TẬP TÍNH SINH SẢN CHIM

5-TẬP TÍNH SINH SẢN CHIM


5.1- S? SAI KH�C D?C C�I
Sự sai khác đực cái của chim thường thể hiện khi đã trưởng thành sinh dục.
Sự sai khác này có thể là đặc điểm sinh dục cố định (gà, công, uyên ương, .)
hay tạm thời (vịt, mòng két, mòng bể và một số loài rẽ ).
a. Phân biệt giới tính qua sắc lông:
- Chim bảy màu (Chloebia gouldiae) :Bộ lông chim trống lúc nào cũng tươi tắn nổi bật hơn chim mái. Chim mái sắc lông nhạt hơn chỉ trong mùa sinh sản mới tươi lên một chút.
- ở loài chim công, chim trĩ, . bộ lông của chim trống bao giờ cũng đẹp hơn trong khi chim mái thì bộ lông tối ám.
b. Phân biệt giới tính qua hình dáng:
Người ta có thể căn cứ vào hình dáng để đoán ra chim trống hay chim mái vì chim trống thường lớn hơn, đầu to, vai rộng, ngực nở lại dài đòn hơn chim mái.
Ví dụ:Hoạ mi, Khướu, Yến phụng, Bồ câu, .
c. Phân biệt giới tính qua tiếng kêu, giọng hót: Đây là phương pháp thường được áp dụng và đáng tin cậy nhất. Có loài chim trống và chim mái giọng khác hẳn nhau nhưng cũng có loài giọng của chim trống và chim mái là như nhau.
* Ở loài chim trống và chim mái có giọng khác nhau: thì việc phân biệt khá dễ dàng.
Ví dụ:- Hoạ mi, con trống hót có bài bản lại luyến lái tài tình trong khi con mái chỉ biết gáy sè sè mà thôi.
d. Phân biệt giới tính qua phần mũi chim:
- Yến phụng: Con mái trên mũi có lớp sáp màu trắng (ở chim tơ) và màu trắng ngà (ở chim trưởng thành). Ngược lại, ở con trống trên mũi có lớp sáp màu hồng hay màu xanh biếc.
e. Phân biệt giới tính qua màu mỏ: Có nhiều giống chim sắc lông và hình dáng trống mái như nhau nhưng quan sát kĩ sẽ thấy màu mỏ của chúng lại có điểm khác nhau: Bạc má, Manh manh, . Có mỏ màu đỏ tươi nhưng ở con trống thì tươi hơn ở con mái.

Thế nhưng cũng có loài m�i đến ngày nay các nhà điểu học tài ba trên thế giới vẫn chưa phân biệt được trống mái ra sao đó là con Nhồng (Yểng ).



Trừ ra một số ít loài: Cun cút, Nhát hoa chim mái chủ động khoe mẽ gù chim trống, đánh nhau để giành chim trống. Còn đa số loài chim con trống khoe mẽ để dẫn dụ con mái bằng nhiều cách khác nhau.


a 2. Gheùp ñoâi, khoe meõ:
a. Bằng cách phô trương bộ lông:
Những loài chim mà con trống có bộ lông màu sặc sỡ, con mái có bộ lông xỉn: chim Trĩ, chim Công, Gà,. Chim trống thường phô ra những phần đẹp nhất của bộ lông hay mào thịt ở đầu, đám da trần có màu sắc sặc sỡ ở cổ hay ở ngực để hấp dẫn con mái.

- Chim Thiên đường đuôi cong, con trống đậu trên cành cây trước trước mặt con mái ưỡn thẳng người ra, các lông ngực và bụng bè ra tạo thành một tấm hình chữ nhật màu lục nhung mịn, giữa có một dải hẹp có nhiều vạch ngang nhỏ màu xanh.
b. Bằng tiếng hót và những âm thanh đặc biệt:
- Cò thì kêu lên những tiếng răng rắc như tiếng cành cây gãy để thể hiện tình yêu.

c. Bằng những động tác đặc biệt:
- Sếu trống khi tán tỉnh sếu mái thường biểu diễn những điệu nhảy tán tỉnh ngoạn mục: cúi đầu, gập thân và nhảy, đôi khi vọt lên cao đến 6 m trong không trung.
- Uyên ương thì con trống luôn gục đầu với bạn tình, thỉnh thoảng há miệng to hút nước hoặc vươn dài cổ đầu lắc qua lắc lại. Có lúc còn biểu diễn một tư thế đặc biệt: quay đầu ra sau dùng mỏ chạm khẽ vào những cái lông kiếm màu cam ở phía sau.
d. Bằng lễ vật:
- Loài chim cũng có tục tặng quà "cầu hôn". Không phải chỉ có con người mới biết tặng hoa, chim Sáo đá Châu Âu, con trống khi đi xa về phải mang theo một cành hoa đẹp tặng bạn tình.
- Ở chim Pinguin và chim Cánh cụt thì dùng viên sỏi để làm quà tặng cho chim mái. Đây cũng là vật liệu để chúng dùng xây tổ sau này.



5.3- Làm tổ

Loài chim làm tổ nhằm mục đích bảo vệ chính mình. Tổ chim là nơi chim đẻ trứng, ấp và nuôi con. Tổ chim đảm bảo vi khí hậu thuận lợi nhất cho sự phát triển của chim non và che mắt kẻ thù.
a/ Vị trí xây tổ:


Dưới mặt đất:
+ Loài cú hang Châu Mỹ làm tổ dưới đất, chúng đào tổ thành các đường hầm.
+ Chim bói cá, bồng chanh, sả, trẩu lớn, trẩu bé, đào hang hốc đất ở thành bờ ao, bờ sông suối làm tổ nuôi con.
_ Trên mặt đất: Mọi loại chất nền đều được khai thác: băng, sa mạc, bờ sông, hồ nước, bãi cỏ lau sậy.


+ Chim choi choi, te te cựa, ác là, đẻ trứng trên bãi cát có vỏ ốc và cuội.
_ Trên hốc cây, ngọn cây, vách núi đá, khe tường.

_ Dụng cụ: ở chính cơ thể chúng. Với hàm trên, hàm dưới, chúng đào bới, đẽo tạc. Với những cú mổ chúng dệt và thêu.

b/ Duïng cuï vaø vaät lieäu xaây toå:
- Vật liệu:
+ Vật liệu có nguồn gốc thực vật(phần lớn các loài chim): cành cây nhỏ, lá cây, xơ vỏ cây, bông cỏ, lá cỏ, rễ cây, rêu rong, địa y.
+ Vật liệu có nguồn gốc động vật:
Tơ, mạng nhện, lông, tóc, nước bọt, xương thú, xương đầu chim, xác côn trùng.

Yến sào: xây tổ bằng nước bọt nguyên chất và gắn vào vách đá trong hang

Ngoài ra chúng còn dùng cả miếng kính, đá, mảnh vải màu sặc sỡ, nút chai, nắp bút dạ, cúc áo, sợi len màu, sợi kim loại.




c/ Cách xây tổ
_ Cách đơn giản:
+ Gõ kiến mổ cái mỏ nhọn, khoẻ vào thân cây, khoét 1 hốc khá sâu, rồi tha những sợi cỏ, lá khô lót vào.
+ Quạ, diều hâu, ác là,vạc, cò. thường tha những cành cây khô mang về gác lên chạc cây làm tổ
Tổ cò
Tổ vạc
_ Cách phức tạp:
+ Chim chích đuôi dài dùng mạng nhện hay sợi tơ kén sâu nối các lá cây lại với nhau.
Sau đó chim tha nhiều sợi cỏ mềm về lót bên trong. Các sợi cỏ này được quấn lại thành 1 cái phễu nằm gọn trong tổ lá vừa mới được xây đó.
+ Chim thợ lò: dùng cát trộn với phân bò để đắp thành chiếc tổ hình cầu nặng khoảng 4 kg, Tổ có cửa 1 bên và phía trong và phía trong có vách lửng ngăn đôi, nửa ngoài thông với cửa là lối ra vào, nhảy qua bức vách vào trong là buồng đẻ trứng.
+ Chim rồng rộc :Tổ của nó được đan bằng sợi cỏ hay sợi thực vật khác, quấn vào đầu cành tre, lá cau, lá dừa.
+ Đại bàng lông vàng thường làm tổ và sinh đẻ trên những vách núi cheo leo hoặc cây cao cách mặt biển khoảng 1500m trở lên, hình dạng tổ giống như cái bồ thóc lớn có chân cao hơn 2 m.
Hằng năm nó kiếm thêm vật liệu mới bổ sung vào tổ cũ, nên tổ càng ngày càng lớn, tổ cao nhất có thể tới 6m, rộng 2m, nặng 1 tấn trở lên.
_ Một số loài không làm tổ, tận dụng tổ chim khác:

+ Chim đầu rìu, cú phù thuỷ, 1 số loài vẹt tận dụng lại các hốc cây từng là tổ của gõ kiến.
5.4 - Đẻ trứng, ấp trứng:


a/ Đẻ trứng
-S? lu?ng tr?ng thay d?i theo lồi:
+ Đẻ trứng có hạn định: cu gáy, bồ câu chỉ đẻ 2 trứng, choi choi đẻ 4 trứng.
+ Đẻ trứng không hạn định: gà, vịt.
_ Số lượng trứng đẻ trong 1 lứa của 1 loài cũng thay đổi tuỳ theo lượng thức ăn:

_ Hình dạng và kích thước trứng:
Thông thường trứng có đầu nhỏ, thuôn nhọn để chim mái dễ ấp và trứng không bị lăn khỏi tổ.

+ Chim uria đẻ trứng ở rìa núi rất thấp, trứng hình quả lê để không bị lăn xuống.
Nhưng đối với ngỗng 2 đầu trứng gần như bằng nhau.
_ Màu sắc trứng:
Trứng có nhiều màu sắc và hoa văn phong phú, độc đáo, khác nhau tuỳ từng loài.

Trứng choi choi
Trứng cốc
b/ Ấp trứng
_ Ở phần lớn loài chim công việc ấp trứng được cả chim trống và chim mái cùng tham gia như: Đà điểu Châu Phi con trống ấp đêm, con mái ấp ngày. Khi 1 con ấp trứng con kia đi kiếm mồi cho cả 2 con
_ Việc ấp trứng cũng khác nhau tuỳ loài.

_ Có những loài chim kí sinh tổ, chúng không làm tổ và ấp trứng mà đẻ vào tổ chim khác nhờ ấp và nuôi con hộ.
5.5- Nuôi con
Hãy quan sát đoạn phim và cho biết : Tập tính chăm sóc con non gồm những hoạt động nào ?
_ Tập tính chăm sĩc chim non ở các loài chim rất khác nhau nhưng đều bao gồm các hoạt động chủ yếu sau:
+ Kiếm mồi nuôi chim non
+ Bảo vệ con non chống kẻ thù ăn mồi
+Dọn vệ sinh tổ
+ Che chở con non
+ D?y con

- Thời gian nuôi con cũng khác nhau tuỳ loài.