Tác gia Tố Hữu

TỐ HỮU
(1920-2002)
Tố Hữu (1920-2002).
Tên khai sinh:
Nguyễn Kim Thành.
- Quê hương: Quảng Điền, Thừa Thiên Huế.
A. CUỘC ĐỜI
“Huế ơi, quê mẹ của ta ơi!
Nhớ tự ngày xưa, tuổi chín mười
Mây núi hiu hiu chiều lặng lặng
Mưa nguồn gió biển, nắng xa khơi…

Tiếng hát đâu mà nghe nhớ thương
Mái nhì man mác nước sông Hương
Hà ơi, tiếng mẹ ru nhè nhẹ
Cay đắng bao nhiêu nỗi đoạn trường!
Tố Hữu (1920-2002).
Tên khai sinh:
Nguyễn Kim Thành.
Quê hương: Quảng Điền, Thừa Thiên Huế.
- Gia đình: Nhà nho nghèo, yêu văn học dân gian.
I. CUỘC ĐỜI

- Thời đại: Thực dân Pháp đô hộ, các phong trào cách mạng do Đảng cộng sản lãnh đạo đang dấy lên sôi nổi.
Các
sự
kiện
chính
trong
cuộc
đời
- 1937, được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương.
4.1939, bị bắt giam tại nhà lao Thừa Thiên, bị giam giữ trong nhiều nhà ngục.
3.1942, vượt ngục Đắc Lay (Kon Tum).
8.1945, là chủ tịch uỷ ban khởi nghĩa của Huế.
Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ và cho đến 1986: liên tục giữ những cương vị trọng yếu trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.
Ông mất ngày 8/12/2002 tại Hà Nội.
"... đồng chí Tố Hữu - người chiến sĩ cộng sản trung kiên, nhà hoạt động chính trị, nhà văn tài năng, người có những cống hiến nổi bật trên mặt trận tư tưởng, văn hóa của Đảng, nhà thơ lớn của nền thơ ca cách mạng, đóng góp xứng đáng cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và của dân tộc."
Nguyên tổng Bí thư NÔNG ĐỨC MẠNH
Tập thơ “Từ ấy” (1937-1946)
Tập thơ “Việt Bắc” (1946 - 1954)
Tập thơ “Gió lộng” (1955 - 1961)
Hai tập thơ “Ra trận” (1962 - 1971), “Máu và hoa” (1972-1977)
Hai tập thơ “Một tiếng đờn”(1992), “Ta với ta” (1999)
B. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC
I. Con đường thơ của Tố Hữu
Ở Tố Hữu, con người chính trị và con người nhà thơ thống nhất làm một. Thơ ông luôn gắn bó và phản ánh chân thật những chặng đường cách mạng đầy gian khổ hi sinh nhưng cũng nhiều thắng lợi vinh quang của dân tộc.
Đánh dấu bước trưởng thành của người thanh niên quyết tâm đi theo lí tưởng của Đảng.
Niềm hân hoan của một tâm hồn trẻ gặp ánh sáng của lí tưởng, tìm thấy lẽ sống.
Thể hiện tâm hồn nhạy cảm, sôi nổi, trẻ trung của một cái tôi trữ tình mới.
Tác phẩm chính: “Từ ấy”, “Khi con tu hú”, “Nhớ đồng”, “Tâm tư trong tù”,…
1. Tập thơ "Từ ấy" (1937-1946)
Là khúc ca hùng tráng, thiết tha về cuộc kháng chiến chống Pháp và những con người kháng chiến.
Miêu tả ca ngợi quần chúng kháng chiến; ca ngợi Đảng, Bác Hồ.
Thể hiện những tình cảm lớn của dân tộc, bao trùm là tình yêu nước.
Đậm chất dân tộc và sử thi.
Tác phẩm chính: “Việt Bắc”, “Lượm”, “Phá đường”, “Bầm ơi”, “Ta đi tới”, “Hoan hô chiến sĩ Điện Biên”,…
2.Tập thơ "Việt Bắc" (1946-1954)
Cháu bé loắt choắt,
Cái xắc xinh xinh,
Cái chân thoăn thoắt,
Cái đầu nghênh nghênh,

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng…
Ai về thăm mẹ quê ta
Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm...
Bầm ơi có rét không bầm!
Heo heo gió núi, lâm thâm mưa phùn
Bầm ra ruộng cấy bầm run
Chân lội dưới bùn, tay cấy mạ non
Mạ non bầm cấy mấy đon
Ruột gan bầm lại thương con mấy lần.
Mưa phùn ướt áo tứ thân
Mưa bao nhiêu hạt, thương bầm bấy nhiêu!
(Bầm ơi)
“Hoan hô chiến sĩ
Điện Biên”
Diễn tả niềm vui và niềm tự hào, tin tưởng ở công cuộc xây dựng cuộc sống mới xã hội chủ nghĩa trên miền Bắc.
Tình cảm với miền Nam và ý chí thống nhất Tổ quốc…
Dạt dào cảm hứng lãng mạn và đậm khuynh hướng sử thi.
Tác phẩm chính: “Mẹ Tơm”, “Quê mẹ”, “Em ơi…Ba Lan”, “Tiếng chổi tre”, “Người con gái Việt Nam”,…
3. Tập thơ "Gió lộng" (1955-1961)


Những đêm hè,
Khi ve ve
Đã ngủ!
Tôi lắng nghe,
Trên đường
Trần Phú
Tiếng chổi tre,
Xao xác
Hàng me
Tiếng chổi tre,
Đêm hè
Quét rác.




Những đêm đông
Khi cơn giông
Vừa tắt
Tôi đứng trông
Trên đường
Lặng ngắt
Chị lao công
Như sắt
Như đồng
Chị lao công
Đêm đông
Quét rác

(Tiếng chổi tre)
Em là ai? Cô gái hay nàng tiên
Em có tuổi hay không có tuổi
Mái tóc em đây, hay là mây là suối
Đôi mắt em nhìn hay chớp lửa đêm giông
Thịt da em hay là sắt là đồng?

Cho tôi hôn bàn chân em lạnh ngắt
Cho tôi nâng bàn tay em nắm chặt
Ôi bàn tay như đôi lá còn xanh!
Trên mình em đau đớn cả thân cành...

Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng!
Thơ Tố Hữu lúc này là khúc ca ra trận, là mệnh lệnh tiến công và lời kêu gọi, cổ vũ cuộc chiến đấu quyết liệt, hào hùng của cả dân tộc
“Ra trận” là bản hùng ca về miền Nam “trong lửa đạn sáng ngời”.
“Máu và hoa” ghi lại chặng đường cách mạng đầy gian khổ, hi sinh, khẳng định niềm tin sâu sắc vào sức mạnh tiềm tàng của con người Việt Nam.
Tác phẩm chính: “Theo chân Bác”, “Bác ơi”, “Mẹ Suốt”, “Tấm ảnh”,...
4. Hai tập thơ "Ra trận" (1962-1971),
"Máu và hoa" (1972-1977)
O du kích nhỏ giương cao súng
Thằng Mĩ lênh khênh bước cúi đầu
Ra thế to gan hơn béo bụng
Anh hùng đâu cứ phải mày râu
Một tay lái chiếc đò ngang
Bến sông Nhật Lệ, quân sang đêm ngày
Sợ chi sóng gió tàu bay
Tây kia mình đã thắng, Mỹ này ta chẳng thua!
Kể chi tuổi tác già nua
Chống chèo xin cứ thi đua đến cùng!
Ngẩng đầu, mái tóc mẹ rung
Gió lay như sóng biển tung, trắng bờ...
Gan chi gan rứa, mẹ nờ?
Mẹ rằng: Cứu nước mình chờ chi ai?
(Mẹ Suốt)
Đánh dấu bước chuyển biến mới trong thơ Tố Hữu.
Thể hiện những chiêm nghiệm phổ quát của ông về cuộc đời và con người.
5. Hai tập thơ "Một tiếng đờn" (1992),
"Ta với ta" (1999)
Thơ Tố Hữu mang chất trữ tình chính trị sâu sắc.
Thơ Tố Hữu mang khuynh hướng sử thi, cảm hứng lãng mạn
Thơ Tố Hữu có giọng điệu riêng, giọng tâm tình, ngọt ngào, tha thiết.
Thơ Tố Hữu đậm đà tính dân tộc.
II. Phong cách nghệ thuật