Tìm hiểu thành ngữ trong một số truyện ngắn từ năm 2000 đến nay
Chia sẻ bởi Vương Thị Ngọc Hà |
Ngày 21/10/2018 |
40
Chia sẻ tài liệu: Tìm hiểu thành ngữ trong một số truyện ngắn từ năm 2000 đến nay thuộc Bài giảng khác
Nội dung tài liệu:
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
ĐẠI HỌC KHOA HỌC
KHOA VĂN – XÃ HỘI
Đề tài:
Tìm hiểu thành ngữ trong một số truyện ngắn từ năm 2000 đến nay
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: Nguyễn Thị Thanh Ngân
Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Thành ngữ là một bộ phận quan trọng trong vốn từ vựng của mỗi ngôn ngữ.
Trong ngôn ngữ học, thành ngữ mới được nghiên cứu về nguồn gốc, cấu trúc, ngữ nghĩa, tu từ, cách phân loại…
Vì vậy, chúng tôi lựa chọn đề tài này nhằm giúp người đọc chú ý đến thành ngữ và tác dụng của nó đối với các tác phẩm truyện ngắn – vấn đề mà bạn đọc ít quan tâm.
.
2. Lịch sử vấn đề
Hầu hết,các công trình nghiên cứu đều đưa ra những nhận xét xác đáng về thành ngữ trên các phương diện đại cương: định nghĩa, đặc điểm, phân loại...
Chúng tôi nhận thấy vấn đề thành ngữ trong các tác phẩm văn học hiện đại (đặc biệt là mảng văn học mới) còn bỏ ngỏ. Đây chính là mảnh đất màu mỡ để chúng tôi khai phá và thể hiện niềm say mê nghiên cứu khoa học.
3. Mục đích, đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Mục đích: Nắm vững kiến thức kho tàng thành ngữ
Phục vụ cho việc học tập môn Từ vựng Tiếng Việt.
Nhận diện thành ngữ trong các tác phẩm truyện ngắn
3.2. Đối tượng:Thành ngữ trong một số truyện ngắn của các tác giả tiêu biểu từ năm 2000 đến nay.
3.3. Phạm vi: Thành ngữ trong sáng tác (truyện ngắn) của các tác giả: Nguyễn Huy Thiệp, Tạ Duy Anh, Nguyễn Thị Thu Huệ,Y Ban
4. Phương pháp nghiên cứu
Chương 1. Cơ sở lí luận chung
1.Thành ngữ
Theo Gs.Ts.Nguyễn Thiện Giáp trong giáo trình: “Từ vựng học Tiếng Việt”: “Thành ngữ là những cụm từ cố định vừa có tính chất hoàn chỉnh về nghĩa vừa có tính gợi cảm.”
2. Phân loại thành ngữ
2.1. Phân loại thành ngữ theo nguồn gốc
2.2. Phân loại thành ngữ theo thời gian
2.3. Phân loại thành ngữ dựa vào kết cấu
2.4. Phân loại theo ý nghĩa
3. Các phương thức chuyển nghĩa trong thành ngữ
Thành ngữ so sánh
Thành ngữ miêu tả ẩn dụ
4. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
- Thành ngữ đối xứng về nghĩa
- Thành thanh điệu làm cho thành ngữ có tính cố định.
1.Thành ngữ
Theo Gs.Ts.Nguyễn Thiện Giáp trong giáo trình: “Từ vựng học Tiếng Việt”: “Thành ngữ là những cụm từ cố định vừa có tính chất hoàn chỉnh về nghĩa vừa có tính gợi cảm.”
2. Phân loại thành ngữ
2.1. Phân loại thành ngữ theo nguồn gốc
2.2. Phân loại thành ngữ theo thời gian
2.3. Phân loại thành ngữ dựa vào kết cấu
2.4. Phân loại theo ý nghĩa
3. Các phương thức chuyển nghĩa trong thành ngữ
Thành ngữ so sánh
Thành ngữ miêu tả ẩn dụ
4. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
- Thành ngữ đối xứng về nghĩa
- Thành thanh điệu làm cho thành ngữ có tính cố định.
5. Phân biệt thành ngữ với tục ngữ
5.1. Sự giống nhau
5.2. Sự khác nhau giữa thành ngữ với tục ngữ
6. Biến thể của thành ngữ
Là sự thay thế thành tố cấu tạo, hoặc thay đổi trật tự giữa các thành tố. Nhưng ý nghĩa của thành ngữ về cơ bản vẫn không thay đổi, hoặc nếu có thay đổi chút ít thì vẫn nhận ra được thành ngữ ở dạng gốc.
7. Đặc điểm của thành ngữ
7.1. Tính biểu trưng:
7.2. Tính dân tộc:
7.3. Tính hình tượng và tính cụ thể:
7.4. Tính biểu thái
Chương 2. Thành ngữ trong các tác phẩm truyện ngắn tiêu biểu từ năm 2000 đến nay
1.Thành ngữ trong một số truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp
1.1 Phân loại thành ngữ
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ
1.3. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
1.4.Nhận xét về thành ngữ trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp
Ông dùng thành ngữ khá nhiều thành ngữ Hán Việt và thuần Việt.
Sử dụng nhiều thành ngữ để nhân vật biểu lộ tình cảm thể hiện sự sắc bén trong cách hành văn của Nguyễn Huy Thiệp
Có thể nói, thành ngữ với cấu trúc ngắn gọn, giàu sắc thái biểu cảm đã góp phần tạo nên phong cách rẩt riêng của nhà văn
Bảng phân lọai thành ngữ theo kết cấu
1.1. Bảng phân lọai thành ngữ theo kết cấu trong một số truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp
Theo bảng phân loại trên, ta thấy rõ Nguyễn Huy Thiệp sử dụng rất nhiều thành ngữ. Trong bốn tác phẩm, ông đã sử dụng tới 31 thành ngữ, trong đó có 26 thành ngữ có kết cấu cụm từ và 5 thành ngữ kết cấu câu.
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ trong một số truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp
Chết đâm chết chém: Chỉ những người đáng ghét có tội Tác giả sử dụng thành ngữ bày tỏ thái độ bất bình, bực tức của bà Hai Thoan khi nghe tin Bia “vạn lực” là loại bia có pha thuốc trừ
Đông như hội: Chỉ cảnh đông vui tấp nập: “hôm ấy đoàn chèo diễn tích “quan âm thị kính”, người xem đông như hội” (thành ngữ thuần Việt). Đoàn chèo về làng, đây là những buổi tối giải trí rất hiếm hoi của nhân dân lúc bấy giờ.
2. Thành ngữ trong một số truyện ngắn truyện ngắn của Tạ Duy Anh
1.1 Phân loại thành ngữ
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ
1.3. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
1.4.Nhận xét về thành ngữ trong truyện ngắn của Tạ Duy Anh
T¹ Duy Anh sö dông thµnh ng÷ trong c¸c t¸c phÈm ®Ó bµy tá th¸i ®é, sù ®¸nh gi¸, cã thÓ nãi lªn hoÆc lßng kÝnh träng, sù biÕt ¬n(ghi lßng t¹c d¹), sù lo sî(ma thiªng níc ®éc), hoÆc th¸i ®é chª bai(thao thao bÊt tuyÖt), sù khinh bØ(b«i gio tr¸t trÊu).
TÝnh biÓu th¸i cña thµnh ng÷ ®· cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc bµy tá nh÷ng c¶m xóc, sù ®¸nh gi¸ nµy cña nhµ v¨n.
Bảng phân loại thành ngữ theo ý nghĩa trong một số truyện ngắn của Tạ Duy Anh
Thành ngữ trong truyện ngắn của
Nguyễn Thị Thu Huệ
1.1 Phân loại thành ngữ
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ
1.3. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
1.4.Nhận xét về thành ngữ trong truyện ngắn của Nguyễn Thị Thu Huệ
Nguyễn Thị Thu Huệ đã sử dụng thành ngữ như một phương tiện, biện pháp nhằm khắc phục một phần nào tính có hạn của các từ, tính không hàm súc, không cô đọng…Điều đó giúp cho lời văn của tác giả sắc sảo hơn, hàm súc hơn và cô đọng hơn.
Những thành ngữ được Nguyễn Thị Thu Huệ sử dụng đều là những bức tranh nho nhỏ về vật thực, việc thực, cụ thể, riêng lẻ … nên mang tính biểu trưng cao
Giải nghĩa một số thành ngữ trong truyện ngắn của Nguyễn Thị Thu Hụê
“Mẹ tròn con vuông” : ( Người xưa quan niệm trời là tròn, đất là vuông, nên hai khái niệm đó chỉ sự trọn vẹn). Nói người phụ nữ khi sinh sẽ được mẹ con đều khỏe mạnh. Đây cũng là lời chúc của nhân vật “anh” dành cho Thoa lần anh về thăm cô khi mà cô đã có chồng và đang mang thai đứa con thứ 2.
“Trên đe dưới búa” : Nói tình trạng khó xử của người ở giữa 2 lực lượng kình địch mà
người ở giữa phải tuân theo
Bảng cấu trúc đối xứng về thanh điệu của thành ngữ trong một số truỵen ngắn của Nguyễn Thị Thu Huệ
4.Thành ngữ trong một số truyện ngắn của Y Ban.
1.1 Phân loại thành ngữ
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ
1.3. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
1.4.Nhận xét về thành ngữ trong truyện ngắn của nhà văn Y
Ban
Những câu thành ngữ khi đi qua ngòi bút tài hoa của Y Ban dường như trở thành một thứ công cụ hết sức đắc dụng trong việc tạo hình, tạo nghĩa cho câu văn mà không cần phải nhờ tới những thứ mĩ từ khác.
Bảng cấu trúc đối xứng về thanh điệu trong một số truyện ngắn của Y Ban
Phần kết luận
Với những đặc trưng trên, thành ngữ đã, đang và ngày càng được sử dụng rộng rãi trong đời sống cũng như trong nghệ thuật văn chương.
Trong văn chương nghệ thuật, thành ngữ có một vai trò quan trọng giúp cho lời văn cô đọng, xúc tích hơn,mang tính biểu cảm cao hơn… Do đó, không ít nhà văn đã thành công và xây dựng được cho mình phong cách riêng độc đáo nhờ việc sử dụng linh hoạt các thành ngữ.. Tiêu biểu như: Nguyễn Huy Thiệp, Tạ Duy Anh, Nguyễn Thị Thu Huệ, Y Ban, …
Xã hội ngày càng phát triển theo đó là sự xuất hiện của những ngôn ngữ mới như: Ngôn ngữ chat, ngôn ngữ blog, ngôn ngữ @... Nhưng thành ngữ vẫn được sử dụng một cách phổ biến như để khẳng định tính ưu việt của mình.(Dù nó có thể tồn tại ở dạng nguyên vẹn hay là những biến thể mới thì thành ngữ vẫn mang những nét đặc trưng riêng).
Vì thế, chúng ta cần phải gìn giữ và phát huy vốn thành ngữ phong phú của dân tộc..
ĐẠI HỌC KHOA HỌC
KHOA VĂN – XÃ HỘI
Đề tài:
Tìm hiểu thành ngữ trong một số truyện ngắn từ năm 2000 đến nay
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: Nguyễn Thị Thanh Ngân
Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Thành ngữ là một bộ phận quan trọng trong vốn từ vựng của mỗi ngôn ngữ.
Trong ngôn ngữ học, thành ngữ mới được nghiên cứu về nguồn gốc, cấu trúc, ngữ nghĩa, tu từ, cách phân loại…
Vì vậy, chúng tôi lựa chọn đề tài này nhằm giúp người đọc chú ý đến thành ngữ và tác dụng của nó đối với các tác phẩm truyện ngắn – vấn đề mà bạn đọc ít quan tâm.
.
2. Lịch sử vấn đề
Hầu hết,các công trình nghiên cứu đều đưa ra những nhận xét xác đáng về thành ngữ trên các phương diện đại cương: định nghĩa, đặc điểm, phân loại...
Chúng tôi nhận thấy vấn đề thành ngữ trong các tác phẩm văn học hiện đại (đặc biệt là mảng văn học mới) còn bỏ ngỏ. Đây chính là mảnh đất màu mỡ để chúng tôi khai phá và thể hiện niềm say mê nghiên cứu khoa học.
3. Mục đích, đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Mục đích: Nắm vững kiến thức kho tàng thành ngữ
Phục vụ cho việc học tập môn Từ vựng Tiếng Việt.
Nhận diện thành ngữ trong các tác phẩm truyện ngắn
3.2. Đối tượng:Thành ngữ trong một số truyện ngắn của các tác giả tiêu biểu từ năm 2000 đến nay.
3.3. Phạm vi: Thành ngữ trong sáng tác (truyện ngắn) của các tác giả: Nguyễn Huy Thiệp, Tạ Duy Anh, Nguyễn Thị Thu Huệ,Y Ban
4. Phương pháp nghiên cứu
Chương 1. Cơ sở lí luận chung
1.Thành ngữ
Theo Gs.Ts.Nguyễn Thiện Giáp trong giáo trình: “Từ vựng học Tiếng Việt”: “Thành ngữ là những cụm từ cố định vừa có tính chất hoàn chỉnh về nghĩa vừa có tính gợi cảm.”
2. Phân loại thành ngữ
2.1. Phân loại thành ngữ theo nguồn gốc
2.2. Phân loại thành ngữ theo thời gian
2.3. Phân loại thành ngữ dựa vào kết cấu
2.4. Phân loại theo ý nghĩa
3. Các phương thức chuyển nghĩa trong thành ngữ
Thành ngữ so sánh
Thành ngữ miêu tả ẩn dụ
4. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
- Thành ngữ đối xứng về nghĩa
- Thành thanh điệu làm cho thành ngữ có tính cố định.
1.Thành ngữ
Theo Gs.Ts.Nguyễn Thiện Giáp trong giáo trình: “Từ vựng học Tiếng Việt”: “Thành ngữ là những cụm từ cố định vừa có tính chất hoàn chỉnh về nghĩa vừa có tính gợi cảm.”
2. Phân loại thành ngữ
2.1. Phân loại thành ngữ theo nguồn gốc
2.2. Phân loại thành ngữ theo thời gian
2.3. Phân loại thành ngữ dựa vào kết cấu
2.4. Phân loại theo ý nghĩa
3. Các phương thức chuyển nghĩa trong thành ngữ
Thành ngữ so sánh
Thành ngữ miêu tả ẩn dụ
4. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
- Thành ngữ đối xứng về nghĩa
- Thành thanh điệu làm cho thành ngữ có tính cố định.
5. Phân biệt thành ngữ với tục ngữ
5.1. Sự giống nhau
5.2. Sự khác nhau giữa thành ngữ với tục ngữ
6. Biến thể của thành ngữ
Là sự thay thế thành tố cấu tạo, hoặc thay đổi trật tự giữa các thành tố. Nhưng ý nghĩa của thành ngữ về cơ bản vẫn không thay đổi, hoặc nếu có thay đổi chút ít thì vẫn nhận ra được thành ngữ ở dạng gốc.
7. Đặc điểm của thành ngữ
7.1. Tính biểu trưng:
7.2. Tính dân tộc:
7.3. Tính hình tượng và tính cụ thể:
7.4. Tính biểu thái
Chương 2. Thành ngữ trong các tác phẩm truyện ngắn tiêu biểu từ năm 2000 đến nay
1.Thành ngữ trong một số truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp
1.1 Phân loại thành ngữ
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ
1.3. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
1.4.Nhận xét về thành ngữ trong truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp
Ông dùng thành ngữ khá nhiều thành ngữ Hán Việt và thuần Việt.
Sử dụng nhiều thành ngữ để nhân vật biểu lộ tình cảm thể hiện sự sắc bén trong cách hành văn của Nguyễn Huy Thiệp
Có thể nói, thành ngữ với cấu trúc ngắn gọn, giàu sắc thái biểu cảm đã góp phần tạo nên phong cách rẩt riêng của nhà văn
Bảng phân lọai thành ngữ theo kết cấu
1.1. Bảng phân lọai thành ngữ theo kết cấu trong một số truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp
Theo bảng phân loại trên, ta thấy rõ Nguyễn Huy Thiệp sử dụng rất nhiều thành ngữ. Trong bốn tác phẩm, ông đã sử dụng tới 31 thành ngữ, trong đó có 26 thành ngữ có kết cấu cụm từ và 5 thành ngữ kết cấu câu.
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ trong một số truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp
Chết đâm chết chém: Chỉ những người đáng ghét có tội Tác giả sử dụng thành ngữ bày tỏ thái độ bất bình, bực tức của bà Hai Thoan khi nghe tin Bia “vạn lực” là loại bia có pha thuốc trừ
Đông như hội: Chỉ cảnh đông vui tấp nập: “hôm ấy đoàn chèo diễn tích “quan âm thị kính”, người xem đông như hội” (thành ngữ thuần Việt). Đoàn chèo về làng, đây là những buổi tối giải trí rất hiếm hoi của nhân dân lúc bấy giờ.
2. Thành ngữ trong một số truyện ngắn truyện ngắn của Tạ Duy Anh
1.1 Phân loại thành ngữ
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ
1.3. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
1.4.Nhận xét về thành ngữ trong truyện ngắn của Tạ Duy Anh
T¹ Duy Anh sö dông thµnh ng÷ trong c¸c t¸c phÈm ®Ó bµy tá th¸i ®é, sù ®¸nh gi¸, cã thÓ nãi lªn hoÆc lßng kÝnh träng, sù biÕt ¬n(ghi lßng t¹c d¹), sù lo sî(ma thiªng níc ®éc), hoÆc th¸i ®é chª bai(thao thao bÊt tuyÖt), sù khinh bØ(b«i gio tr¸t trÊu).
TÝnh biÓu th¸i cña thµnh ng÷ ®· cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc bµy tá nh÷ng c¶m xóc, sù ®¸nh gi¸ nµy cña nhµ v¨n.
Bảng phân loại thành ngữ theo ý nghĩa trong một số truyện ngắn của Tạ Duy Anh
Thành ngữ trong truyện ngắn của
Nguyễn Thị Thu Huệ
1.1 Phân loại thành ngữ
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ
1.3. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
1.4.Nhận xét về thành ngữ trong truyện ngắn của Nguyễn Thị Thu Huệ
Nguyễn Thị Thu Huệ đã sử dụng thành ngữ như một phương tiện, biện pháp nhằm khắc phục một phần nào tính có hạn của các từ, tính không hàm súc, không cô đọng…Điều đó giúp cho lời văn của tác giả sắc sảo hơn, hàm súc hơn và cô đọng hơn.
Những thành ngữ được Nguyễn Thị Thu Huệ sử dụng đều là những bức tranh nho nhỏ về vật thực, việc thực, cụ thể, riêng lẻ … nên mang tính biểu trưng cao
Giải nghĩa một số thành ngữ trong truyện ngắn của Nguyễn Thị Thu Hụê
“Mẹ tròn con vuông” : ( Người xưa quan niệm trời là tròn, đất là vuông, nên hai khái niệm đó chỉ sự trọn vẹn). Nói người phụ nữ khi sinh sẽ được mẹ con đều khỏe mạnh. Đây cũng là lời chúc của nhân vật “anh” dành cho Thoa lần anh về thăm cô khi mà cô đã có chồng và đang mang thai đứa con thứ 2.
“Trên đe dưới búa” : Nói tình trạng khó xử của người ở giữa 2 lực lượng kình địch mà
người ở giữa phải tuân theo
Bảng cấu trúc đối xứng về thanh điệu của thành ngữ trong một số truỵen ngắn của Nguyễn Thị Thu Huệ
4.Thành ngữ trong một số truyện ngắn của Y Ban.
1.1 Phân loại thành ngữ
1.2. Giải thích ý nghĩa thành ngữ
1.3. Cấu trúc đối xứng của thành ngữ
1.4.Nhận xét về thành ngữ trong truyện ngắn của nhà văn Y
Ban
Những câu thành ngữ khi đi qua ngòi bút tài hoa của Y Ban dường như trở thành một thứ công cụ hết sức đắc dụng trong việc tạo hình, tạo nghĩa cho câu văn mà không cần phải nhờ tới những thứ mĩ từ khác.
Bảng cấu trúc đối xứng về thanh điệu trong một số truyện ngắn của Y Ban
Phần kết luận
Với những đặc trưng trên, thành ngữ đã, đang và ngày càng được sử dụng rộng rãi trong đời sống cũng như trong nghệ thuật văn chương.
Trong văn chương nghệ thuật, thành ngữ có một vai trò quan trọng giúp cho lời văn cô đọng, xúc tích hơn,mang tính biểu cảm cao hơn… Do đó, không ít nhà văn đã thành công và xây dựng được cho mình phong cách riêng độc đáo nhờ việc sử dụng linh hoạt các thành ngữ.. Tiêu biểu như: Nguyễn Huy Thiệp, Tạ Duy Anh, Nguyễn Thị Thu Huệ, Y Ban, …
Xã hội ngày càng phát triển theo đó là sự xuất hiện của những ngôn ngữ mới như: Ngôn ngữ chat, ngôn ngữ blog, ngôn ngữ @... Nhưng thành ngữ vẫn được sử dụng một cách phổ biến như để khẳng định tính ưu việt của mình.(Dù nó có thể tồn tại ở dạng nguyên vẹn hay là những biến thể mới thì thành ngữ vẫn mang những nét đặc trưng riêng).
Vì thế, chúng ta cần phải gìn giữ và phát huy vốn thành ngữ phong phú của dân tộc..
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...
Người chia sẻ: Vương Thị Ngọc Hà
Dung lượng: |
Lượt tài: 0
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)