Tài liệu tham khảo

CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TIN HỌC VĂN PHÒNG
Giảng viên: Mai Ngọc Lĩnh
Trung tâm tin học Thanh hoá
NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH
Phần 1: Tổng quan về công nghệ thông tin
Phân 2: Hệ điều hành MS Windows 2000 Pro
Phần 3: Trình soạn thảo văn bản MS Word 2000
Phần 4: Bảng tính điện tử MS Excel 2000

PHẦN 1: TỔNG QUAN VỀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
Bài 1: Các khái niệm
Bài 2: Giới thiệu hệ điều hành
Bài 3: Giới thiệu về máy vi tính
Bài 4: Virus máy tính và cách phòng chống
MỤC TIÊU PHẦN 1
Đây là phần lí thuyết của nội dung đào tạo tin học căn bản.
Hoàn thành môn học này học viên phải biết các thành phần cấu tạo vật lý của máy tính cá nhân và hiểu được một số khái niệm cơ bản thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin như: lưu trữ dữ liệu và bộ nhớ máy tính, các khung cảnh ứng dụng phần mềm máy tính trong xã hội.
Hiểu được thế nào là Virus máy tính và an toàn dữ liệu

BÀI 1: CÁC KHÁI NIỆM
Tin học và công nghệ thông tin
Thông tin và dữ liệu
Biểu diễn thông tin trong máy tính
Đơn vị lưu trữ thông tin trong máy tính
Phần cứng và phần mềm máy tính
1. TIN HỌC VÀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
Tin học: Tin häc lµ ngµnh khoa häc nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p, c«ng nghÖ vµ c¸c kü thuËt xö lý th«ng tin mét c¸ch tù ®éng.

Máy vi tính: Là một công cụ xử lý thông tin một cách tự động

So sánh: Tivi (Xử lý thông tin bằng kỹ thuật tương tự)
Máy vi tính, Điện thoại di động (Xử lý thông tin bằng kỹ thuật số)
1. TIN HỌC VÀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
Công nghệ thông tin: C«ng nghÖ th«ng tin lµ tËp hîp c¸c ph­¬ng ph¸p khoa häc, c¸c ph­¬ng tiÖn vµ c«ng cô kü thuËt hiÖn ®¹i - chñ yÕu lµ kü thuËt m¸y tÝnh vµ viÔn th«ng - nh»m tæ chøc khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn th«ng tin rÊt phong phó vµ tiÒm n¨ng trong mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña con ng­êi vµ x· héi .
2. THÔNG TIN VÀ DỮ LIỆU

Thông tin - Information
Là khái niệm trừu tượng
hiểu biết, nhận thức thế giới
Tồn tại khách quan, có thể ghi lại, truyền đi ..
Dữ liệu - data
Là cái mang thông tin
Các dấu hiệu : kí hiệu, văn bản chữ số chữ viết...
Các tín hiệu : điện, từ, quang, nhiệt độ, áp suất...
Các cử chỉ, hành vi ...
Ví dụ: Thông tin trong một tờ báo
Thông tin trên trang Web (Internet)


3. BIỂU DIỄN THÔNG TIN TRONG MÁY VI TÍNH
Đơn vị lưu trữ dữ liệu
Đơn vị lưu trữ dữ liệu = bit (BInary Digit) = tin về hệ thống chỉ có 2 trạng thái đồng khả năng = 0/1 (đóng/mở dòng điện)
Các bội số
1 byte = 8 bit (8 = 23 thường cho xấp xỉ 10)
Kilobyte-KB =210 byte = 1024 byte (~ 1000 byte)
Megabyte-MB = 210 KB = 1024 KB = 1,048,576 byte
Gigabyte - GB = 210 MB = 220 KB = 230 byte
Lưu ý: b = bit, B = byte
4. ĐƠN VỊ LƯU TRỮ THÔNG TIN
Phần cứng máy tính: Bao gồm tất cả các thiết bị vật lý hữu hình cấu thành nên hệ thống máy tính.
Ví dụ: Màn hình, Chuột, bàn phím…..???

5. PHẦN CỨNG VÀ PHẦN MỀM MÁY TÍNH
PHẦN MỀM MÁY TÍNH
Phần cứng (hardware) = các thiết bị
Phần mềm (software) = các chương trình:
+ Điều khiển hoạt động của phần cứng
+ Thực hiện xử lý dữ liệu.
+ 2 loại phần mềm chính: Phần mềm hệ thống và phần mềm ứng dụng
PHẦN MỀM HỆ THỐNG
Hệ điều hành (Operating System): không thể thiếu trên mọi máy vi tính.

Các trình điều khiển thiết bị (Driver)
PHẦN MỀM ỨNG DỤNG
Ví dụ:
Phần mềm soạn thảo văn bản MS Word

Phần mềm bảng tính điện tử: MS Excel

Phần mềm cơ sở dữ liệu: MS Access

Phần mềm trình diễn: MS PowerPoint

Phần mềm truy cập Internet: MS Internet Explorer
BÀI TẬP 1
Tin học là gì? Công nghệ thông tin là gì?
Thông tin và dữ liệu?
Đơn vị lưu trữ thông tin trong máy vi tính?
Vẽ sơ đồ khối tổng quan quá trình sử lý thông tin trong máy tính?
Thế nào là phần cứng máy tính? Thế nào là phần mềm máy tính, phân loại?
BÀI 2: GIỚI THIỆU HỆ ĐIỀU HÀNH
1. Các khái niệm và chức năng của hệ điều hành
2. Phân loại hệ điều hành
3. Một số hệ điều hành thông dụng

1. CÁC KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG
+ Là phần mềm hệ thống
+ Một chương làm nhiệm vụ điều khiển các thiết bị và tổ chức giao tiếp giữa người với máy tính.
+ Làm nền cho các phần mềm ứng dụng chạy trên nó


2. PHÂN LOẠI HỆ ĐIỀU HÀNH
Hệ điều hành đơn nhiệm: C¸c ch­¬ng tr×nh ph¶i ®­îc thùc hiÖn lÇn l­ît vµ mçi lÇn lµm viÖc chØ cã mét ng­êi ®­îc ®¨ng ký vµo hÖ thèng.
VÝ dô: hÖ ®iÒu hµnh MS DOS, lo¹i hÖ thèng nµy ®¬n gi¶n kh«ng ®ßi hái m¸y vi tÝnh ph¶i cã cÊu h×nh m¹nh.
2. Hệ điều hành đa nhiệm: Có thể thực cùng một lúc nhiều chương trình.
Ví dụ: Hệ điều hành MS Windows 2000


3. MỘT SỐ HĐH THÔNG DỤNG
DOS (Microsoft): Hệ điều hành dòng lệnh
Windows (Microsoft): Win95 -> Win98 -> ...
Linux – của cộng đồng mã nguồn mở - miễn phí
OS/2 (IBM), SunOS, Solaris (MicroSystem)
.…
Hệ điều hành Linux
Tác giả: Linus Torvalds – Phần Lan
Là nền cho mọi hệ thống mã nguồn mở
Hệ điều hành Windows
Tác giả: Bill Gates – Mỹ, công ty Microsoft
Là hệ điều hành được sử dụng phổ biến ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới
Ví dụ minh họa
BÀI 3: GIỚI THIỆU VỀ MÁY TÍNH
Các thành phần chính
Sơ đồ cấu trúc và nguyên lý hoạt động của máy tính

CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH
Theo chức năng
Bộ xử lí trung tâm (Central Processing Unit)
Bộ nhớ trong – ngoài (Inside/outside Memory)
Thiết bị vào/ra: gọi chung là các thiết bị ngoại vi ghép nối vào máy tính (In/out devices
BỘ XỬ LÝ TRUNG TÂM (CPU)
Là bộ não của máy tính
Tốc độ đồng hồ: Giga hertz - GHz
Các hãng lớn: AMD, Cyrix, Intel …
Intel Pentium I, II, III, IV, Prescott, centrino
Tần số f: số lần xử lý tín hiệu trên 1 đơn vị thời gian: (Hz -> KHz -> MHz -> GHz)

BỘ NHỚ TRONG
RAM - random access memory - là bộ nhớ chính (main memory).
Dễ dàng đọc/ viết dữ liệu, tốc độ cao.
Tắt máy thì cũng mất luôn dữ liệu - volatility
ROM - read-only memory.
Dữ liệu được ghi sẵn một lần khi sản xuất.
Không mất đi khi tắt máy.
Không sửa đổi được.
Ví dụ: ROM-BIOS : Basic I/O System, Flash ROM
BỘ NHỚ NGOÀI
Đĩa cứng, đĩa mềm (Hardisk, Floppydisk).
Đĩa quang CD-ROM, DVD và đĩa quang từ MO, đĩa Zip.
Băng từ.
Thẻ nhớ PCMCIA, RAM stick.
Chú ý: Phân loại bộ nhớ trong – ngoài dựa vào tác dụng của bộ nhớ tới hệ thống máy tính.
BỘ NHỚ NGOÀI
Đĩa mềm 1.44 MB
Đĩa CD 650MB
~450 lần đĩa mềm
Đĩa cứng 40 GB
~ 29nghìn đĩa mềm
Chứa được một cuốn luận văn
Chứa được một bộ bách khoa toàn thư gồm cả âm thanh hình ảnh minh họa
Chứa được nhiều cuốn luận văn, nhiều bộ bách khoa thư, nhiều chương trình làm việc, tiện ích, giải trí khác…
Các thiết bị ngoại vi
Thiết bị nhập dữ liệu vào
Bàn phím, chuột
Track ball
Máy quét (scanner)
Touch pad, Light pen
Joy stick
Microphone
Web cam – máy ảnh số
Các thiết bị ngoại vi
Thiết bị xuất kết quả ra
Màn hình: ống tia âm cực, tinh thể lỏng
Máy chiếu - projector
Máy in: laser, phun mực (đen trắng / màu), in kim
Plotter: in hình vẽ cớ lớn
Loa và vỉ âm thanh
Modem (vào + ra)

Các thiết bị ngoại vi
Khi nghe nhạc chúng ta có thể tắt màn hình, có thể soạn thảo văn bản ...
Sử dụng cho các buổi thuyết trình, quảng cáo, giảng dạy...
MỘT SỐ THIẾT BỊ KHÁC
CÁC CỔNG VÀO RA
Để cắm các thiết bị ngoại vi
Cổng tuần tự (COM1, COM2..)
Cổng song song (LPT1, LPT2..)
Cổng tuần tự vạn năng - USB
THIẾT BỊ NHẬP
Bàn phím, con chuột, máy quét ...
BỘ XỬ LÝ (CPU)
+Bộ điều khiển (CU)
+ Bộ tính toán số học (ALU)
THIẾT BỊ XUẤT
Màn hình, máy in, loa...
THIẾT BỊ LƯU TRỮ TRONG
+ ROM (Read Only Memory): Bộ nhớ chỉ đọc
+ RAM (Random Access Memory): Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên
THIẾT BỊ LƯU TRỮ NGOÀI
+ Ổ đĩa mềm, đĩa mềm
+ Ổ đĩa cứng
+ Ổ đĩa quang (CD Rom) + đĩa quang...
Các tham số chính quyết định năng lực (và giá) của
máy vi tính
Tốc độ của bộ vi xử lý (CPU)
Dung lượng của bộ nhớ RAM
Tốc độ và dung lượng của ổ đĩa cứng (Hard Disk - HDD)

Ví dụ: Máy Pentium IV: 3GHz, Ram 512 MB, HDD 40GB
Các yếu tố khác ảnh hưởng đến tốc độ xử lí của máy tính
Hiện tượng phân mảnh tệp -> thỉnh thoảng phải chạy chương trình chống phân mảnh tệp (2 - 3 tuần).
Không chạy quá nhiều chương trình đồng thời.
Bật tắt máy tính đúng cách.
Cài đặt phần mềm không đúng cách
...
BÀI TẬP 2:
1. Vẽ sơ đồ các thiết bị phần cứng cơ bản của máy tính (Theo chức năng).
2. Mô tả tóm tắt nguyên tắc hoạt động của máy tính.
3. Ba yếu tố chính quyết định năng lực và giá trị của máy vi tính?
VIRUS MÁY TÍNH
Vi rút máy tính là gì:
Là một chương trình hoặc một đoạn chương trình thâm nhập bất hợp pháp vào máy tính của bạn.
Đặc điểm: khả năng tự sao chép bản thân nó -> Có khả năng thâm nhập cao.
Lây lan đến các máy tính khác qua sao chép bằng đĩa mềm, qua mạng máy tính, Internet.
...
VIRUS MÁY TÍNH
Một Virus máy tính có hai phần: phần lây nhiễm và phần ngòi nổ.
Phần ngòi nổ thực hiện công việc phá hoại.
Có thể xoá toàn bộ ổ đĩa cứng hoặc một phần.
Có thể làm hỏng hệ thống máy tính.

PHÒNG CHỐNG VIRUS MÁY TÍNH
Dùng phần mềm phòng chống vi rút:
Chức năng phát hiện và tiêu diệt vi rút
Có thể cho chạy khi phát hiện máy bị nhiễm.
Có thể định giờ tự động chạy
Có thể thường trực kiểm tra khi sao chép các tệp vào máy tính, báo động ngay
BKAV, D32
NORTON ANTIVIRUS ...
PHÒNG CHỐNG VIRUS MÁY TÍNH
Cảnh giác khi sao chép
Cảnh giác khi mở email, nhất là mở các tệp đính kèm
Cảnh giác khi download
Không vi phạm luật bản quyền: Những phần mềm trò chơi bẻ khoá vi phạm bản quyền thường chứa những hiểm hoạ không lường trước
Sử dụng phần mêm diệt Virus BKAV
+ BKAV là phân mêm diệt Virus miễm phí, chúng ta có thể tải (Download) phần mềm này từ trang http://www.bkav.cm.vn.
+ Tác giả: Nguyễn Tử Quảng - GV ĐHBKHN.
+ BKAV dễ cài đặt và sử dụng.
Ta cũng có thể kích chuột trái vào biểu tượng chạy tự động
Cửa sổ chính của chương trình BKAV
THE END.
THANHK YOU