Tài liệu tập huấn giáo viên môn Lịch sử THCS

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VỤ GIÁO DỤC TRUNG HỌC

HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN
CHUẨN KIẾN THỨC, KĨ NĂNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC PHỔ THÔNG THÔNG QUA MỘT SỐ PHƯƠNG
PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC
MÔN: LỊCH SỬ THCS
Lưu hành nội bộ
(Dùng cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục)
Hà Nội - 2010
TÀI LIỆU TÂP HUẤN GIÁO VIÊN:

KẾ HOẠCH :


TẬP HUẤN HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN CHUẨN KIẾN THỨC, KĨ NĂNG THÔNG QUA MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC DÀNH CHO GIÁO VIÊN


MÔN : SỬ THCS
TỈNH ĐỒNG THÁP

NĂM HỌC 2009-2010
NỘI DUNG CỤ THỂ
- Nhiệm vụ : Tìm hiểu nguyên nhân ban hành tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình GDPT (KT-KN).

2. -Tìm hiểu cấu trúc của tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình giáo dục phổ thông.

3. - Giới thiệu một số phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực.

4. - Thực hành soạn bài và soạn đề kiểm tra, bám chuẩn kiến thức kĩ năng (chia nhóm Thảo luận ). Giới thiệu Một số qui định mới về các hình thức kiểm tra, đánh giá .
HOẠT ĐỘNG 1 :Tìm hiểu nguyên nhân ban hành tài liệu Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình GDPT (KT-KN)

TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
GV chia lớp thành 4 nhóm tổ chức hướng dẫn học viên làm việc theo nhóm trả lời câu hỏi :
+ Các thaày cô có biết Chương trình GDPT và chuẩn kiến thức kĩ năng của trương trình GDPT không? Hãy cho biết cấu trúc tài liệu đó?
+ Các thầy cô sử dụng chương trình GDPT như thế nào trong dạy và học?
+ Thầy cô sử dụng SGK như thế nào trong dạy học? Nội dung kiến thức có quá tải không?
+Hãy cho biết mối quan hệ giữa chương trình GDPT với SGK, SGV và bài soạn của các thaày cô?
+ Nội dung bài giảng trên lớp của thaày cô dựa vào đâu : Chương GDPT, SGK, SGV.
Thông tin phản hồi
Nhiệm vụ : Tìm hiểu nguyên nhân ban hành tài liệu Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình GDPT (KT-KN).

THỰC TRẠNG HIỆN NAY
- Trong thực tế dạy học mấy năm gần đây nhiều GV coi SGK là pháp lệnh, cố dạy làm sao cho hết nội dung SGK, không dám bỏ bất kì nội dung nào của SGK dẫn đến tình trạng quá tải trong dạy học bộ môn Lịch sử, HS không hứng thú học tập.

- Chương trình GDPT đã được ban hành và triển khai đến tất cả các trường và giáo viên phổ thông. Tuy nhiên, nhiều giỏo viên vẫn cất kín cuốn chương trình GDPT không sử hoặc sử dụng không có hiệu quả.

- Tình trạng dạy ôm đồm, quá tải trong các giờ học Lịch sử ở trường phổ thông đang diễn ra.

- Trong quá trình dạy học nhiều giáo viên trong tổ bộ môn chưa thống nhất trong việc dạy như thế nào? Dạy những nội dung gì? Rèn luyện những kĩ năng gì đối với học sinh...dẫn đến tình trang chưa th?ng nhất với nhau về kiến thức và kĩ năng trong từng mục, bài, chương của lớp học, cấp học.
- Trong kiểm tra đánh giá học sinh, nhie�u giáo viên chưa thống nhất trong việc kiểm tra nội dung kiến thức, cuừng nhử mửực ủoọ của các đơn vị kiến thức, kĩ năng maứ hoùc sinh ca�n ủaùt.
- Trong dự giờ giáo viên của các cấp quản lý giáo dục cũng chưa thống nhất trong tiêu chí đánh giá giáo viên về kiến thức, kĩ năng của giờ dạy.


- Tất cả những nguyên nhân trên sớm cần có hướng dẫn chương trình GDPT để giải quyết.
BIỆN PHÁP
+ Việc biên soạn tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng của chương trình GDPT sẽ góp phần khắc phục những bất cập trên theo hướng :

- Sỏch giỏo khoa g?n nhu l� phỏp l?nh�, nhung so?n theo tớnh tuong d?i. Do v?y, t�i li?u hu?ng d?n chu?n KT-KN ra d?i nh?m kh?ng d?nh ph?m vi ki?n th?c, yờu c?u c?n d?t t?i thi?u c?a m?i b�i d?y cho m?i h?c sinh ? m?i vựng mi?n khỏc nhau .

- Sỏch giỏo khoa du?c biờn so?n d?a v�o chuong trỡnh giỏo d?c ph? thụng c?a B? GD-DT.

- Chuong trỡnh cung dó d? c?p d?n chu?n t?i thi?u ph?i d?t du?c trong quỏ trỡnh d?y h?c, nhung ch? nờu khỏi quỏt, mang tớnh tuong d?i.

- Nh?ng giỏo viờn cú trỡnh d? khỏ, gi?i thỡ khụng c?n d?n hu?ng d?n cung cú th? xỏc d?nh dỳng chu?n t?i thi?u trong chuong trỡnh d? bỏm sỏt v�o dú d?y h?c. Qua dú giỳp giỏo viờn thụng nh?t v? n?i dung ki?n th?c, ki nang trong t?ng b�i, chuong, ch? d?, kh?c ph?c tỡnh trang quỏ t?i ,h?c sinh khụng b? nh?i nhột ki?n th?c.

-Thật vậy, thực tế có nhiều giáo viên còn thụ động, không có khả năng xác định và bám sát chuẩn tối thiểu dẫn đến việc dạy học vượt chuẩn tối thiểu cho những đối tượng học sinh (HS) có trình độ nhận thức trung bình, dưới trung bình, điều này gây tâm lý HS bị nhồi nhét kiến thức, bị quá tải.


- Giáo viên dạy học linh hoạt hơn , phù hợp với đối tượng học sinh của mình.Chúng ta thấy một điều: Ở các địa phương khó khăn, tình trạng “dạy quá chuẩn tối thiểu” có thể thấy rõ.


- Chính vì vậy Bộ GD-ĐT phải ban hành bộ tài liệu hướng dẫn - đó là yêu cầu tối thiểu HS cần phải đạt được. Giáo viên tùy theo trình độ nhận thức của HS, điều kiện dạy học khác nhau để dạy học linh hoạt, hoặc bám sát chuẩn tối thiểu (hướng dẫn) hoặc dạy ở mức độ cao hơn nhưng vẫn nằm trong chương trình, khắc phục tình trạng quá tải, HS  không  bị nhồi nhét kiến thức.
- Giúp các cơ quan quản lý giáo dục đánh giá giáo viên giảng dạy và đánh giá kết quả học tập của học sinh sát , đúng hơn, tránh tình trạng không thống nhất giữa dạy học và kiểm tra đánh giá.

- Với hướng dẫn mới, giáo viên hoàn toàn có thể thoát ly sách giáo khoa, thậm chí sử dụng những nguồn tài liệu khác phục vụ việc giảng dạy, chỉ cần không đi chệch ra ngoài chương trình. Giáo dục căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ năng để đặt ra yêu cầu cụ thể đối với HS trong quá trình học tập.

- Dạy học bám sát chuẩn tối thiểu không có nghĩa là cắt xén, lược bỏ kiến thức trong chương trình. Giữa các đối tượng HS khác nhau chỉ áp dụng nội dung dạy học khác nhau về mức độ. Vì thế không lo việc bỏ sót kiến thức khi đi thi. HS trung bình để đạt yêu cầu trong những kỳ thi nhằm kiểm tra việc hoàn thành chương trình học của HS (thi tốt nghiệp THPT) phải đạt yêu cầu chuẩn tối thiểu trong quá trình học tập.

- HS muốn đạt kết quả trong các kỳ thi mang tính phân loại, chọn lọc cần phải đạt yêu cầu ở các mức độ cao hơn (phân tích, tổng hợp kiến thức, vận dụng kiến thức, sáng tạo).
TẦM QUAN TRỌNG CỦA TÀI LIỆU
- Tài liệu chuẩn kiến thức, kĩ năng là thước đo đánh giá giờ dạy của giáo viên, đánh giá việc lĩnh hội tri thức ở mỗi bài dạy cho  học sinh.


- Sách giáo khoa có thể xem là nguyên liệu minh họa cho chương trình, nó phủ lên chương trình. Nhưng từ trước đến nay, Bộ GD-ĐT không hề chỉ đạo giáo viên phải dạy hết những nội dung trong sách giáo khoa viết, mà cả việc dạy học cũng như kiểm tra, đánh giá đều phải bám sát chương trình.


- Tình trạng giáo viên dạy ôm đồm tất cả những gì ở sách giáo khoa là do giáo viên chưa hiểu sâu yêu cầu chương trình, do chất lượng tập huấn giáo viên dạy chương trình mới không đạt hiệu quả và cán bộ quản lý giáo dục các cấp không hướng dẫn rõ ràng, cụ thể cho giáo viên khi triển khai chương trình - sách giáo khoa mới. Giáo viên hiểu chưa đúng thì HS cũng như vậy.
HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu cấu trúc của tài liệu Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình giáo dục phổ thông

- HV đọc toàn bộ tài liệu, làm việc theo nhóm hoặc cá nhân (có trao đổi) để trả lời các câu hỏi GV yêu cầu :

- Tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng gồm mấy phần?

- Cấu trúc như thế nào?

- Nội dung tài liệu viết dựa trên cơ sở nào?

- Xây dựng sơ đồ mối quan hệ giữa chương trình, tài liệu
hướng dẫn chuẩn kiến thức, kĩ năng, SGK, SGV.

TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu cấu trúc của tài liệu Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình giáo dục phổ thông.

Thông tin phản hồi
. Tài liệu hướng dẫn chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình giáo dục phổ thông Có cấu trúc như sau:

1. Lời giới thiệu tài liệu.

2. Giới thiệu chung về chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình giáo dục phổ thông bao gồm:

- Giới thiệu chung về chuẩn: khái niệm về chuẩn, những yêu cầu cơ
bản của chuẩn.

- Chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình GDPT: Chuẩn kiến
thức của chương trình môn học, chuẩn kiến thức của một đơn vị
kiến thức, những đặc điểm của chuẩn.

3. Các mức độ về chuẩn kiến thức,kĩ năng( về KT-KN).
4. Chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình GDPT vừa là căn cứ, vừa là mục tiêu của giảng dạy, học tập, kiểm tra, đánh giá.

- Chuẩn kiến thức kĩ năng là căn cứ:

+ Biên soạn SGK, tài liệu hướng dẫn dạy học, đánh giá , đổi
mới PPDH, đổi mới kiểm tra đánh giá.

+ Chỉ đạo quản lý, thanh tra, kiểm tra việc thực hiện dạy học,
kiểm tra đánh giá, sinh hoạt chuyên môn, đào tạo bồi dưỡng
giáo viên, cán bộ quản lý.

+ Xác định mục của mỗi giờ học, mục tiêu của quá trình dạy
học, bảo đảm chất lượng giáo dục.

+ Xác định mục tiêu kiểm tra đánh giá đối với từng bài kiểm
tra, bài thi; đánh giá kết quả giáo dục từng môn học, lớp học,
cấp học.

* NGOÀI RA CHUẨN KT-KN

- Nêu những yêu cầu khi biên soạn tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng.

- Nêu yêu cầu khi dạy học cần bám sát chuẩn kiến thức , kĩ năng: yêu cầu chung, yêu cầu đối với cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục.

- Yêu cầu về kiểm tra đánh giá trên cơ sở dựa vào hướng dẫn chuẩn kiến thức, kĩ năng .

Sơ đồ mối quan hệ giữa chương trình, tài liệu
hướng dẫn chuẩn kiến thức, kĩ năng, SGK, SGV

CTGDPT
SGV
CHUẨN
KT - KN
SGK
Hoạt động 3 :Giới thiệu một số phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực.
*GV chia lớp thành 4 nhóm yêu cầu HV trao đổi thảo luận các câu hỏi sau:

- Nêu khái niệm phương
pháp dạy học tích cực.

- Nêu các phương pháp và kĩ
thuật dạy học tích cực mà
HV biết.

- So sánh phương pháp dạy
học cũ với phương pháp dạy
học tích cực theo nội dung
sau:
TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
Thông tin phản hồi
Hoạt động 3: Giới thiệu một số phương pháp, kĩ thuật dạy học tích.
Quan niệm về PPDH tích cực

* Phuong phaựp d?y h?c tớch c?c l� "Tích cực hoá là một tập hợp các hoạt động nhằm làm chuyển biến vị trí của người học từ thụ động sang chủ động, từ đối tượng tiếp nhận tri thức sang chủ đề tìm kiếm tri thức để nâng cao hiệu quả học tập".

* Th?c ch?t c?a đổi mới phương pháp dạy học nói chung, DHLS nói riêng là chuyển từ mô hình "Lấy GV là trung tâm " sang mô hình "lấy HS làm trung tâm" trong DHLS thực chất là phát huy tính tích cực, độc lập nhận thức của người học, trong ủoự chủ yếu là tư duy.
Nêu các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực mà HV biết.
* Thứ nhất, dạy học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh.

* Thứ hai, dạy và học theo hướng chú trọng việc rèn luyện phưương pháp tự học.

* Thứ ba, tăng cường học tập cá thể, kếi hợp với học tập hợp tác.

* Thứ tư, tổ chức dạy học nêu và giải quyết vấn đề.
Thứ nhất, dạy học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh

- Những tri thức được giáo viên cung cấp Trong quá trình dạy học, học sinh - đối tượng của hoạt động "dạy", đồng thời là chủ thể của hoạt động "học" - được cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo.


- Thông qua đó học sinh tự lực khám phá những điều mình chưa rõ chứ không phải thụ động tiếp thu.
Thứ hai, dạy và học theo hướng chú trọng việc rèn luyện phương pháp tự học

- Phương pháp tự học là cốt lõi là phương pháp học tập. Nếu rèn luyện cho người học có được phương pháp, kĩ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo cho họ lòng ham học, khơi dậy nội lực vốn có trong mỗi con người, kết quả học tập sẽ nhân lên gấp bội.

- Vì vậy, ngày nay người ta nhấn mạnh hoạt động học trong quá trình dạy học, việc nỗ lực tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động, đặt vấn đề phát triển tự học ngay trong trường phổ thông, không chỉ tự học ở nhà sau bài lên lớp mà tự học cả trong tiết học có sự hướng dẫn của giáo viên.
Thứ ba, tăng cường học tập cá thể, kết hợp với học tập hợp tác

- Trong quá trình học tập, phương pháp học tập hợp tác được tổ chức ở các hình thức từ nhóm, tổ, lớp hoặc trường. Được sử dụng phổ biến trong dạy học là hoạt động hợp tác trong nhóm học tập từ 4 đến 6 người.

- Học tập hợp tác làm tăng hiệu quả học tập, nhất là lúc phải giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung.


- Trong hoạt động theo nhóm cần khắc phục tình trạng dựa dẫm, ỷ lại mà làm sao cho năng lực của mỗi thành viên đưược bộc lộ, uốn nắn, phát triển tình bạn, ý thức tổ chức, tinh thần tương trợ.
Thứ tư, tổ chức dạy học nêu và giải quyết vấn đề

- Bản chất của dạy học nêu vấn đề là tạo một chuỗi những tình huống vấn đề và điều kiển hoạt động của HS nhằm tự lực giải quyết những vấn đề được đặt ra.

- Đặc trưng của PPDH nêu vấn đề:

+ Nêu vấn đề (Tạo tình huống có vấn đề): được tạo bởi
mâu thuẫn giữa điều HS đã biết với điều chưa biết, từ đó kích thích tính tò mò, khao khát giải quyết vần đề đặt ra.

+ Phát biểu vấn đề.

+ Giải quyết vấn đề.

+ Kết luận : kh?ng định hay bác bỏ giả thuyết đã nêu.
SO SÁNH PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CŨ VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MỚI
NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý

- Tài liệu chuẩn KT-KN, do Bộ GD_ĐT ban hành năm 2009 là pháp lệnh để kiểm tra, đánh giá học sinh và giáo viên.


- SGK : là tài liệu hướng dẫn học sinh học tập.


- SGV : là tài liệu tham khảo của giáo viên (có thể dùng hoặc không dùng cũng được).


- Không cần dạy hết nội dung theo sgk (sử dụng sơ đồ đairi).

- Khi dạy xong bài học thì học sinh phải nắm được cơ bản những chuẩn KT-KN được quy định trong từng bài .


- Có thể tinh giảm nội dung kiến thức chứ không bỏ qua khối lượng kiến thức cơ bản mà chuẩn đã qui định.

TÓM LẠI:

- Dạy học và kiểm tra đánh giá cả giáo viên và học sinh phải tuân thủ theo chuẩn kiến thức và kĩ năng do Bộ Giáo Dục Và Đào Tạo ban hành năm 2009.
Hoạt động 4: Thực hành soạn bài và soạn đề kiểm tra, bám chuẩn kiến thức kĩ năng (chia nhóm Thảo luận ).Giới thiệu Một số qui định mới về các hình thức kiểm tra, đánh giá .


- HV chia lớp làm các nhóm, mỗi nhóm đối chiếu chương trình,SGK viết cụ thể hoá mức độ cần đạt của chương trình đối với một số nội dung, họăc bài (mỗi nhóm một loại bài), ( thực hành soạn bài, bám chuẩn kiến thức kĩ năng ).


- Hoïc vieân trình baøy giaùo aùn vaø ñeà kieåm tra của nhoùm mình ( caùc hoïc vieân khaùc nhaän xeùt boå sung cho hoaøn chænh ).
TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
Một số qui định mới về các hình thức kiểm tra,đánh giá
- Kiểm tra 15 (kết hợp giữa hai hình thức tự luận và trắc nghiệm).

- Đối với kiểm tra 1 tiết và kiểm tra học kì thì tự luận 100%.

- Lưu ý đối với kiểm tra dưới hình thức tự luận, ta nên ra đề theo hướng mở để tạo điều kiện cho học sinh tăng khả năng lập luận của mình.

- khi đặt câu hỏi phải đảm bảo kiến thức– kĩ năng (hiểu –biết -vận dụng).

- Khi kieåm tra ñaùnh giaù (phaûi ra ñeà theo chuaån KT-KN, khoâng ra ngoaøi chuaån KT-KN).


Ví dụ1 : Nguyên nhân sự phát triển kinh tế của Mĩ sau chiến tranh thế giới thứ hai? Theo em nguyên nhân nào laø quan trong nhất ? vì sao?


Ví dụ 2 : Sau chiến tranh thế giới thứ hai các nước ĐNA có những biến đổi nào? Theo em biến đổi nào là quan trọng nhất? Vì sao?


**Lưu ý : khi nêu những câu hỏi mở thì đáp án phải là đáp án mở.