Tam ly hoc

Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUI NHƠN
KHOA TÂM LÝ GIÁO DỤC HỌC VÀ CÔNG TÁC XÃ HỘI

Sinh viên: Nguyễn Thị Trúc Hương
Thời gian: 45 tiết
TÂM LÝ HỌC I
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
2
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tâm lý học đại cương. Nguyễn Quang Uẩn (chủ biên). NXB ĐH Sư phạm Hà Nội, 2006.
2. Bài tập thực hành tâm lý học. Trần Trọng Thuỷ (chủ biên). NXB ĐHQG Hà Nội, 2002.
3. Bộ câu hỏi ôn tập và đánh giá kết quả học tập môn Tâm lý học đại cương. Phan Trọng Ngọ (chủ biên). NXB ĐH Sư phạm Hà Nội, 2005.
4. Tâm lý học đại cương
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
3
Tâm Lý Học 1
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
4
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
5
CHƯƠNG I. TÂM LÝ HỌC LÀ MỘT KHOA HỌC
I. Khái quát về khoa học tâm lý
1. Vài nét về lịch sử hình thành và phát triển TLH
1.1. Những tư tưởng TLH thời cổ đại
Đặt “tâm hồn” vào sự vận động chung của cơ thể và vũ trụ.
Thế giới hiện thực có quy luật của nó, cơ thể có quy luật của cơ thể và tâm hồn.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
6
Ông coi tâm hồn cũng như 1 dạng vật thể mang tính chất cơ thể, do các “nguyên tử lửa” tạo thành.
“Tâm hồn” cũng phải tuân theo quy luật tán xạ của vật lý.
 Đại diện chủ nghĩa duy vật thời kì đó.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
7
Tuyên bố câu châm ngôn nổi tiếng: “Hãy tự biết mình…”
Định hướng to lớn cho TLH: Con người có thể và cần phải tự hiểu biết mình, tự nhận thức, tự ý thức về cái ta.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
8
Ông cho rằng tư tưởng, tâm lý là cái có trước, thế giới thực tiễn là cái có sau.
Tâm hồn là động lực của cơ thể, nó quyết định sự hoạt động của cơ thể.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
9
Ông là người đầu tiên bàn về tâm hồn. Ông là một trong những người đầu tiên khẳng định vị trí và tầm quan trọng của việc nghiên cứu tâm lý.
A-rit-tốt cho rằng tâm hồn gắn liền với thể xác, tâm hồn gồm 3 loại:
Tâm hồn thực vật
Tâm hồn động vật
Tâm hồn trí tuệ
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
10
Đối lập với quan điểm duy tâm thời cổ đại về “tâm hồn” là quan điểm của các nhà triết học duy vật như:
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
11
Khổng Tử là một nhà giáo dục vĩ đại, am hiểu sâu sắc, tường tận tâm lý con người (trong phương pháp giáo dục).
Tư tưởng triết học và TLH của Khổng Tử: Lập trường triết học của ông là lập trường bảo thủ về mặt xã hội và duy tâm về mặt triết học.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
12
1.2. Những tư tưởng TLH từ nửa đầu thế kỉ XIX trở về trước
Thuyết nhị nguyên: R. Đề-các (1596- 1650)
Ông cho rằng vật chất và tâm hồn là 2 thực thể song song tồn tại
Coi cơ thể con người phản xạ như một chiếc máy, còn tâm lý của con người thì không thể biết được
Đề-các đã đặt cơ sở đầu tiên cho việc tìm ra cơ chế phản xạ trong hoạt động tâm lý.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
13
Thế kỉ XVIII
Vôn-phơ, nhà triết học Đức đã chia nhân chủng học (nhân học) ra thành 2 khoa học: khoa học về cơ thể và tâm lý học.
Năm 1732 ông xuất bản cuốn “TLH kinh nghiệm”
Năm 1734 ra đời cuốn “TLH lý trí”.
 Tâm lý học ra đời từ đó

Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
14
Thế kỉ XVII- XVIII- XIX diễn ra cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật và duy tâm xung quanh mối quan hệ giữa tâm và vật.
Học thuyết duy tâm phát triển tới mức độ cao, thể hiện ở ý niệm tuyệt đối của Hêghen.
- L.Phơ-bach (1804- 1872) là nhà duy vật lỗi lạc nhất trước khi chủ nghĩa Mác ra đời.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
15
1.3. TLH trở thành một khoa học độc lập
Năm 1879, tại Lai- xích (Đức), V.Vun-tơ đã sáng lập ra phòng thí nghiệm TLH đầu tiên trên thế giới.
Năm 1880, trở thành Viện TLH đầu tiên trên thế giới, xuất bản các tạp chí về TLH.
V.Vun-tơ đã bắt đầu nghiên cứu tâm lý, ý thức một cách khách quan bằng quan sát, thực nghiệm, đo đạc…
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
16
2. Các quan điểm cơ bản trong tâm lý học hiện đại
2.1. Tâm lý học hành vi
Chủ nghĩa hành vi do nhà TLH Mỹ J.Oát-sơn sáng lập, được thể hiện trong bài báo “TLH dưới con mắt của nhà hành vi”.

S - R
Stimulant Reaction
Kích thích Phản ứng
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
17
2.1. Tâm lý học hành vi (tiếp)
Lấy nguyên tắc thử và sai để điều khiển hành vi.
Đây là quan điểm tự nhiên chủ nghĩa, phi lịch sử và thực dụng.
Sau này, Ton-men, Hec-lơ, Ski-nơ… đưa vào công thức:
S - O - R
trung gian
(nhu cầu, kinh nghiệm sống, trạng thái)
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
18
2.2. Tâm lý học Gestalt (TLH cấu trúc)
Nghiên cứu các quy luật về tính ổn định và tính trọn vẹn của tri giác, quy luật “bừng sáng” của tư duy.
Các nhà TLH cấu trúc ít chú ý đến vai trò của kinh nghiệm sống, kinh nghiệm xã hội lịch sử.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
19
2.3. Tâm lý học phân tâm học
Phơ-rớt là bác sĩ người Áo xây dựng nên ngành TLH phân tâm học
Ông tách con người thành 3 khối:
Cái ấy (cái vô thức): Bản năng vô thức, ăn uống, tình dục, tự vệ, trong đó bản năng tình dục giữ vai trò trung tâm.
Cái tôi: con người thường ngày, có ý thức, tồn tại theo nguyên tắc hiện thực.
Cái siêu tôi: cái siêu phàm, “cái tôi lý tưởng”, không bao giờ vươn tới được, tồn tại theo nguyên tắc kiểm duyệt, chèn ép.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
20
2.4. Tâm lý học nhân văn
Do C.Rô-giơ (1902-1987) và H.Max-lâu sáng lập
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
21
2.5. Tâm lý học nhận thức
J. Piaget (1896-1980) đóng góp cho ngành TLH gần 180 công trình khoa học, trong đó 135 công trình đã được công bố.
Brunơ nghiên cứu tâm lý, nhận thức con người trong mối quan hệ với môi trường- cơ thể- não bộ.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
22
2.6. Tâm lý học hoạt động
L.X.Vưgốtxki (1896-1934) là người đặt nền móng cho việc xây dựng nền TLH hoạt động.
A.N.Lêonchiev (1903-1979) đã làm rõ cấu trúc tâm lý, tạo nên thuyết hoạt động trong TLH.
X.L.Rubinstêin (1902-1960)
A.R.Luria (1902-1977)
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
23
3. Đối tượng, nhiệm vụ của TLH
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Là các hiện tượng tâm lý, do thế giới khách quan tác động vào não người sinh ra, gọi chung là các hoạt động tâm lý.
HOẠT ĐỘNG TÂM LÝ
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
24
3. Đối tượng, nhiệm vụ của TLH
3.2. Nhiệm vụ của TLH: Nghiên cứu
Những yếu tố khách quan, chủ quan nào đã tạo ra tâm lý người
Cơ chế hình thành, biểu hiện của hoạt động TL
TL của con người hoạt động như thế nào?
Chức năng, vai trò của TL đối với hoạt động của con người
Bản chất của hoạt động TL cả về mặt số lượng và chất lượng
Phát hiện các quy luật hình thành, phát triển TL
Tìm ra cơ chế của các hiện tượng TL
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
25
II. Bản chất- chức năng- phân loại các hiện tượng TL
1. Khái niệm tâm lý người
Tâm lý người là sự phản ánh hiện thực khách quan vào não người thông qua chủ thể.
Tâm lý người có bản chất xã hội- lịch sử.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
26
2. Bản chất của tâm lý người
2.1.TL là sự phản ánh hiện thực khách quan vào não người thông qua chủ thể.
Phản ánh là quá trình tác động qua lại giữa hệ thống này và hệ thống khác. Kết quả là để lại dấu vết (hình ảnh).
Các loại phản ánh:
Phản ánh cơ học
Phản ánh phản ứng hoá học
Phản ánh sinh lý (động thực vật)
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
27
2. Bản chất của tâm lý người (tiếp)
Phản ánh TL là một loại phản ánh đặc biệt
Hiện thực
khách quan
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
28
Phản ánh TL tạo ra “hình ảnh TL” (bản sao chép, bản chụp) về thế giới. Song hình ảnh TL khác xa về chất với hình ảnh cơ học, vật lý, sinh học.
Hình ảnh TL mang tính sinh động, sáng tạo
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
29
Hình ảnh TL mang tính chủ thể, mang đậm màu sắc cá nhân
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
30
Tính chủ thể trong phản ánh TL
Cùng hiện thực khách quan tác động vào các chủ thể khác nhau xuất hiện hình ảnh TL với những mức độ, sắc thái khác nhau.
Cùng hiện thực khách quan tác động vào 1 chủ thể nhưng ở thời điểm khác nhau, hoàn cảnh, trạng thái khác nhau, màu sắc khác nhau.
Chính chủ thể mang hình ảnh TL là người cảm nhận, cảm nghiệm và thể hiện nó rõ nhất.
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
31
KẾT LUẬN SƯ PHẠM
Gắn liền nội dung bài giảng với thực tế đời sống
Tổ chức cho học sinh tham quan, đi thực tế
Sử dụng đồ dùng trực quan phong phú
Trong dạy học, giáo dục phải chú ý nguyên tắc sát đối tượng
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
32
2.2. Bản chất xã hội của tâm lý người
TL người có nguồn gốc xã hội
TL người được nảy sinh từ xã hội loài người

TL người là sản phẩm của hoạt động và giao tiếp của con người trong mối quan hệ xã hội

TL của mỗi cá nhân là kết quả của quá trình lĩnh hội những kinh nghiệm xã hội, nền văn hoá xã hội (vui chơi, học tập, lao động, công tác xã hội)

TL người luôn luôn thay đổi cùng với sự thay đổi của xã hội loài người
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
33
3. Chức năng của tâm lý
TL giúp con người định hướng khi bắt đầu hoạt động
TL là động lực thúc đẩy hành động, hoạt động
TL điều khiển, kiểm tra quá trình hoạt động
TL giúp con người điều chỉnh hoạt động
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
34
4. Phân loại hiện tượng tâm lý
4.1. Cách phân loại phổ biến trong các tài liệu TLH
Mối quan hệ giữa các hiện tượng TL
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
35
4.2. Có thể phân loại hiện tượng TL thành:
Các hiện tượng TL có ý thức
Các hiện tượng TL chưa được ý thức
4.3. Người ta còn phân biệt hiện tượng TL thành:
Hiện tượng TL sống động
Hiện tượng TL tiềm tàng
4.4. Có thể phân biệt hiện tượng TL của cá nhân với hiện tượng TL xã hội
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
36
III. Các nguyên tắc và phương pháp nghiên cứu tâm lý
1. Các nguyên tắc phương pháp luận của TLH khoa học
1.1. Nguyên tắc quyết định luật duy vật biện chứng
1.2. Nguyên tắc thống nhất TL, ý thức, nhân cách với hoạt động
1.3. Nguyên tắc nghiên cứu các hiện tượng TL trong mối quan hệ với các hiện tượng TL khác
1.4. Nguyên tắc nghiên cứu TL phải cụ thể
Chương I. TLH là một khoa học
Nguyễn T. Trúc Hương - TLGD K30 - ĐHQN
37
2. Các phương pháp nghiên cứu
Phương pháp quan sát
Phương pháp thực nghiệm
Phương pháp test (trắc nghiệm)
Phương pháp đàm thoại (trò chuyện)
Phương pháp điều tra
Phương pháp phân tích sản phẩm của hoạt động
Phương pháp nghiên cứu tiểu sử cá nhân