Thiên hà

THIÊN HÀ
*CÁC LOẠI THIÊN HÀ
*THIÊN HÀ CỦA CHÚNG TA: NGÂN HÀ
*NHÓM THIÊN HÀ. SIÊU NHÓM THIÊN HÀ
ĐỊNH NGHĨA
Thiên hà là một tập hợp từ khoảng 10 triệu đến nghìn tỷ các ngôi sao khác nhau xen lẫn bụi, khí và có thể cả các vật chất tối xoay chung quay một khối tâm.
Đường kính trung bình của thiên hà là từ 1.500 đến 300.000 năm ánh sáng. Khu vực gần tâm của thiên hà có kích thước ước chừng 1.000 năm ánh sáng, và có mật độ sao cao nhất cũng như kích thước các sao lớn nhất.
CÁC LOẠI THIÊN HÀ
Nhìn chung, có thể chia thành 3 loại thiên hà chính:
Thiên hà xoắn ốc
Thiên hà elip
Thiên hà không định hình (thiên hà không đều)
Dãy Hubble
THIÊN HÀ XOẮN ỐC
(SPIRAL GALAXY)
Thiên hà có hình dạng dẹt như cái đĩa có những cánh tay xoắn ốc, chứa nhiều khí
Loại thiên hà này chiếm khoảng 60% trong tổng số các thiên hà đã quan sát được.
Cấu tạo: gồm một khối đặc có mật độ lớn các sao ở giữa. Phần này có độ dày khá lớn, các sao chủ yếu là các sao già. Phần ngoài của phần trung tâm này là phần đĩa gồm các cánh tay xoè ra xung quanh chủ yếu là các sao trẻ mới hình thành và các đám khí, bụi.
Tuỳ theo tính chất của phần trung tâm và các cánh tay khí bụi này mà ta phân biệt các loại thiên hà Sa, Sb và Sc.
HÌNH ẢNH VỀ THIÊN HÀ XOẮN ỐC
NGC 4414, một thiên hà xoắn ốc đặc trưng trong chòm sao Coma Berenices, với đường kính khoảng 56.000 năm ánh sáng và khoảng cách xấp xỉ 60 triệu năm ánh sáng.
Thiên hà Whirlpool (thiên hà Xoáy nước)
M74 (NGC628) là một ví dụ điển hình về cấu trúc của thiên hà xoắn ốc gần Trái Đất có thể được quan sát.
Thiên hà Xoắn ốc NGC 891
Thiên hà xoắn ốc Messier 83
máy ảnh Wide Field Imager của kính viễn vọng ESO/ MPG
đường kính 2,2m đặt tại La Silla. (Ảnh: Image courtesy of ESO)
Thiên hà xoắn ốc NGC 3370
Thiên hà xoắn ốc M 95 (NGC 3351)
Chụp bởi đài thiên văn Hawai
Thiên hà NGC 300
Thiên hà M81
Thiên hà Black Eye (Thiên hà Mắt đen/Mắt quỷ)
THIÊN HÀ ELIP (ELLIPTICAL GALAXY)
Thiên hà hình elip chứa ít khí và có khối lượng trải ra trên một dải rộng.
Loại thiên hà này chiếm khoảng 15% trong số các thiên hà đã quan sát được, kí hiệu E.
Mức độ thuôn dài của loại thiên hà này được kí hiệu bởi các số từ 0 - 7 (tròn nhất là E0)
Đây là loại thiên hà sáng nhất trong vũ trụ. Chúng gồm chủ yếu là các sao già, gần như không có bụi, chỉ có khí với nhiệt độ khoảng 1 triệu độ. Thiên hà elip có khối lượng rất nặng, chúng có hình cầu hoặc hình elipxoit, tốc độ quay nhỏ, chỉ khoảng 100 km/s.

Thiên hà NGC 1361 một thiên hà hình elip khổng lồ hình thành cách đây hàng tỉ năm khi hai thiên hà hình xoắn ốc quyện vào nhau
HÌNH ẢNH VỀ THIÊN HÀ EILP
Thiên hà M87 (NGC 4486, Virgo A, Thất Nữ A)
NGC 1700
Messier 60
THIÊN HÀ KHÔNG ĐỊNH HÌNH
(IRREGULAR GALAXY)
Thiên hà này trông như những đám mây
Loại thiên hà này chiếm khoảng 3%, kí hiệu Ir
Thiên hà này có dạng không xác định, thường giống như một đám các sao nhỏ, quay quanh một tâm chung nhưng lại có thể có nhiều tâm tạo sao.


Thiên hà An-the-na
(vị thần Trí tuệ trong thần thoại Hy Lạp)
Kính thiên văn Hubble (HST)
NGC 1427A

Mây lớn Magellanic (LMC)
Mây nhỏ Magellanic
Centaurus A
M82
Sextans A
Sextans B
Thiên hà bánh xe
Thiên hà The bird
THIÊN HÀ THẤU KÍNH
LENTICULAR GALAXY
Loại thiên hà này chiếm khoảng 20% trong số các thiên hà đã quan sát được, kí hiệu SO.
Đây là loại thiên hà trung gian giữa thiên hà elip và thiên hà xoắn. Chúng gồm nhiều sao già, có một bầu trung tâm và đĩa gồm các sao tre phía ngoài nhưng không có sự xuất hiện các cánh tay sáng.
NGC 1427A
NGC 1553
NGC 5866
THIÊN HÀ CỦA CHÚNG TA
NGÂN HÀ-Milky Way
Dải Ngân Hà là thiên hà mà Hệ Mặt Trời nằm trong đó. Trong văn học nó còn có tên gọi là sông Ngân.
Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng trắng kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu về phía bắc và chòm sao Nam Thập Tự về phía nam.
Dải Ngân Hà sáng hơn về phía chòm sao Nhân Mã là chỗ trung tâm của dải Ngân Hà.
Một dữ kiện thực tế là dải Ngân Hà chia bầu trời thành hai phần xấp xỉ bằng nhau chứng tỏ Hệ Mặt Trời nằm rất gần với mặt phẳng của thiên hà này.
DẢI NGÂN HÀ NHÌN TỪ TRÁI ĐẤT
CẤU TẠO
Dải Ngân Hà là một thiên hà xoắn ốc có thanh ngang kiểu SBbc theo phân loại Hubble (dạng thiên hà hình đĩa có các nhánh liên kết không chặt chẽ và có phần gần trung tâm lồi hẳn lên)
Có khối lượng xấp xỉ 150 tỉ lần khối lượng của Mặt Trời (M☉), có khoảng 200-400 tỷ ngôi sao (định tinh).
Dải Ngân Hà có đường kính khoảng 100.000 năm ánh sáng. Khoảng cách từ Mặt Trời đến trung tâm dải Ngân Hà khoảng 27.700 năm ánh sáng.
Đây là bức ảnh minh họa vì chúng ta không có một điểm nào khác để quan sát toàn bộ dải Ngân hà khi đang ở bên trong nó.
Thiên hà có 2 cánh tay chính và 2 cánh tay phụ thay vì 4 cánh tay chính như suy nghĩ trước đây. Cánh tay hạ thấp hơn có thể được thấy như một vết mờ nhạt giữa những cánh tay chính tỏa ra từ hai điểm cuối của vùng trung tâm màu cam.
Hệ Mặt trời của chúng ta nằm trong một trong những cánh tay xoắn của dải Ngân hà
3 dải sao của Ngân Hà
Các ngôi sao trong dải Ngân Hà quay xung quanh trung tâm Ngân Hà (được cho là ranh giới của hố đen siêu khối lượng)
Chòm sao Sagittarius A* (cung Nhân Mã) được coi là ranh giới của hố đen này. Các nhà thiên văn học ở trạm quan sát Jodrell Bank Observatory của Anh được cho là đã phát hiện ra một đám mây rượu cồn ở vùng trung tâm Ngân Hà[4].
Sagittarius A* ở trung tâm
Nhân Ngân Hà
NHÓM VÀ SIÊU NHÓM THIÊN HÀ
Vũ trụ có hàng trăm tỉ thiên hà, các thiên hà thường cách nhau khoảng mười lần kích thước của chúng. Các thiên hà thường hợp lại với nhau thành nhóm thiên hà (hay đám thiên hà) gồm từ vài chục đến vài nghìn thiên hà.
ACO 3341
Thiên hà HCG 87, cách Trái đất khoảng bốn trăm triệu năm ánh sáng
Nhóm thiên hà JKCS41
Thiên hà của chúng ta và các thiên hà lân cận khác thuộc về Nhóm thiên hà địa phương, gồm 20 thành viên
Nhóm thiên hà này bị chi phối bởi 3 thiên hà xoắn ốc
* Thiên hà Tiên Nữ (M31/NGC224)
* Thiên hà của chúng ta
* Thiên hà Tam Giác (M33)
Các thành viên còn lại là thiên hà elip và thiên hà không định hình tí hon có khối lượng nhỏ hơn nhiều
Nhóm thiên hà địa phương
THIÊN HÀ TIÊN NỮ
Thiên hà Tiên nữ /Andromeda còn được kí hiệu là thiên hà Messier 31 là một trong những thiên hà xoắn ốc lớn nhất gần dải Ngân hà nhất (cách khoảng 2,5 triệu năm ánh sáng)

Tiên Nữ, thiên hà duy nhất mà chúng ta có thể nhìn thấy bằng mắt thường khi đứng ở bán cầu bắc
Phình to bằng cách nuốt chửng thiên hà nhỏ hơn.
Đây là thiên hà xoắn ốc lớn có vị trí biểu kiến thuộc chòm sao Tiên Nữ nằm ở bầu trời phía bắc.
Chúng ta có thể nhìn thấy thiên hà Andromeda một cách dễ dàng bằng mắt thường trên bầu trời của những khu vực dân cư thưa thớt - nơi ít bị ô nhiễm bởi khói bụi và ánh sáng như ở các thành phố.
MỘT SỐ HÌNH ẢNH KHÁC
Trong bức ảnh này là một tranh ghép gồm 10 tấm ảnh được chụp bởi tàu vũ trụ Người khám phá sự tiến hóa thiên hà (GEE) vào năm 2003
Thiên hà Andromeda (M31) do Spitzer chụp qua tia hồng ngoại
Bức ảnh sắc nét nhất về thiên hà Tiên Nữ. Ảnh: NASA.
Thiên hà Tam giác
Bức ảnh sắc nét nhất về thiên hà Tiên Nữ. Ảnh: NASA.
NGC 604 trong thiên hà tam giác
Bức ảnh sắc nét nhất về thiên hà Tiên Nữ. Ảnh: NASA.
Các nhóm thiên hà lại hợp thành Siêu nhóm thiên hà hay Đại thiên hà.
Chẳng hạn Siêu nhóm thiên hà địa phương có tâm nằm ở Nhóm Trinh Nữ và chứa tất cả các nhóm bao quanh, trong đó có nhóm thiên hà địa phương của chúng ta
Hickson44
Hercules
Một thiên hà có thể va chạm với thiên hà láng giềng trong nhóm thiên hà (trong nhóm thiên hà, khoảng cách giữa các thiên hà nhỏ nên xác suất tương tác giữa chúng khá lớn)
Những vụ va chạm thiên hà như vậy xảy ra khá thường xuyên.
Với khoảng cách xa xôi giữa các ngôi sao như đã biết, đa phần các hệ sao vẫn tồn tại an toàn sau những vụ va chạm như vậy
Các thiên hà elip được tạo ra do sự va chạm giữa các thiên hà xoắn ốc trong nhóm thiên hà
Sau khi va chạm, khí trong thiên hà bị thoát ra ngoài nên thiên hà elip chứa ít khí
=> Chúng bị mất khả năng tạo sao
CÁM ƠN THẦY VÀ CÁC BẠN ĐÃ LẮNG NGHE