Thế giới vật chất

1
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
Giáo viên: Thượng úy, cử nhân Nguyễn Thế Phúc
TRƯỜNG TCKT QUÂN KHÍ
KHOA CHÍNH TRỊ - QUÂN SỰ
MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU
1. Mục đích
Nhằm trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản về thế giới vật chất và phương thức tồn tại của thế giới vật chất, qua đó giúp người học hình thành thế giới quan duy vật và phương pháp luận khoa học trong xem xét, đánh giá sự vật, hiện tượng. Trên cơ sở đó đấu tranh chống lại quan điểm sai trái của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật siêu hình trong xem xét, đánh giá sự vật, hiện tượng.
2. Yêu cầu
- Trình bày được bản chất của thế giới, phạm trù vật chất, mối quan hệ giữa vật chất và ý thức;
- Biết liên hệ và vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ và xây dựng đơn vị hiện nay;
- Kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật siêu hình. Ra sức bảo vệ quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin.

PHƯƠNG PHÁP
Thuyết trình, phân tích,kết hợp với trình chiếu

NỘI DUNG
I. BẢN CHẤT CỦA THẾ GIỚI
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
III. MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
Trọng tâm; Định nghĩa vật chất, vận động của vật chất, bản chất của ý thức, mối quan hệ giữa vật chất và ý thức
TÀI LIỆU THAM KHẢO
5
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
I. BẢN CHẤT CỦA THẾ GIỚI
1. Quan điểm duy tâm về bản chất thế giới
Thế giới vật chất
- Bản chất thế giới là ý thức, họ cho rằng trong mối quan hệ giữa vật chất và ý thức thì ý thức là cái có trước, vật chất là cái có sau; ý thức quyết định vật chất;
- Ý thức là cơ sở, nguồn gốc cho sự ra đời tồn tại, vận động, phát triển của các sự vật, hiện tượng trong thế giới.














BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
I. BẢN CHẤT CỦA THẾ GIỚI
1. Quan điểm duy tâm về bản chất thế giới
+ Chủ nghĩa duy tâm khách quan cho rằng, ý thức, tinh thần nói chung như "ý niệm", "ý niệm tuyệt đối", "tinh thần thê`giới" là cái có trước, tồn tại khách quan bên ngoài con người, từ đó sinh ra thế giới;
ý thức
Ý niệm tuyệt đối
Thực thể tự nhiên
Thực thể tinh thần
Hêghen(1770 - 1831)
Platôn (427 -347 TCN)














7
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
8
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
I. BẢN CHẤT CỦA THẾ GIỚI
1. Quan điểm duy tâm về bản chất thế giới
+ Chủ nghĩa duy tâm chủ quan cho rằng, ý thức, cảm giác của con người là cơ sở quyết định sự tồn tại của các sự vật, hiện tượng trong thế giới. Họ cho rằng sự vật, hiện tượng là “chỉ là phức hợp của cảm giác", “xóa bỏ cảm giác là xóa bỏ sự vật”.
§avit Hium (1711 – 1766).

Gioocgiơ Béccoli (1684 - 1753)
9
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
I. BẢN CHẤT CỦA THẾ GIỚI
2. Quan điểm duy vật về bản chất thế giới
- Quan điểm duy vật khẳng định rằng: bản chất thế giới là vật chất. Ngoài thế giới vật chất ra không có thế giới nào khác. Các sự vật, hiện tượng chỉ là biểu hiện những dạng cụ thể của thế giới vật chất. Đây là quan điểm đúng đắn, khoa học. Nó đem lại cho con người niềm tin và sức mạnh trong việc nhận thức thế giới, cải tạo thế giới.
...... đến vật chất tự nhiên có đặc tính của sự sống hết sức đa dạng trong giới tự nhiên...
VẬT CHẤT TỒN TẠI DƯỚI
CÁC HÌNH THỨC VÔ CÙNG ĐA DẠNG
Các sự vật, hiện tượng chỉ là biểu hiện những dạng cụ thể của thế giới vật chất
..... và sự xuất hiện của con người với những hình thức tổ chức xã hội hết sức đa dạng trong lịch sử tiến hóa hàng vạn năm qua đến nay.
VẬT CHẤT TỒN TẠI DƯỚI
CÁC HÌNH THÁI VÔ CÙNG ĐA DẠNG
Con người có nguồn gốc từ đâu?
HỌC THUYẾT VỀ TẾ BÀO VỚI TƯ CÁCH LÀ
TÍNH THỐNG NHẤT CỦA TOÀN BỘ SỰ SỐNG
HỌC THUYẾT VỀ SỰ TIẾN HÓA CỦA CÁC LOÀI
VỚI TƯ CÁCH LÀ KHOA HỌC VỀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA SỰ SỐNG
13
VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC
(Vật chất – ý thức)
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG

Con người có thể nhận
thức được thế giới
Vật chất có trước, ý thức có sau,
vật chất quyết định ý thức và ý
thức tác động trở lại vật chất
14
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
a, Các quan điểm khác nhau
- Chủ nghĩa duy tâm phủ nhận sự tồn tại khách quan của vật chất. Họ cho rằng, vật chất là sản phẩm của ý thức, sự tồn tại và biến đổi của vật chất là do ý thức (thượng đế, ý niệm tuyệt đối,…) quyết định.
15
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
a, Các quan điểm khác nhau
- Chủ nghĩa duy vật thời cổ đại đã khẳng định vật chất tồn tại khách quan. Nhưng do hạn chế bởi lịch sử, nên quan niệm về vật chất của họ còn mang tính trực quan, cụ thể, cảm tính và họ thường đồng nhất vật chất với một dạng vật cụ thể (đất, nước, lửa, không khí, nguyên tử,…).
16
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
a, Các quan điểm khác nhau
“Thế giới vật chất đã, đang và sẽ vĩnh viễn là ngọn lửa bất diệt,
bùng cháy lên và lụi tàn theo Logos của nó”
17
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
a, Các quan điểm khác nhau
18
TRUNG QU?C C? D?I
KIM
MỘC
THỦY
HỎA
THỔ
THUYẾT NGŨ HÀNH
19
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
a, Các quan điểm khác nhau
Vật chất tồn tại khách quan

Chủ nghĩa duy vật
thời cổ đại
Đồng nhất vật chất với vật thể
20
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
a, Các quan điểm khác nhau
- Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, một loạt thành tựu khoa học tự nhiên ra đời đã làm đảo lộn những quan niệm cũ về vật chất, gây ra cuộc khủng hoảng trong nhận thức của chủ nghĩa duy vật siêu hình.
Wilhelm Rongel phát hiện ra tia X năm 1896
T.Thomson phát hiện ra electron năm 1897
21
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
b, Quan điểm triết học Mác Lênin
V.I. Lênin (1870 - 1924)

“Vật chất là một phạm trù triết học dùng
để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho
con người trong cảm giác, được cảm giác
của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh
và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác”.
22
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
b, Quan điểm triết học Mác Lênin

Vật chất
- Với tư cách là một phạm trù triết học vật chất không tồn tại
cảm tính, nghĩa là không đồng nhất với các dạng tồn tại cụ
thể. Vật chất là vô cùng, vô tận, vô diệt, còn vật thể là có
hạn, có sinh, có diệt.
- Vật chất có thuộc tính chung nhất là thực tại khách quan, tồn
tại bên ngoài, không lệ thuộc vào cảm giác. Đây là tiêu
chuẩn để phân biệt giữa vật chất với những cái không phải
là vật chất, kể cả trong tự nhiên lẫn trong xã hội.
- Vật chất đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm
giác chụp lại, chép lại, phản ánh. Vật chất tồn tại khách quan,
nhưng không phải tồn tại trừu tượng, mà tồn tại hiện thực
qua các sự vật cụ thể, khi tác động vào giác quan gây lên
cảm giác. Chứng tỏ con người nhận thức được thế giới.
23
- HônBách (1723-1789): Vật chất là tất cả những cái gì tác động vào giác quan ta. Những đặc tính khác nhau của các chất mà ta biết được là nhờ cảm giác.
xúc giác

thị giác

khứu giác


vị giác


thính giác


24
So sánh sự khác nhau giữa vật chất và vật thể?
25
So sánh
26
sự khác nhau
27
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
Ý nghĩa định nghĩa vật chất của V.I.Lênin
- Khắc phục được tính trực quan, siêu hình, máy móc trong quan niệm về vật chất của chủ nghĩa duy vật cũ, do đó làm cho chủ nghĩa duy vật phát triển lên một trình độ mới, trở thành chủ nghĩa duy vật biện chứng.
- Tạo cơ sở khoa học cho sự thống nhất giữa chủ nghĩa duy vật biện chứng với chủ nghĩa duy vật lịch sử.
- Là cơ sở khoa học, vũ khí tư tưởng để đấu tranh chống chủ nghĩa duy tâm và thuyết không thể biết một cách có hiệu quả.
- Trang bị thế giới quan và phương pháp luận khoa học cho các nhà khoa học trong nghiên cứu thế giới vật chất.
28
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
2. Những phương thức tồn tại của vật chất
a, Vận động của vật chất
- Khái niệm vận động
- Hình thức vận động cơ bản của vật chất
CÁC HÌNH THỨC VẬN ĐỘNG CƠ BẢN CỦA VẬT CHẤT
Chuyển dịch vị trí của vật thể trong không gian
F = G.m1m2/r2
VẬN ĐỘNG CƠ HỌC
VẬN ĐỘNG VẬT LÝ
E = mc2
Các quá trình biến đổi của
nhiệt, điện, trường, các hạt cơ bản...
88Ra226   ======> 86Rn222  + 2He4
CÁC HÌNH THỨC VẬN ĐỘNG CƠ BẢN CỦA VẬT CHẤT
VẬN ĐỘNG HÓA HỌC
NaOH + HCl = NaCl + H2O
Fe + H2SO4 = FeSO4 + H2
Sự biến đổi của các chất vô cơ, hữu cơ ...
2. CÁC HÌNH THỨC VẬN ĐỘNG CƠ BẢN CỦA VẬT CHẤT
VẬN ĐỘNG SINH HỌC
CÁC HÌNH THỨC VẬN ĐỘNG CƠ BẢN CỦA VẬT CHẤT
Là quá trình trao đổi chất giữa cơ thể sống với môi trường
VẬN ĐỘNG XÃ HỘI
Sự biến đổi của các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa...
Từ phương thức sinh tồn sơ khai của loài người đến phương thức hiện đại
CÁC HÌNH THỨC VẬN ĐỘNG CƠ BẢN CỦA VẬT CHẤT
CÁC HÌNH THỨC VẬN ĐỘNG CƠ BẢN CỦA VẬT CHẤT
VẬN ĐỘNG
CỦA THẾ
GIỚI
CHẤT
Tự nhiên vô sinh
với đặc trưng vận động
vật lý
Xã hội với đặc trưng vận
động là hoạt động đa dạng
của con người
Tự nhiên hữu sinh
với đặc trưng vận động
sinh học
36
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
2. Những phương thức tồn tại của vật chất
a, Vận động của vật chất
b, Không gian, thời gian
- Không gian
- Thời gian
- Không gian, thời gian đều vô cùng, vô tận
37
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
II. PHẠM TRÙ VẬT CHẤT
1. Định nghĩa vật chất
2. Những phương thức tồn tại của vật chất
3. Tính thống nhất vật chất của thế giới
38
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
III. Ý THỨC, MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
1. Nguồn gốc, bản chất ý thức
a, Nguồn gốc của ý thức
- Khái niệm

Ý THỨC
Nguồn gốc tự nhiên
Nguồn gốc xã hội
Phải có bộ óc người
Phải có thế giới khách
quan
Thông qua lao động
Thông qua ngôn ngữ
NGUỒN GỐC TỰ NHIÊN
cấu tạo - hoạt động của bộ não con người cùng sự tác động
của thế giới khách quan đến nó
NGUỒN GỐC CỦA Ý THỨC
Từ sự phản ánh thông tin đến sự phản ánh năng động sáng tạo của ý thức
P/a Vật lý
Mặt nước có khả năng phản ánh vật: ngựa, ánh sáng mặt trời,…

Tính cảm ứng ở thực vật; hướng về ánh sáng,…
P/a tập nhiễm ở động vật bậc cao
P/a ý thức: NC khoa học (NC bản chất AS)
P/a ý thức sự hình thành kinh nghiệm LĐ: săn bắn, dùng lửa, …
MINH HỌA CÁC CẤP ĐỘ PHẢN ÁNH CỦA VẬT CHẤT
NGUỒN GỐC CỦA Ý THỨC
NGUỒN GỐC XÃ HỘI
lao động & ngôn ngữ
Trong quá trình lao động và giao tiếp đã làm hình thành và phát triển ngôn ngữ.
Từ ngôn ngữ thông thường đến ngôn ngữ khoa học
NGUỒN GỐC CỦA Ý THỨC
42
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
III. Ý THỨC, MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
1. Nguồn gốc, bản chất ý thức
a, Nguồn gốc của ý thức
b, Bản chất của ý thức
- Bản chất của ý thức: ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào trong bộ óc con người một cách năng động, sáng tạo; ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan
BẢN CHẤT PHẢN ÁNH NĂNG ĐỘNG SÁNG TẠO CỦA Ý THỨC
Vượt qua phản ánh hiện tượng,
đạt tới khái quát hóa, trừu tượng hóa ... các tồn tại khách quan;
đạt tới phản ánh cái bản chất, quy luật khách quan
THẾ GIỚI
KHÁCH QUAN
TRAO ĐỔI
THÔNG TIN
MÔ HÌNH
HÓA ĐỐI TƯỢNG
BẢN CHẤT CỦA Ý THỨC
HIỆN THỰC
KHÁCH QUAN
Từ hiểu biết bản chất - quy luật khách quan đến sáng tạo ra "thế giới khách quan" thông qua thực tiễn
BẢN CHẤT PHẢN ÁNH NĂNG ĐỘNG SÁNG TẠO CỦA Ý THỨC
Từ nghiên cứu khám phá bản chất di truyền, biến dị
của sự sống, các nhà khoa học công nghệ Sinh học
có thế sáng tạo ra các giống mới ...
BẢN CHẤT CỦA Ý THỨC
45
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT
III. Ý THỨC, MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
1. Nguồn gốc, bản chất ý thức
2. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức


VẬT CHẤT


Ý THỨC

Quyết định
Tác động trở lại














46
Dân tộc Việt Nam
BÀI 2: THẾ GIỚI VẬT CHẤT VÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA THẾ GIỚI VẬT CHẤT














Giáo viên: Thượng úy, cử nhân Nguyễn Thế Phúc
47
TrưUờng trung cấp kỹ thuật quân khí
KHOA CH�NH TR? - QU�N S?
D?a ch?: Th? tr?n Gia Khỏnh, huy?n Bỡnh Xuyờn, t?nh Vinh Phỳc
Di?n tho?i: 0211 3832345
Chân thành cảm ơn