Tài liệu giáo dục địa phương

Người trình bày
NGUYỄN HOÀNG HẢI
SƠ LƯỢC VỀ SÁNG TÁC VĂN HỌC Ở LONG AN
“Long An đẹp mà không đẹp lắm. Long An giàu mà không giàu bằng nhiều tỉnh khác. Điều đáng nêu là những cái giàu, cái đẹp vừa phải của Long An ngày nay là kết quả thu được của muôn trùng gian lao để khắc phục một thiên nhiên có thể nói là vốn khắc nghiệt.”
(GS. TRẦN VĂN GIÀU)
VĂN HỌC DÂN GIAN
Truyền thuyết :
+ gắn với quá trình “lưu dân lập địa”
+ chất sử thi gần với hiện thực
Ca dao – Dân ca
+ địa danh
+ phương ngữ
Tục ngữ – Câu đố
Thi pháp trung đại chi phối nhưng tính chất bác học không quá nghiêm ngặt.
Đời sống tinh thần của những con người lập nghiệp có ý thức sử dụng văn học là một thứ vũ khí để chống lại mọi kẻ thù, giữ gìn văn hoá.
VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
Từ đầu thế kỉ XX đến 1945
+ một số hiện tượng
+ chưa có điểm nổi bật
1945-1975
+ đóng góp tích cực cho chiến tranh vệ quốc
+ nhiều tác giả, tác phẩm xuất sắc viết về đất và người Long An
1975 đến nay
VĂN HỌC HIỆN ĐẠI
ĐẶC ĐIỂM
VĂN HỌC VIỆT NAM 1945-HẾTXX
a/ Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước.
b/ Nền văn học hướng về đại chúng.




c/ Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.
a/ Nền văn học vận động theo hướng dân chủ hóa, mang tính nhân bản và nhân văn sâu sắc.
b/ Nền văn học đã khám phá con người trong những mối quan hệ đa dạng và phức tạp, có tính chất hướng nội, quan tâm nhiều hơn tới số phận cá nhân trong những hoàn cảnh phức tạp, đời thường.
c/ Nền văn học có nhiều tìm tòi , đổi mới về nghệ thuật .
1975
MỘT NGÀY MAI RỒI PHẢI ĐẾN
Nguyễn Thái Bình
Uống từng giọt nước trong
Nuốt từng trái ngọt, nhai mỗi hạt cơm
Bao ngàn năm :
Mồ hôi, nước mắt, máu đào, xương trắng
Để tạo nên, phải gìn giữ cho còn
Ngọn cỏ, tàng cây
Giọt sương, bọt nước
Ôi quý đẹp vô ngần
Vì là của quê ta
Dân mình nghèo lắm
Nhưng có cả quê hương
Dù lầm than vấp ngã
Vẫn vươn dậy oai hùng
Tiền nhân từng minh chứng
Một sức sống vô biên
Vinh nhục thăng trầm đã lắm phen
Nghìn năm vẫn giữ một cội nguồn
Thủy triều lui để cuộc sống dâng tràn
Cây rụng lá bao mầm non vượt sóng
Thì còn mãi, một ngày mai sẽ đến,
RỒI SẼ ĐẾN, MỘT NGÀY MAI PHẢI ĐẾN.
Tháng 3 – 1970
Bài thơ đã thể hiện niềm tự hào về truyền thống quật cường của đất nước; niềm tin vào tương lai tất thắng của dân tộc.
Chất suy tư sâu sắc được biểu đạt bằng nhạc điệu cảm xúc thiết tha.
Hình ảnh thơ vừa gần gũi vừa giàu ẩn dụ.
GHI NHỚ
HẸN
Lê Hoàng Mai
Chiều nay chị trở về
Nơi ngút trời lửa máu
Chiều nay anh trở về
Nơi hờn căm nổi bão

Em sẽ cùng chị đi
Một đoạn đường nung nấu
Em sẽ cùng anh đi
Một khoảng trời chiến đấu
Ôi đồng lúa rì rào
Trên mồ cha yên giấc
Ta thương nhớ biết bao
Một khoảng trời cách mặt
Ôi mảnh đất chiến hào
Dưới rặng dừa ca hát
Mười lăm năm máu trào
Chưa một lần cúi mặt

Đất che cho anh ta
Bắn giữa đầu xâm lược
Đất che cho chị ta
Đêm gọi hàng phá bót
Ngày mai ta sẽ về
Dưới rặng dừa bóng mát
Nơi ngày xưa ta đi
Cha dặn dò : Giết giặc !
Qua hình thức trò chuyện tâm linh cùng với lối thơ ngũ ngôn, bài thơ khẳng định sức mạnh quật cường của dân tộc ta, niềm tin vào ngày mai chiến thắng.
GHI NHỚ
GỬI BẾN LỨC
Hoài Vũ
Đâu phải mùa xuân về náo nức
Én xòe bay, đào cúc rụng bông
Mà mỗi chuyến đò xuôi Bến Lức
Ta nghe xuân dậy gọi giữa lòng

Đâu phải tình ta như ả Chức
Vắng chàng Ngưu lệ ướt khăn hồng
Mà mỗi bận chưa về Bến Lức
Tâm hồn ta vời vợi nhớ trông
Bến Lức : xuân dậy gọi giữa lòng, vời vợi nhớ trông  tiếng lòng thuỷ chung
GỬI BẾN LỨC
Hoài Vũ
Rạch Nổ, Rạch Vông, Gò Đen, Mương Trám, Ấp Đồng  kỉ niệm kháng chiến.
Ôi nếu hóa con đò bé nhỏ
Lách mình trên rạch Nổ, rạch Vông
Anh đưa em lại đường đá đỏ
Tuần tra đêm, sương đẫm, gió lồng

Ôi nếu hóa rặng dừa rậm lá
Quanh Gò Đen, Mương Trám, Ấp Đồng
Ta che anh châm ngòi bộc phá
Và chào anh, sau những chiến công
GỬI BẾN LỨC
Hoài Vũ
Thạnh Lợi, Lương Hòa, Mỹ Yên, Bình Đức, An Thạnh, Thanh Hà, Rạch Mương, Nước Mục, Cầu Dừa  đau thương hoá căm thù.
Không còn nữa, mùa thơm Thạnh Lợi
Nắng chang chang, nón trắng đường thôn
Đêm nằm nghe bom rền pháo dội
Cháy lòng ta, quặn sóng Bà Đồn
Không còn nữa, Lương Hòa ngọt mía
Những mùa ghe, trăng gọi tâm tình
Bom Mỹ liệng, lửa ùa bốn phía
Máu người thương lại đỏ bờ kênh
Bến Lức ơi, đêm ngày đau nhức
Mỗi góc dừa khóm trúc quê ta
Từng đám lúa Mỹ Yên, Bình Đức
Từng lùm tre An Thạnh, Thanh Hà
Nhồi đau thương thành ngàn cân thuố
Đánh Rạch Mương, Nước Mục, Cầu Dừ
Nghe súng nổ vang rền sông nước
Mắt mỏi chờ những chuyến đò đưa
Bài thơ đã “gửi Bến Lức” tình cảm yêu thương, gắn bó của tác giả với đất và người Long An.
Hình ảnh thơ chân thực, tiêu biểu, giàu cảm xúc.
GHI NHỚ
VÂY BÓT
(Trích)
Khương Minh Ngọc
* Viết về anh hùng quân đội giải phóng miền Nam Huỳnh Văn Đảnh
Bối cảnh thời gian, không gian diễn ra câu chuyện?
Triêm Đức-Đức Tân – địa danh thuộc huyện Tân Trụ, hoàn cảnh điển hình cho đất và người Nam Bộ trong những năm tháng kháng chiến chống Mĩ ác liệt.
VÂY BÓT
(Trích)
Khương Minh Ngọc
* Viết về anh hùng quân đội giải phóng miền Nam Huỳnh Văn Đảnh
Chất mưu trí, ngoan cường
của người anh hùng Huỳnh Văn Đảnh
Tính tổ chức, kỉ luật cao : Lệnh Đảng là phải chấp hành. Chấp hành triệt để. Chấp hành nghiêm chỉnh.
Chiến thuật linh hoạt, chủ động : Cầm chân bọn quận tiếp viện. Siết chặt vòng vây bót Triêm Đức.
Phối hợp nhân dân : Vận động bà con chuyển lúa gạo heo gà ra xa, không để giặc cướp đoạt mà sống.
Với nghệ thuật kể chuyện mang đậm chất Nam bộ : bình dị, mộc mạc, đoạn trích đã thể hiện tính cách ngoan cường, mưu trí của người anh hùng Huỳnh Văn Đảnh.
GHI NHỚ
KHÁCH THƯƠNG HỒ
Hào Vũ
Tình huống gặp gỡ của hai nhân vật như thế nào ?
Ý nghĩa tình huống đó ?
Truyện xây dựng cuộc gặp gỡ hai nhân vật bằng tình huống tâm lí. Hai con người, hai cảnh ngộ tình cờ gặp nhau khi đất nước thoát hoạ chiến tranh xâm lược. Họ đã đồng cảm mất mát bằng trái tim, cố gắng đè nén tiếng nói của lí trí.
Chất nhân bản đậm đà thể hiện qua những con người bình dị trong cuộc sống nhưng giàu sự cảm thông.
KHÁCH THƯƠNG HỒ
Hào Vũ
Ngôn ngữ đối thoại trong truyện
Ngôn ngữ đối thoại nửa trực tiếp, vừa hướng về người đối thoại vừa tự độc thoại.
KHÁCH THƯƠNG HỒ
Hào Vũ
“Chị tháo chiếc chân giả ra. Để ngoài mũi ghe đó, chân giả sợ gì mưa ướt. Chị phì cười. Ừ, thật đơn giản, chân giả thì sợ gì khô với ướt. Chị đẩy chiếc chân giả ra ngoài mũi ghe. Chiếc chân giả của hắn cũng ở ngoài đó. Tại sao anh bị mất giò ? Câu hỏi cũ lại mấp máy nơi khóe miệng nhưng sau cùng chị đã không hỏi.”
Thoát khỏi sự che đậy, giả dối chính là khởi nguồn cho sự cảm thông.
Vai trò của lí trí đã nhường chỗ cho tấm lòng.
Tôn vinh giá trị nhân bản của con người Việt Nam, những con người bình dị trong cuộc sống nhưng giàu sự cảm thông.
Truyện không cốt truyện đặc biệt, nghệ thuật kể chuyện với ngôn ngữ biến hoá.
GHI NHỚ
HAI NGƯỜI LÍNH
(Trích)
Chu Hồng Hải
Hòa bình, người chiến sĩ giải phóng và người lính ngụy tình cờ gặp nhau. Cảm nhận gì về hoàn cảnh, tâm trạng của mỗi người ?
Hai người lính – họ đối nghịch với nhau về lí tưởng – lầm lạc và đúng đắn. Hoà bình trở về với cuộc đời thường, mỗi người mang một nỗi buồn đau riêng.
Lính Tư thích triết lý nhưng không hiểu vì sao “đời là một vở tuồng”, “đời công bằng lắm”. Anh ta trượt dài lầm lạc, sống vô đạo đức, vô trách nhiệm.
Giáo Ba nén mất mát vào trong, sống bằng tình người bao dung, luôn ý thức trách nhiệm thắp sáng niềm tin cho ngày mai.
HAI NGƯỜI LÍNH
(Trích)
Chu Hồng Hải
“… Không có vở tuồng đời nào hết ráo ! Chỉ có cuộc đời … Đúng thế ! Chỉ có cuộc sống mới đang tiếp diễn … và lối nhìn ra nó sai hay đúng theo quan điểm của mỗi một người thôi …”.
 Ý thức đúng đắn về nhân sinh. Cuộc đời, cách sống con người đặt ra trước hết ở vấn đề cách nhìn.
Qua khắc hoạ vẻ đẹp giàu nhân bản của người lính cách mạng, truyện chuyển tải triết lí nhân sinh đúng đắn : sống vì mọi người .
Giọng kể khai thác chiều sâu tâm lí nhân vật.
GHI NHỚ
ĐỨC HUỆ MÙA XUÂN VỀ
Văn Điệp
Thuyền ta lướt nhẹ trên Vàm Cỏ
Sóng lao xao đùa giỡn nắng bình minh
Ghé qua Bình Hòa về thăm xóm cũ
Nghe quê hương đất đã chuyển mình
Lớp vá ai đào thơm hương đất
Rộn rã dòng kinh nước dâng lên
Đậu phộng ra hoa chào nắng sớm
Gió bồng mái tóc chấm vai em.

Bàn tay ai đó khai kinh rạch
Bắt đất cằn khô phải hoa vàng
Vùng hoang say ngủ nay thức dậy
Lúa dệt đồng xanh những xóm làng
Dừa sai trái quanh thân thẳng đứng
Lọc nước sông dâng vị ngọt cho đời
Mồ hôi xương máu hòa trong đất
Trải đắng cay nay mới ngọt bùi
Anh gặp em sau ngày khói lửa
Tuổi tình yêu ta mới lên mười
Đẹp quá ! Con mình (thằng Hoài Bão)
Múa trước sân trường ngói đỏ tươi

Đức Huệ anh hùng quê ta đó
Đánh tan giặc rồi, san lấp hố bom
Từ vùng trắng đôi bờ tay trắng
Từ tháng ngày đau khổ đi lên

Mùa xuân đến quê ta rồi đó !
Chào chiến công đất đổi thay trời
Xuân nở trên môi, hoa cười trên tóc
Hạnh phúc này nhờ có Đảng em ơi !
Đẹp lắm em ơi ! Bờ Vàm Cỏ
Rặng dừa xanh, múa hát lao xao
Dãy mía lá non hòa tiếng nhạc
Sóng nước sông vỗ nhịp tự hào !
ĐỨC HUỆ MÙA XUÂN VỀ
Văn Điệp
Hình ảnh thân thuộc của quê hương
Trong nắng bình minh, thuyền lướt nhẹ trên sóng Vàm Cỏ lao xao.
Bên bờ dòng kinh đầy nước, những rẫy đậu phộng ra hoa chào nắng sớm.
Xa xa, rặng dừa xanh sai trái, dãy mía lọc nước sông dâng vị ngọt cho người.
 Cảm xúc chủ đạo :
Hạnh phúc về một quê hương thanh bình.
Với giọng thơ điềm đạm, tràn đầy lạc quan, tác giả đã bộc lộ được niềm hạnh phúc sâu lắng về quê hương thanh bình, lòng biết ơn với Đảng quang vinh.
GHI NHỚ
NẾU KHÔNG CÓ NGÀY BA MƯƠI THÁNG TƯ
Đinh Thị Thu Vân
đừng trách nhiều nhé anh,hãy nghe em kể hết
những nghĩ suy nông nổi của một thời
những trống trải không cách gì xua đuổi
nếu không có ngày ba mươi tháng tư

nếu không có ngày ba mươi tháng tư
em giờ vẫn như thuở nào,sợ tay mình lấm đất
sẽ không biết tự khuyên mình những lời khuyên nghiêm khắc
không một lần dám sống hy sinh!

và giữa dòng người cuộc sống gấp bon chen
em đâu biết tin một ai một điều gì tuyệt đối
em sẽ đến với tình yêu bằng nửa trái tim yếu đuối
còn nửa tim kia đành giữ lại để...nghi ngờ!

em sẽ không hề nghĩ đến mầm cây khi nhìn những giọt mưa
có thể rồi sẽ quên cả màu của lúa
quên bài địa lý quê hương,những miền nào đất đen đất đỏ
sẽ nhọc nhằn khi định nghĩa chữ "dòng kênh"
sẽ...rất nhiều,anh hiểu phải không anh
ngày tháng trước,em là con ốc nhỏ
con ốc đa nghi cuộn mình trong lớp vỏ
sống vô tình mà ngỡ sống thông minh!

anh có lạ lùng khi em nói em ghen
với quá khứ anh-những tháng ngày đánh Mỹ
em ghen với mắt nhìn tự tin,với môi cười thoải mái
ghen với những say mê em chưa có một lần

em ghen với đồng đội anh-ghen với những tâm hồn
từ dạo ấy, tháng tư giải phóng
để rồi cái vỏ ốc bỗng vỡ tan,dễ dàng như bong bóng
những khát vọng tin yêu em đã gặp chính nơi mình
 
em đổi những bé mọn của tâm hồn lấy lắm ngọt êm
lòng vẫn nghĩ tháng tư làm nhân chứng
ôi nhân chứng bao dung, nhân chứng vô cùng người lớn 
làm thế nào em có thể đền ơn 

tháng tư ơi xin đẹp mãi tâm hồn!
NẾU KHÔNG CÓ NGÀY BA MƯƠI THÁNG TƯ
Đinh Thị Thu Vân
Em đồng cảm được điều gì về cái tôi “nông nổi, trống trải” – một “con ốc đa nghi … sống vô tình” , của tác giả trước ngày ba mươi tháng tư ?

Sống sợ hãi :
sợ tay mình lấm đất
sợ lời khuyên nghiêm khắc
sợ hy sinh bản thân
Sống hoang mang :
không dám tin một ai, một điều gì tuyệt đối
luôn ám ảnh nghi ngờ
Sống thu mình :
quên màu của lúa
quên nhiều miền đất quê hương
Cái tôi vị kỉ
Cái tôi tự ti
Cái tôi lẻ loi
NẾU KHÔNG CÓ NGÀY BA MƯƠI THÁNG TƯ
Đinh Thị Thu Vân
Vẻ đẹp của nhân vật “anh” – người chiến sĩ giải phóng được tác giả cảm nhận như thế nào ?

Vẻ đẹp được tôi luyện, trưởng thành trong chiến tranh :
dáng vẻ tự tin : ánh mắt nhìn tự tin, môi cười thoải mái
tâm hồn phong phú : say mê sâu sắc, phóng khoáng


NẾU KHÔNG CÓ NGÀY BA MƯƠI THÁNG TƯ
Đinh Thị Thu Vân
    em đổi những bé mọn của tâm hồn lấy lắm ngọt êm
    lòng vẫn nghĩ tháng tư làm nhân chứng
    ôi nhân chứng bao dung, nhân chứng vô cùng người lớn
    làm thế nào em có thể đền ơn
 
    tháng tư ơi xin đẹp mãi tâm hồn!
Với tháng tư, cột mốc lịch sử đã chuyển hoá thành “nhân chứng” tâm hồn.
Từ tháng tư, cái-tôi-thanh-niên “bé mọn” được nhận “ngọt êm” cuộc đời.
Với giọng thơ đằm thắm, ngôn ngữ giàu cảm xúc, hình ảnh, bài thơ đã giãi bày niềm tin trong sáng, chân thành của người thanh niên về “bước ngoặt” thế giới tâm hồn mình trước lịch sử.
GHI NHỚ
Chân thành
Cám ơn Quý Thầy Cô !
E-mail
[email protected]