, quan h? n�y trong ngu?n g?c x� h?i c?a tơn gi�o cĩ th? d?n b? lo?i b?.
34
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo(5)

Quan h? con ngu?i- con ngu?i(1):
Tính t? ph�t c?a s? ph�t tri?n x� h?i.
�ch �p b?c giai c?p c�ng ch? d? ngu?i bĩc l?t ngu?i

35
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo(6)

Quan h? con ngu?i- con ngu?i(2):
Tính t? ph�t?
- L� s? ph�t tri?n khơng tu�n theo quy lu?t c?a c�c quan h? x� h?i: Quan h? ch? nơ- nơ l?; quan h? vua - tơi phong ki?n; quan h? tu s?n - vơ s?n. "bi?u hi?n nhu l� nh?ng l?c lu?ng m� qu�ng, trĩi bu?c con ngu?i v� ?nh hu?ng quy?t d?nh d?n s? ph?n c?a h?"
36
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo(7)

Quan h? con ngu?i- con ngu?i(3):
Tính t? ph�t?
- B?n ch?t c?a s? ph�t tri?n t? ph�t l� hình th�nh n�n m?t "l?c lu?ng", m?t s?c m?nh m� qu�ng d?n d?t v� s?n s�ng d? ?p xu?ng d?u con ngu?i b?t c? l�c n�o. - T?c s? ng?u nhi�n khơng th? dốn tru?c du?c.
37
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo(8)

Quan h? con ngu?i- con ngu?i(4):
�ch �p b?c giai c?p c�ng ch? d? ngu?i bĩc l?t ngu?i?
- S? bĩc l?t do chính con ngu?i mang l?i ? c�c hình th�i kinh t?- x� h?i tru?c C?ng s?n ch? nghia cung l� nguy�n nh�n d?y nh?ng t?ng l?p h? d?ng tìm d?n Tơn gi�o. Vd: Cơng gi�o; D?o Cao D�i, Hịa H?o.v.v
38
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo

Ba nguồn gốc hình thành tôn giáo:
Xã hội
Nhận thức
Tâm lý


39
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo(1)

"L� qu� trình nh?n th?c m� theo dĩ, c�c l?c lu?ng tr?n th? d� bi?n th�nh si�u tr?n th?" - t?c l�m th? n�o tơn gi�o n?y sinh trong d?u ĩc con ngu?i?
40
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo(2)

Hai c�u h?i du?c d?t ra:
S? khơng hi?u bi?t cĩ ph?i l� nguy�n nh�n d?n d?n tơn gi�o khơng?
Qu� trình "nh?n th?c m� theo dĩ." di?n ra nhu th? n�o?
41
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo(3)

Tr? l?i c�u 1:
S? khơng hi?u bi?t khơng ph?i l� nguy�n nh�n d?n d?n tơn gi�o- s? khơng hi?u bi?t t? nĩ khơng d?n d?n di?u gì.
Chính s? hi?u bi?t (nh?n th?c)sai l?m m?i l� nguy�n nh�n d?n d?n tơn gi�o.
42
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo(4)

Tr? l?i c�u 2:
Qu� trình nh?n th?c:
Nhận thức cảm tính
Nhận thức lý tính
43
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo(5)

Tr? l?i c�u 2:
Tơn gi�o n?y sinh ? nh?ng th?i k? cao c?a qu� trình nh?n th?c:Ph�n dốn v� suy l�.T?i sao?
Vì ch? cĩ ? d�y, con ngu?i m?i cĩ nh?ng "ph�n dốn sai", t?c nh?n d?nh sai l?m v? s? v?t, s? vi?c
=> n?y sinh tơn gi�o
44
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo(6)

Tr? l?i c�u 2:
Nĩi v? di?u n�y, L� nin ch? r�: "Thu?ng d? si�u hình khơng ph?i l� c�i gì kh�c m� l� s? t?p h?p, l� tồn b? nh?ng d?c tính chung nh?t r�t ra t? gi?i t? nhi�n. Song, con ngu?i, nh? v�o s?c tu?ng tu?ng, t?c l� chính b?ng phuong ph�p t�ch r?i nhu th? kh?i b?n ch?t c?m tính, kh?i v?t ch?t c?a gi?i t? nhi�n, l?i dem gi?i t? nhi�n bi?n th�nh m?t ch? th? hay m?t th?c th? d?c l?p"
45
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo

Ba nguồn gốc hình thành tôn giáo:
Xã hội
Nhận thức
Tâm lý


46
Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo(1)

L� tồn b? nh?ng tr?ng th�i t�m l� c?a con ngu?i t?t y?u l�m n?y sinh ni?m tin tơn gi�o.
47
Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo(1)

C�c nh� Duy v?t tru?c M�c:
C�c nh� duy v?t c? d?i cho r?ng "s? s? h�i sinh ra th�nh th?n"
Phoioback- nh� tri?t h?c c? di?n D?c cho r?ng "khơng ch? cĩ s? s? h�i, l? thu?c.m� cịn cĩ c? s? kính tr?ng, th?a m�i, an ?n"
48
Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo(1)

C�c nh� Duy v?t tru?c M�c:
Di?m h?n ch? chung: H? ch? th?y du?c c�c tr?ng th�i t�m l� n�y l� t? nhi�n. Khơng ch? ra ngu?n g?c c?a nh?ng tr?ng th�i dĩ cung l� s?n ph?m c?a x� h?i.
49
Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo(1)

C�c nh� Kinh di?n c?a ch? nghia M�c:
Ch? ra ngu?n g?c x� h?i c?a nh?ng tr?ng th�i t�m l� dĩ.
M�c vi?t: "Phoioback d� khơng th?y r?ng, b?n th�n tình c?m tơn gi�o cung l� m?t s?n ph?m x� h?i,v� c� nh�n tr?u tu?ng m� ơng ph�n tích, tr�n th?c t?, l� thu?c m?t hình th?c x� h?i nh?t d?nh"
50
Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo(1)

C�c nh� Kinh di?n c?a ch? nghia M�c:
L� nin cung ch? r�, "trong x� h?i cĩ giai c?p, s? s? h�i t?o ra th?n linh".
=> Di?u dĩ l� gi?i vì sao, hi?n nay trong x� h?i van minh, hi?n d?i.tơn gi�o v?n t?n t?i.
51



H?t
Ti?t 3
C?m on s? ch� �

52
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo

L?ch s? hình th�nh tơn gi�o
53
Lịch sử hình thành tôn giáo (1)

Tơn gi�o ra d?i, t?n t?i c�ng v?i nh?ng bu?c thang tr?m c?a l?ch s?.
Con ngu?i xu?t hi?n c�ch d�y t? 4 d?n 6 tri?u nam. Tuy nhi�n, cĩ nh?ng th?i k? "khơng tơn gi�o"
Ch? khi ngu?i tinh khơn (Homo Sapiens) xu?t hi?n, t? ch?c th�nh x� h?i, thì ngu?i tơn gi�o (Homo Religious) m?i xu?t hi?n (kho?ng 95- 35 nghìn nam tr? l?i d�y)
54
Lịch sử hình thành tôn giáo (2)

C�c hình th?c tơn gi�o so khai nhu : Tơtem gi�o, Linh v?t gi�o, ma thu?t gi�o, b�i v?t gi�o..(C�c hình th?c n�y s? du?c nh?c d?n k? hon ? chuong III).
Tơn gi�o d�n t?c ra d?i trong th?i k? d? d� v?i s? chuy?n d?n t? san b?t, h�i lu?m sang chan nuơi, canh t�c. Vi?c th? c�c th?n Sơng, th?n n�i, th?n khoai, th?n s?n, th?n ph?n th?c.l� s? tuy?t d?i v� thi�ng li�ng ngu?n l?i con ngu?i trong s?n xu?t.
55
Lịch sử hình thành tôn giáo (3)

C�c qu?c gia ra d?i trong th?i k? d? s?t c�ng l�m tơn gi�o d�n t?c du?c c?ng c?. C�c v? th?n t?n t?i c�ng v?i s? t?n t?i c?a d�n t?c dĩ v� bi?n m?t ch?ng n�o d�n t?c dĩ bi?n m?t
Bu?c sang n?n van minh nơng nghi?p, c�c d? ch? ra d?i th�u tĩm c�c tơn gi�o, bi?n nĩ th�nh chính th?ng (D?o Kitơ)


56
Lịch sử hình thành tôn giáo (4)

Khi d� l?n m?nh v� khơng cịn mang d?c trung c?a ri�ng qu?c gia n�o, c�c tơn gi�o truy?n b� v�o c�c khu v?c kh�c v� tr? th�nh tơn gi�o th? gi?i.
D?o H?i, D?o Kitơ do tính ch?t c?c doan, khơng th? th?n b?n d?a ngồi gi�o ch?, n�n khĩ th�m nh?p.
D?o Ph?t, Nho v� m?t s? d?o Phuong dơng do tính ch?t m?m d?o, d? di v�o c�c c?ng d?ng


57
Lịch sử hình thành tôn giáo (5)

Cu?c c�ch m?ng cơng nghi?p, dịi h?i cĩ c�c tơn gi�o d? thích nghi, khơng ru?m r�, k?t h?p v?i s? hịa nh?p d� dua tơn gi�o v�o xu th? qu?c t? hĩa v� tồn c?u hĩa.
Ngu?i ta bi?t d?n s? t?n t?i c?a nhi?u tơn gi�o, th�nh th?n du?c dua ra b�n c�i khi?n xu th? th? t?c hĩa tơn gi�o n?i l�n.


58
Lịch sử hình thành tôn giáo (6)

Hi?n nay, tơn gi�o di?n bi?n theo c�c xu hu?ng: tồn c?u hĩa, th? t?c hĩa, da d?ng hĩa v� d�n t?c hĩa (xem th�m chuong 4)
Trong xu th? da d?ng hĩa n?i l�n hai th�i c?c- m?t s? tơn gi�o khơng cịn ph� h?p b? di?t vong; th�i c?c kh�c l� s? "s?m n? t?i t�n" c?a c�c "d?o l?, d?o m?i"- t?t th?y d?u n?m trong c�i g?i l� "phong tr�o tơn gi�o m?i"


59



H?t
Ti?t 4
C?m on s? ch� �

60
Chương 1. Khái niệm, nguồn gốc, lịch sử hình thành và phát triển của tôn giáo


Hu?ng d?n ơn t?p v� b�i d?c th�m

61
Hướng dẫn ôn tập và bài đọc thêm

C�u 1. Tơn gi�o du?c xem x�t t? m?y gĩc d?; tơn gi�o h?c Mac- xít quan ni?m v? tơn gi�o nhu th? n�o?
C�u 2. Cĩ m?y ngu?n g?c l�m n?y sinh tơn gi�o?
C�u 3. Qu� trình ph�t tri?n c?a tơn gi�o g?m m?y giai do?n? d?c di?m c?a t?ng giai do?n.


62
Hướng dẫn ôn tập và bài đọc thêm

B�i d?c th�m
?o tu?ng tơn gi�o v� nhi?m v? c?a l?ch s?
(V?i m?c dích dua ra c�i nhìn s�u s?c hon c?a Ch? nghia M�c-L�nin v? v?n d? tơn gi�o, B�i vi?t n�u l�n quan di?m c?a Karl Mark v? v?n d? tơn gi�o)
(Y�u c?u th?o lu?n)



63
Hướng dẫn ôn tập và bài đọc thêm

Y�u c?u th?o lu?n:
T? nh?ng di?m m?u ch?t trong quan ni?m c?a ch? nghia M�c v? tơn gi�o, anh ch? h�y ph�n tích v� ch?ng minh nh?ng di?m dĩ thơng qua c�c l?p lu?n v� d?n ch?ng cĩ trong b�i d?c th�m?


64



H?t
Ti?t 5
C?m on s? ch� �

65

Chuong 2. D?i tu?ng v� phuong ph�p nghi�n c?u c?a tơn gi�o h?c

66
Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của tôn giáo học

N?i dung chuong 2:
Tơn gi�o h?c v?i tu c�ch l� m?t khoa h?c
D?i tu?ng nghi�n c?u c?a TGH
Phuong ph�p nghi�n c?u TGH
C�u h?i ơn t?p v� b�i d?c th�m

67
Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của tôn giáo học


Tơn gi�o h?c v?i tu c�ch l� m?t khoa h?c

68
Tôn giáo học với tư cách
là một khoa học (1)

D? tr? th�nh m?t khoa h?c ph?i cĩ 05 ti�u chí sau:
1 - Cĩ d?i tu?ng nghi�n c?u;
2- Cĩ phuong ph�p nghi�n c?u;
3- Cĩ h? th?ng ph?m tr�, kh�i ni?m;
4- Cĩ l?ch s? nghi�n c?u;
5- Cĩ tính ?ng d?ng ho?c l� cơng c? d? nh?n th?c.


69
Tôn giáo học với tư cách
là một khoa học (2)
Hệ thống khái niệm, phạm trù sẽ được nhắc đến xuyên suốt quá trình môn học
Đối tượng và phương pháp – sẽ trình bày cụ thể dưới đây
70
Tôn giáo học với tư cách
là một khoa học (3)
Tính liên ngành của tôn giáo học:
Buổi sơ khai, tôn giáo học ra đời gắn liền với thần học và triết học duy tâm, là công cụ lý luận cho Nhà thờ, giáo hội, nhà truyền đạo.
Theo đà phát triển,tôn giáo được bàn trong Triết học, tâm lý học, dân tộc học, chính trị học…
71
Tôn giáo học với tư cách
là một khoa học (4)
Tính liên ngành của tôn giáo học:
Chỉ khi chủ nghĩa Mác ra đời, kế thừa, chắt lọc, phê phán những quan điểm đi trước => hình thành tôn giáo học Mác-xit. Thực sự là khoa học độc lập, biện chứng, lịch sử và xem xét tôn giáo như một chỉnh thể.
72
Tôn giáo học với tư cách
là một khoa học (5)
Vậy,

Tôn giáo học là gì?
73
Tôn giáo học với tư cách
là một khoa học (6)
D/n: Tơn gi�o h?c M�c - xít l� khoa h?c nghi�n c?u v? tơn gi�o theo quan di?m c?a ch? nghia M�c - L�nin, nghi�n c?u tơn gi�o v?i tu c�ch l� m?t hình th�i � th?c x� h?i, m?t ti?u ki?n tr�c thu?ng t?ng, m?t hi?n tu?ng c?a l?ch s? x� h?i nh?m ch? ra ngu?n g?c, b?n ch?t, k?t c?u, ch?c nang c?a tơn gi�o cung nhu c�c hình th?c v?n d?ng c?a nĩ
74
Tôn giáo học với tư cách
là một khoa học (7)
Tính ứng dụng hoặc là công cụ nhận thức:
Tôn giáo học là một công cụ nhận thức sâu sắc về nguồn gốc, bản chất của tôn giáo.
Là khoa học gốc của các ngành khoa học khác khi nghiên cứu về tôn giáo.
75
Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của tôn giáo học


D?i tu?ng nghi�n c?u c?a tơn gi�o h?c

76
Đối tượng nghiên cứu
của tôn giáo học(1)
Đối tượng nghiên cứu của tôn giáo học là Vấn đề tôn giáo
Xuất phát từ nhận thức đúng đắn về tôn giáo: là hình thái ý thức xã hội, là tiểu hệ thống KTTT, là một hiện tượng lịch sử, xã hội, tôn giáo học có nhiệm vụ chỉ ra nguồn gốc, bản chất, chức năng của tôn giáo cũng như tình hình tôn giáo trên thế giới. Đồng thời tôn giáo học cũng đi sâu nghiên cứu các tôn giáo trên thế giới, một số tôn giáo ở trong nước và quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về vấn đề tôn giáo.
77
Đối tượng nghiên cứu
của tôn giáo học(2)
Tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội, một tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng:
Theo quan điểm của Mác, một hình thái Kinh tế- xã hội được kết cấu bởi tồn tại xã hội và ý thức xã hội.

Tồn tại xã hội là tổng hợp các cơ sở kinh tế, các quan hệ sản xuất, còn ý thức xã hội là những quan điểm, tư tưởng, thiết chế điều chỉnh hành vi xã hội. Ý thức xã hội có thể gồm : Pháp luật, Đạo Đức, Chính trị, Tôn giáo, Văn hóa v…v.
78
Đối tượng nghiên cứu
của tôn giáo học(3)
Tôn giáo học là một hình thái ý thức xã hội, một tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng:

Tôn giáo một mặt bị chi phối bởi tồn tại xã hội: Cơ sở vật chất, phú quý sinh lễ nghĩa…

Một mặt tôn giáo có tác động ngược trở lại Tồn tại xã hội, tính tác động ngược trở lại này được thể hiện hai mặt. Tích cực và tiêu cực
79
Đối tượng nghiên cứu
của tôn giáo học(4)
Tôn giáo là một hiện tượng lịch sử- xã hội:
Với nhận thức này, tôn giáo học Mác-xít xem xét tôn giáo trong sự vận động, phát triển của nó. Đây là một đóng góp to lớn của Tôn giáo học Mác-xit khi nghiên cứu về tôn giáo
Tôn giáo cũng được xem xét trong các hình thức tồn tại khác nhau của nó trong lịch sử, trong đó có hai nhóm hình thức tồn tại cơ bản là tôn giáo Nguyên thủy, và Tôn giáo Hiện đại
80
Đối tượng nghiên cứu
của tôn giáo học(5)
Tôn giáo học có nhiệm vụ chỉ ra: Khái niệm, nguồn gốc, chức năng của tôn giáo(đã được nói đến ở Chương 1)

Tôn giáo học cũng xem xét các xu hướng vận động của tôn giáo hiện nay: bốn xu hướng là dân tộc hóa, toàn cầu hóa, khu vực hóa, đa dạng hóa.(Sẽ được nói tới ở Chương 4)
81
Đối tượng nghiên cứu
của tôn giáo học(6)

Tôn giáo học cũng nghiên cứu một số hình thức tôn giáo dân tộc và tôn giáo thế giới hiện nay trên thế giới cũng như ở Việt Nam. (Chương 5 và 6)

Tôn giáo học cũng đề cập đến các quan điểm của Nhà nước về tôn giáo (Chương 6)
82
Đối tượng nghiên cứu
của tôn giáo học(7)
Các Khoa học khác xem xét tôn giáo một cách rời rạc, riêng rẽ trong phạm vi khoa học mình quan tâm, chẳng hạn:
Triết học – triết lý tôn giáo
Xã hội học – thiết chế, tổ chức tôn giáo,
Tâm lý học – khía cạnh tâm linh, tình cảm tôn giáo
Dân tộc học – Các vấn đề nhân học tôn giáo v..v
83
Đối tượng nghiên cứu
của tôn giáo học(8)
Bốn không của tôn giáo học:
Không xem xét tôn giáo một cách rời rạc, mà trong tính chỉnh thể, tính hệ thống;
Không nhìn nhận phiến diện, giải thích sai lệch về vấn đề tôn giáo như chủ nghĩa duy tâm, thần học hay chủ nghĩa duy vật siêu hình;
Không xem xét tôn giáo tách rời lịch sử- xã hội;
Không có tham vọng giải thích tất cả các hiện tượng xã hội mà chỉ dừng lại ở những vấn đề lý luận cơ bản nhất.
84
Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của tôn giáo học


Phuong ph�p nghi�n c?u c?a tơn gi�o h?c

85
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học

C�u h?i:

Phuong ph�p bi?n ch?ng?/ Phuong ph�p si�u hình?
Phuong ph�p duy v?t l?ch s??
86
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
PP duy vật biện chứng và duy vật lịch sử:

PP duy vật biện chứng cho phép nhìn nhận tôn giáo như một hình thái ý thức xã hội- sinh ra từ tồn tại xã hội và tác động ngược trở lại tồn tại xã hội; một tiểu hệ thống KTTT có quan hệ với CSHT.
87
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
PP duy vật biện chứng và duy vật lịch sử:

PP duy vật biện chứng:.
Tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội – tác động tới tồn tại xã hội
Tôn giáo là tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng – tác động tới cơ sở hạ tầng
88
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
PP duy vật biện chứng và duy vật lịch sử:

PP duy vật lịch sử đặt tôn giáo trong tiến trình vận động, biến đổi lịch sử của nó.
89
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
PP tiếp cận hệ thống:
Phương pháp hệ thống cho phép Tôn giáo học:

Xem xét tôn giáo như một chỉnh thể, một hệ thống
Quan tâm tới các chức năng của tôn giáo
90
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
PP tiếp cận hệ thống:
Phương pháp hệ thống cho phép Tôn giáo học:

Chỉ ra các bộ phận cấu thành của một tôn giáo(giáo lý, giáo luật, hình thức thờ cúng, tổ chức bộ máy, phẩm trật, chức vị….)

Có những đánh giá toàn diện về tôn giáo
91
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
PP tiếp cận tôn giáo từ nhu cầu tín ngưỡng tôn giáo:
Tôn giáo là một hiện tượng lịch sử- xã hội- ra đời để đáp ứng một loại nhu cầu của xã hội- nhu cầu “đền bù hư ảo”
Nhu cầu này nảy sinh từ những ước mơ, hoài bão của con người về sự vĩnh hằng, về cuộc sống sau chái chết, về sự an ủi, che chở……
92
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
PP tiếp cận tôn giáo từ nhu cầu tín ngưỡng tôn giáo:
Nhu cầu ấy cũng nảy sinh từ sự “vênh” nhau giữa ước mơ và thực tại: Mơ ước thì cao sang, thánh thiện còn thực tại thì khổ cực, thấp hèn…
93
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
Phương pháp phân tích triết học và xã hội học:
Tại sao phải có phương pháp này?
Nội dung phương pháp?
94
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
Phương pháp phân tích triết học và xã hội học:
Tại sao phải có phương pháp này?
Dưới góc độ triết học: Tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội, là một tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng. Đây là quan điểm nền tảng để xem xét vấn đề tôn giáo theo tôn giáo học Mác-xít
95
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
Phương pháp phân tích triết học và xã hội học:
Tại sao phải có phương pháp này?
Dưới góc độ xã hội học: Tôn giáo là một hiện tượng lịch sử- xã hội, nảy sinh từ xã hội tác động sâu sắc vào đời sống xã hội, và còn tồn tại lâu dài cùng xã hội.
96
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
Phương pháp phân tích triết học và xã hội học:
Nội dung của phương pháp?
Phân tích tôn giáo theo quan điểm triết học bằng việc vận dụng các quan niệm về kiến trúc thượng tầng, cơ sở hạ tầng và quan hệ biện chứng giữa chúng.
97
Phương pháp nghiên cứu
của tôn giáo học
Phương pháp phân tích triết học và xã hội học:
Phân tích tôn giáo theo quan điểm xã hội học bằng các phương pháp của xã hội học như: điều tra xã hội học, phân tích cấu trúc xã hội của tôn giáo, tôn giáo như một thiết chế xã hội…..
98
Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của tôn giáo học


Hu?ng d?n ơn t?p v� b�i d?c th�m

99
Câu hỏi
Câu 1. Với tư cách là một khoa học độc lập, tôn giáo học phải đảm bảo những yếu tố nào?
Câu 2. Đối tượng nghiên cứu của tôn giáo học là gì?
Câu 3. Tôn giáo học vận dụng những phương pháp nào để nghiên cứu đối tượng của mình?
100
Bài đọc thêm
TÔN GIÁO LÀ GÌ? (trích)
Đặng Nghiêm Vạn.
Lý luận về tôn giáo và Tình hình tôn giáo ở Việt Nam
Với mục đích khắc họa thêm hình ảnh tôn giáo dưới góc nhìn của tôn giáo học Mác-xít, đồng thời thấu triệt quan điểm của Các GS đầu ngành về vấn đề tôn giáo, bài đọc giới thiệu tổng hợp của GS.Đặng Nghiêm Vạn – Viện trưởng Viện nghiên cứu tôn giáo Việt Nam về vấn đề tôn giáo
101
Bài đọc thêm
TÔN GIÁO LÀ GÌ? (trích)
Câu hỏi thảo luận:
Chỗ khác biệt giữa quan điểm của chủ nghĩa Mác và các nhà khoa học khác khi giải thích về tôn giáo là gì? Tại sao có sự khác biệt đó
Nội dung quan điểm giải thích về tôn giáo nói trên của Mác như thế nào?
Những điểm chủ chốt của chủ nghĩa Mác về tôn giáo thể hiện trong bài đọc ra sao?
102

Chuong 3. Ch?c nang c?a tơn gi�o v� m?t s? hình th?c tơn gi�o trong l?ch s?

103
Chương 3. Chức năng của tôn giáo và một số hình thức tôn giáo trong lịch sử

N?i dung chuong 3:
Ch?c nang c?a tơn gi�o
M?t s? hình th?c tơn gi�o trong l?ch s?
Hu?ng d?n ơn t?p v� b�i d?c th�m

104
Chương 3. Chức năng của tôn giáo và một số hình thức tôn giáo trong lịch sử


Ch?c nang c?a tơn gi�o

105
Chức năng của tôn giáo
Định nghĩa

Chức năng của tôn giáo là tập hợp những cách thức mà nó thể hiện vai trò của mình đối với đời sống xã hội.
106
Chức năng của tôn giáo
Các chức năng:

- Đền bù hư ảo
- Thế giới quan
- Điều chỉnh
- Giao tiếp
- Liên kết
107
Chức năng của tôn giáo
Chức năng đền bù hư ảo:
- Tôn giáo ra đời từ sự bất lực của con người trước tự nhiên, từ sự áp bức của giai cấp, từ sự khổ đau của kiếp người, từ sự hụt hẫng của giấc mơ và thực tại…nên nó “đền bù” cho con người những khổ đau hụt hẫng đó. Con người tìm thấy sự an ủi, vỗ về, chở che, yêu thương, cứu rỗi, giải thoát…
108
Chức năng của tôn giáo
Chức năng đền bù hư ảo:
Tôn giáo ra đời trên cơ sở “Nguồn gốc tâm lý” của con người, và đến lượt mình, tôn giáo lại làm thỏa mãn những trạng thái tâm lý đó.
Ví dụ: Về việc cúng tế người chết, thờ cúng tổ tiên…
109
Chức năng của tôn giáo
Chức năng đền bù hư ảo:
Luận điểm nổi tiếng của Mác “tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân”
Khẳng định, sự đền bù “hư ảo” của liều thuốc phiện tôn giáo đối với con người.
Kiên quyết đấu tranh xóa bỏ tôn giáo với tư cách là hạnh phúc giả tạm, không thật sự
110
Chức năng của tôn giáo
Chức năng đền bù hư ảo:
Chức năng đền bù hư ảo là chức năng quan trọng nhất, bản chất nhất của tôn giáo.
111
Chức năng của tôn giáo
Chức năng thế giới quan:
Câu hỏi: Thế giới quan là gì?
112
Chức năng của tôn giáo
Chức năng thế giới quan:
Thế giới quan tôn giáo là “thế giới quan lộn ngược”
Nói điều này, Mác khẳng định “Con người chính là thế giới con người, là nhà nước, là xã hội. Nhà nước ấy, xã hội ấy sản sinh ra tôn giáo, một thế giới quan đảo ngược, vì bản thân chúng là thế giới đảo ngược”
113
Chức năng của tôn giáo
Chức năng thế giới quan:
Tôn giáo xây dựng cho con người một thế giới bên kia, siêu hình và xa rời thực tại
Nói điều này, Ăngghen nhấn mạnh “Tất cả các tôn giáo chẳng qua chỉ là sự phản ánh hư ảo vào đầu óc con người của những lực lượng bên ngoài chi phối cuộc sống hàng ngày của họ”
114
Chức năng của tôn giáo
Chức năng thế giới quan:
Thế giới quan của Đạo Kitô:
+ Nhận thức về thế giới thực tại: Thiên Chúa sinh ra trời đất, muôn loài…
+ Thế giới siêu thực tại: Có nước thiên đàng – Cõi Hỏa ngục
115
Chức năng của tôn giáo
Chức năng thế giới quan:
Thế giới quan của Đạo Phật:
+ Nhận thức thế giới thực tại: Đời là bể khổ, Vô thường,không, vô ngã.
+ Thế giới siêu thực tại: Luân Hồi, Có Cõi Niết bàn giải thoát khỏi luân hồi.
116
Chức năng của tôn giáo
Chức năng thế giới quan:
Tôn giáo đặt con người vào sự suy nghiệm và lựa chọn phi thực tại
117
Chức năng của tôn giáo
Chức năng thế giới quan:
Chức năng “thế giới quan” của tôn giáo là cơ sở nền tảng cho lý luận, giáo lý và đức tin tôn giáo.

Cũng là “bạn chung chiến hào” với chủ nghĩa duy tâm và thần học.
118



H?t
Ti?t 9
C?m on s? ch� �

119
Chức năng của tôn giáo
Chức năng điều chỉnh:
Tôn giáo thực hiện chức năng điều chỉnh hành vi của các “tín đồ” trong phạm vi tác động của nó.

Sự điều chỉnh dựa trên tập hợp các giá trị, chuẩn mực, nằm trong giáo lý, giáo luật và nghi lễ của mỗi tôn giáo khác nhau.
120
Chức năng của tôn giáo
Chức năng điều chỉnh:
Có hai nhóm hành vi được điều chỉnh:
Nhóm hành vi liên quan đến nghi lễ như bái, quỳ, dâng vật phẩm, dâng hương…Gọi là nhóm hành vi nghi lễ
Nhóm hành vi phi nghi lễ như cách ứng xử với đạo hữu, lối sống, đạo đức.
121
Chức năng của tôn giáo
Chức năng điều chỉnh:

Thực hiện chức năng này, một mặt tôn giáo hướng con người ta tới sống tốt hơn, thánh thiện hơn nhưng cũng có thể ru ngủ, dẫn dắt con người đến những hành vi mê tín, cuồng tín…
122
Chức năng của tôn giáo
Chức năng điều chỉnh:

Không ít kẻ xấu lợi dụng chức năng này để dẫn dắt con người, phục vụ các mục đích phi tôn giáo: Phong trào “chúa vào nam”, phong trào Hồi giáo cực đoan
123
Chức năng của tôn giáo
Chức năng giao tiếp:
Chức năng giao tiếp của tôn giáo thể hiện trên hai phương diện:

Giao tiếp phàm tục

Giáo tiếp siêu phàm
124
Chức năng của tôn giáo
Chức năng giao tiếp:

Giao tiếp phàm tục: là giao tiếp giữa các đạo hữu, tín đồ cùng nhau, sự chia sẻ tâm tư tình cảm tôn giáo cùng nhau.
125
Chức năng của tôn giáo
Chức năng giao tiếp:

Giáo tiếp siêu phàm: còn gọi là giao tiếp tối cao: cầu khấn, dâng sớ điệp, đốt vàng mã, các phép bí tích,.. nhập định, chứng đạo .v…v
126
Chức năng của tôn giáo
Chức năng giao tiếp:

Ngoài giao tiếp tôn giáo, người có tín ngưỡng tôn giáo còn có các giao tiếp ngoài tôn giáo: giao tiếp kinh tế, giao tiếp gia đình …
127
Chức năng của tôn giáo
Chức năng giao tiếp:

Giao tiếp ngoài tôn giáo ít nhiều bị ảnh hưởng bởi giao tiếp tôn giáo và cũng có tác động hai mặt vào giao tiếp tôn giáo
128
Chức năng của tôn giáo
Chức năng liên kết:

Tính liên kết của tôn giáo thể hiện:
Thông qua giáo lý, giáo luật để quy tụ mọi người trong những sinh hoạt chung
Thông qua các tổ chức, các cơ sở tôn giáo
Thông qua sự tác động của tư tưởng tôn giáo với tư cách là một bộ phận của kiến trúc thượng tầng
129
Chức năng của tôn giáo
Chức năng liên kết:

Hai mặt của tính liên kết:
Một mặt, tôn giáo liên kết mọi người vào một tập hợp thống nhất, làm ổn định các quan hệ xã hội.
Mặt khác, nó có thể cản trở sự tiến bộ của xã hội, đi ngược lại lợi ích xã hội
130
Chức năng của tôn giáo
Chức năng liên kết:

Với tính hai mặt đó, đòi hỏi Nhà nước phải có chính sách khéo léo để đưa tôn giáo vào trong khối đại đoàn kết toàn dân. Biến thành sức mạnh phục vụ nhà nước và xã hội, đồng thời hạn chế tính tiêu cực của tôn giáo.
131



H?t
Ti?t 10
C?m on s? ch� �

132
Chương 3. Chức năng của tôn giáo và một số hình thức tôn giáo trong lịch sử


M?t s? hình th?c tơn gi�o trong l?ch s?

133
Một số hình thức tôn giáo trong lịch sử

Dựa vào lịch sử các hình thái kinh tế xã hội và quan hệ xã hội trong các hình thái đó, ta chia thành:
Tôn giáo trong xã hội chưa có giai cấp, còn gọi là Tôn giáo Nguyên thủy
Tôn giáo trong xã hội có giai cấp, còn gọi là Tôn giáo hiện đại

134
Tôn giáo nguyên thủy
Đặc điểm:
Thể hiện sự nhận thức tăm tối của con người về bản thân và tự nhiên.
Biểu hiện đa dạng trong các hình thức
Chưa gắn với các lợi ích kinh tế- xã hội
135
Tôn giáo nguyên thủy
Các hình thức:

Tô tem giáo
Ma thuật giáo
Bái vật giáo
Vật linh giáo


136
Tôn giáo nguyên thủy
Tô tem giáo:

Là hình thức tôn giáo cổ xưa nhất

Thờ vật tổ. Tô tem nghĩa là giống loài



137
Tôn giáo nguyên thủy
Tô tem giáo:

Thể hiện niềm tin vào mối quan hệ gần gũi, huyết thống giữa một cộng đồng người với một loài động, thực vật hoặc một đối tượng nào đó

Ví dụ: Câu chuyện về hai anh em và con chim không chết


138
Tôn giáo nguyên thủy
Tô tem giáo:

Tô tem giáo thể hiện hình thức nhận biết đầu tiên của người tôn giáo về thế giới xung quanh



139
Tôn giáo nguyên thủy
Ma thuật giáo:

Ma thuật tiếng Hi lạp nghĩa là phù chú, phép thuật

Là niềm tin vào khả năng tác động vào tự nhiên bằng các hành động tượng trưng(cầu khấn, phù phép, bùa chú).



140
Tôn giáo nguyên thủy
Ma thuật giáo:

Là sự tác động mang tính chất siêu nhiên

Ví dụ về “bỏ bùa” của người Mường.



141
Tôn giáo nguyên thủy
Ma thuật giáo:

Trở thành một bộ phận trong nghi thức của các tôn giáo hiện đại (cầu nguyện, làm phép)

Tàn dư là các hiện tượng lên đồng, bói toán.



142
Tôn giáo nguyên thủy
Bái vật giáo:

Bái vật tiếng Bồ Đào Nha là bùa hộ mệnh, phép lạ

Là niềm tin vào những thuộc tính siêu nhiên của vật thể. Như hòn đá, cái cây..



143
Tôn giáo nguyên thủy
Bái vật giáo:

Niềm tin có một lực lượng siêu nhiên ẩn chứa trong các sự vật, hiện tượng

Đây là cơ sở của sự thờ cúng tôn giáo.



144
Tôn giáo nguyên thủy
Vật linh giáo:

Là lòng tin của con người vào linh hồn

Đây là cơ sở hình thành nên quan niệm về cái siêu nhiên



145
Tôn giáo nguyên thủy
Vật linh giáo:

Bước đầu xây dựng hình tượng về một thế giới siêu nhiên tồn tại và thống trị thế giới trần tục



146
Tôn giáo hiện đại
Đặc điểm:
Xuất hiện trong xã hội có giai cấp, hình thành Nhà nước, xã hội.
Hoàn thiện trong hình thức biểu đạt (giáo lý, giáo luật, tổ chức, hệ thống thần thánh…)
Gắn với các lợi ích kinh tế- xã hội, có thể bị lợi dụng vì mục đích phi tôn giáo
147
Tôn giáo hiện đại
Các hình thức:

Tôn giáo dân tộc

Tôn giáo thế giới


148
Tôn giáo hiện đại
Tôn giáo dân tộc:

Gắn liền với một quốc gia dân tộc (cả sự ra đời, tồn tại, các vị thần)

Chỉ có ảnh hưởng ở phạm vi quốc gia, dân tộc đó



149
Tôn giáo hiện đại
Tôn giáo dân tộc:

Ví dụ: Đạo Xintô của Nhật bản, Đạo Hinđu của Ấn độ

Một số tôn giáo thế giới bị xu hướng dân tộc hóa mạnh mẽ, biến thành tôn giáo dân tộc: Vd: Anh Giáo



150
Tôn giáo hiện đại
Tôn giáo thế giới:

Tiêu chí quyết định một tôn giáo là tôn giáo thế giới:
Vượt ra khỏi phạm vi biên giới một quốc gia
Có số lượng tín đồ đông đảo.




151
Tôn giáo hiện đại
Tôn giáo thế giới:

Có ảnh hưởng vượt ra ngoài phạm vi quốc gia

Hiện nay có ba tôn giáo thế giới là: Đạo Phật, Đạo Kitô và Đạo Hồi



152



H?t
Ti?t 11
C?m on s? ch� �

153
Chương 3. Chức năng của tôn giáo và một số hình thức tôn giáo trong lịch sử


Hu?ng d?n ơn t?p v� b�i d?c th�m

154
Câu hỏi
Câu 1. Tôn giáo có những chức năng căn bản nào, nội dung của từng chức năng là gì?

Câu 2. Các hình thức tôn giáo trong lịch sử bao gồm những hình thức nào, những kiểu biểu hiện của từng hình thức ra sao?
155
Bài đọc thêm
10 Điều Tâm niệm
1. Nghĩ đến thân thể thì đừng cầu không tật bệnh, vì không tật bệnh thì tham dục dễ sanh.
2. Ở đời đừng cầu không khó khăn, vì không khó khăn thì kiêu sa nổi dậy.
3. Cứu xét tâm tính thì đừng cầu không khúc mắc, vì không khúc mắc thì sở học không thấu đáo
4. Sự nghiệp thì đừng mong không bị chông gai, vì không bị chông gai thì chí nguyện không kiên cường.
156
Bài đọc thêm
10 Điều Tâm niệm

5. Làm việc thì đừng mong dễ thành, vì việc dễ thành thì lòng thị thường, kiêu ngạo.
6. Giao tiếp đừng mong lợi mình, vì lợi mình thì mất đạo nghĩa.
7. Với người thì đừng mong thuận chiều ý mình, vì thuận chiều ý mình thì tất sanh tự kiêu.
157
Bài đọc thêm
10 Điều Tâm niệm

8. Thi ân đừng cầu đền đáp, vì cầu đáp trả là thi ân có mưu tính.
9. Thấy lợi thì đừng nhúng tay, vì nhúng tay thì hắc ám tâm trí.
10. Oan ức không cần bày tỏ, vì bày tỏ là hèn nhát mà trả thù thì oán đối kéo dài.
158
Bài đọc thêm
10 Điều Tâm niệm

Bởi vậy, Phật Đà thiết lập chánh pháp, lấy bệnh khổ làm thuốc hay, lấy hoạn nạn làm thành công, lấy gai gốc làm giải thoát, lấy ma quân làm bạn đạo, lấy khó khăn làm sự tác thành, lấy bạn tệ bạc làm người giúp đỡ, lấy kẻ chống nghịch làm người giao du, lấy sự thi ân như đôi dép bỏ, lấy xả lợi làm vinh hoa, lấy oan ức làm đà tiến thủ, Thế nên ở trong chướng ngại mà vượt qua tất cả.
159
Bài đọc thêm
10 Điều Tâm niệm

Bài đọc có mục đích khuyên người ta nên “tâm niệm” 10 điều này, làm phương tiện để vượt qua những khó khăn, trở ngại của cuộc sống biến những trái ngang, đau khổ, vất vả, danh lợi…thành những thứ thành công cho mình và cho mọi người
160
Bài đọc thêm
10 Điều Tâm niệm

Yêu cầu thảo luận:
Hãy phân tích các điều từ 1- 5 của 10 điều tâm niệm để thấy được tinh thần “chấp nhận” tất cả khó khăn của cuộc sống

Hãy phân tích từ câu 6- 10 để rút ra cách thức đối nhân xử thế ở đời
161
PHẦN HAI

MỘT SỐ TÔN GIÁO
TRÊN THẾ GIỚI
VÀ Ở VIỆT NAM
162


Chuong 4. Tình hình v� xu th? c?a v?n d? tơn gi�o tr�n th? gi?i hi?n nay

163
Chương 4. Tình hình và xu thế của vấn đề tôn giáo trên thế giới hiện nay

N?i dung chuong 4:
Tình hình tơn gi�o tr�n th? gi?i hi?n nay
Xu th? ph�t tri?n c?a tơn gi�o
Hu?ng d?n ơn t?p v� b�i d?c th�m

164
Chương 4. Tình hình và xu thế của vấn đề tôn giáo trên thế giới hiện nay

Tình hình tơn gi�o tr�n th? gi?i hi?n nay

165
Tình hình tôn giáo trên thế giới hiện nay
Nội dung:

Thực trạng của tôn giáo hiện nay

Nguyên nhân của sự tồn tại tôn giáo hiện nay



166
Tình hình tôn giáo trên thế giới hiện nay
Thực trạng của tôn giáo hiện nay

Tôn giáo xuất hiện và biến đổi cùng những biến đổi của lịch sử

Tôn giáo là một hiện tượng lịch sử sẽ còn tồn tại lâu dài




167
Tình hình tôn giáo trên thế giới hiện nay
Ba xu hướng đánh giá về thực trạng tôn giáo hiện nay.

Thứ nhất, Tôn giáo đang khủng hoảng, suy tàn
Thứ hai, Tôn giáo Tây Âu suy tàn còn tôn giáo ở các nước khác thì phát triển
Thứ ba, tôn giáo, tín ngưỡng đang phục hồi và phát triển ở nhiều quốc gia, châu lục




168
Tình hình tôn giáo trên thế giới hiện nay
Thứ nhất, Tôn giáo đang khủng hoảng, suy tàn:
Với sự phát triển của Khoa học và Công nghệ, tôn giáo dần bị “vạch trần” bản chất
Trình độ dân trí ngày càng tăng làm đời sống xã hội giảm đi nhu cầu tôn giáo
Chủ nghĩa duy vật ngày càng thắng thế




169
Tình hình tôn giáo trên thế giới hiện nay
Thứ hai, Tôn giáo Tây Âu suy tàn còn tôn giáo ở các nước khác thì phát triển
Xuất phát từ thực tế, tôn giáo Tây Âu hiện nay, chủ yếu là Kitô giáo, việc đi lễ và thực hành nghi thức giảm sút.
Trong khi, tôn giáo ở các nước khác, đặc biệt là các nước đang phát triển diễn biến phức tạp.





170
Tình hình tôn giáo trên thế giới hiện nay
Thứ ba, tôn giáo, tín ngưỡng đang phục hồi và phát triển ở nhiều quốc gia, châu lục:
Quan điểm này được chấp nhận nhiều hơn cả
Thực tế cho thấy, tình hình tôn giáo đang diễn biến phức tạp trên thế giới. Vd: Phong trào tôn giáo mới- Bài đọc thêm




171
Tình hình tôn giáo trên thế giới hiện nay
Nguyên nhân của sự tồn tại tôn giáo hiện nay
Thứ nhất, những mâu thuẫn kinh tế- xã hội ngày càng gay gắt: dấu ấn của chiến tranh lạnh, nhiều mâu thuẫn về chính trị, kinh tế, quân sự diễn ra
Thứ hai, Trật tự thế giới đang xáo trộn và khó đoán trước: Thế giới hai cực được thay bằng thế giới đơn cực do Mỹ chi phối và dần hình thành trật tự thế giới đa cực



172
Tình hình tôn giáo trên thế giới hiện nay
Nguyên nhân của sự tồn tại tôn giáo hiện nay
Thứ ba, Sự khủng hoảng niềm tin vào xã hội tương lai: trong xã hội có giai cấp, bóc lột người ta mơ đến một xã hội tương lai và tôn giáo mang lại điều đó
Thứ tư, Hậu quả tiêu cực của sự phát triển khoa học và công nghệ mới: Sự suy thoái về môi trường, các bệnh dịch mới xuất h