Sư dụng PM mã nguồn mở

1
Hệ phần mềm thư viện số Greenstone

QUÁCH TUẤN NGỌC
ĐỖ QUANG VINH

Tính năng - ứng dụng - Cài đặt
3
Nội dung
Xu thế phát triển thư viện số
Greenstone là gì?
ứng dụng của Greenstone
Tính năng của Greenstone
Hướng dẫn cài đặt Greenstone
4
Xu thế phát triển thư viện số
Môi trường số
Tài liệu in
Tài liệu số
Quản lý tài liệu
Sở hữu tài liệu
Trung tâm lưu trữ
Trước đây
Hiện nay
Cổng thông tin
Truy cập CSDL
Quản lý tri thức
5
khái niệm về thư viện số
Thư viện không tường
Thư viện ảo
Thư viện điện tử
Thư viện số
Thư viện đa phương tiện
Cyber Library
Hệ quản trị tri thức
6
Thư viện điện tử
Thư viện điện tử là loại thư viện "sử dụng các phương tiện điện tử trong thu thập, lưu trữ, xử lý, tìm kiếm và phổ biến thông tin" - Vũ Văn Sơn
Thư viện điện tử là thư viện mà nó duy trì toàn bộ hay một phần đáng kể sưu tập của mình ở dạng máy tính có thể xử lý được như một phương thức thay thế, bổ sung cho những tài liệu in truyền thống hoặc tài liệu trên vi hình hiện đang chiếm ưu thế trong thư viện. - Bernie Sloan
7
Thư viện điện tử
"Thư viện điện tử được hiểu là hệ thống thông tin phân tán cho phép tích hợp, bảo quản và sử dụng một cách hiệu quả những tập hợp đa dạng tài liệu điện tử, truy cập được ở dạng thuận tiện cho người sử dụng thông qua mạng truyền dữ liệu toàn cầu" - Chương trình thư viện điện tử Nga
8
Thư viện số
"Thư viện số là thuật ngữ được chấp nhận rộng rãi như sự mô tả việc sử dụng công nghệ số (công nghệ điện tử) của thư viện để thu thập, lưu trữ, bảo tồn và cung cấp sự truy cập đến thông tin". - Trung tâm Nghiên cứu và đổi mới thư viện Anh
9
Thư viện số
Thư viện số không phải chỉ là một thực thể đơn lẻ; Thư viện số phải có công nghệ để liên kết tài nguyên của nhiều dịch vụ; Sự liên kết giữa những thư viện điện tử và dịch vụ thông tin phải là trong suốt đối với người dùng tin đầu cuối; Sự truy nhập đến thư viện điện tử và dịch vụ thông tin là mục đích; Sưu tập số của thư viện số không chỉ giới hạn ở mẫu tìm của tài liệu (surrogates); nó được mở rộng cả đến các đối tượng số mà chúng không thể được trình bày hoặc phổ biến ở dạng in ấn - Hiệp hội Thư viện nghiên cứu
10
Thư viện số
"Thư viện số là cơ quan/tổ chức có các nguồn lực, kể cả các nguồn nhân lực chuyên hoá, để lựa chọn, cấu trúc việc truy cập đến diễn giải, phổ biến, bảo quản sự toàn vẹn, đảm bảo sự ổn định trong thời gian dài của sưu tập các công trình số hoá mà chúng ở dạng sẵn sàng để sử dụng một cách kinh tế cho một hoặc một số cộng đồng nhất định." - Liên đoàn Thư viện Hoa Kỳ
11
Thư viện số
Thư viện số là nơi trình bày những bộ sưu tập thông tin có tổ chức. Đối tượng của những bộ sưu tập đó là nguồn tài nguyên thông tin số hóa cùng với các phương thức: truy hồi, chọn lọc, truy cập, tổ chức và bảo trì bộ sưu tập đó.
Người dùng: truy cập, chọn lọc, hiển thị tài liệu số
Cán bộ thư viện: xây dựng, tổ chức, lưu hành
12
Tại sao phải phát triển thư viện số
Số lượng tài liệu ngày càng tăng
Sự phát triển của công nghệ thông tin và các hình thức xuất bản mới
Nhu cầu của người dùng tin thay đổi
Các hình thức tìm tin mới
Vai trò của thư viện/trung tâm thông tin thay đổi
13
Thư viện số: ưu điểm - Nhược điểm
Ưu điểm
Không bị giới hạn về địa lý
Tiết kiệm không gian
Sẵn có 24/24
Truy cập đồng thời
Khả năng tìm truy hồi
Lưu trữ thuận tiện
Kết nối mạng
Chi phí?
Nhược điểm
Truy cập hạn chế
Phần cứng/Phần mềm
Bản quyền
Phụ thuộc vào nhà cung cấp
Lưu trữ lâu dài
Mua quyền truy cập
Phần mềm xây dựng thư viện số Greenstone
Greenstone Digital Library Software
15
Greenstone là gì?
Greenstone không phải là thư viện số.
Greenstone là phần mềm dùng để xây dựng, lưu hành và truy cập tới các bộ sưu tập số của thư viện số.
Greenstone cung cấp một phương pháp mới để tổ chức và xuất bản thông tin trên mạng nội bộ, Internet hay CD-ROM.
16
Greenstone là gì (tiếp)
Greenstone là phần mềm mã nguồn mở, có thể được sử dụng tự do và miễn phí.
Tuân theo GNU General Public License
Website: http://www.greenstone.org
17
Quá trình phát triển
Kết quả của Dự án Thư viện số New Zealand tại trường Đại học Waikato, NZ.
Được triển khai và phân phối với sự hợp tác của hai tổ chức UNESCO và Human Info NGO.
18
Mục đích
Hỗ trợ các tổ chức như trường đại học, viện nghiên cứu, trung tâm thông tin, tổ chức chính phủ, phi chính phủ, phi lợi nhuận tạo ra các loại thông tin có thể được truy cập trực tuyến.
19
ứng dụng của Greenstone
Tạo lập, tổ chức và quản lý bộ sưu tập số:
Xây dựng kho tài liệu phục vụ nghiên cứu, học tập
Đóng gói thông tin theo chuyên đề phục vụ dịch vụ cung cấp thông tin chọn lọc (SDI)
Lưu trữ và quản lý công văn, tài liệu nội bộ
Xây dựng các bộ sưu tập của các bảo tàng, trung tâm lưu trữ
20
ứng dụng của Greenstone (tiếp)
Được sử dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia trên thế giới: Hoa Kỳ, Australia, New Zealand, Nga.
Sử dụng rộng rãi tại các trường đại học: University of Chicago, Lehigh University, Đại học Quốc gia TP.HCM
Được dịch ra hơn 40 ngôn ngữ: Anh, Nga, Pháp, Tây Ban Nha, Trung Quốc, ả rập. trong đó có tiếng Việt.
21
Website sử dụng Greenstone
Association of Indian Labour Historians, Delhi
Auburn University, Alabama
California University at Riverside
Chicago University Library
Detroit Public Library
Gresham College, London
Hawaiian Electronic Library
Illinois Wesleyan University
Indian Institute of Management
Kyrgyz Republic National Library
LeHigh University, Pennsylvania
Mari El Republic, Russia
National Centre for Science Information, Bangalore, India
Netherlands Institute for Scientific Information Services
New York Botanical Garden
Peking University Digital Library
Philippine Research Education and Government Information Network
Secretary of Human Rights of Argentina
Slavonski Brod Public Library, Slovenia
State Library of Tasmania
Stuttgart University of Applied Sciences
Texas A&M University Center for the Study of Digital Libraries
University of Illinois
University of North Carolina ibiblio project
Vietnam National University
Vimercate Public Library, Milan, Italy
Washington Research Library Consortium
Welsh Books Council
22
Tính năng của Greenstone
Yêu cầu phần mềm
Giao diện
Đa ngôn ngữ
Quy mô bộ sưu tập
Khả năng tương thích các chuẩn
Khả năng tìm kiếm, duyệt bộ sưu tập
Đa phương tiện
Khả năng phát hành bộ sưu tập
Tùy biến bộ sưu tập
23
Yêu cầu phần mềm
Hệ điều hành: Windows, Linux
Máy chủ Apache Web Server, IIS
Trình duyệt Internet Explorer, hay Netscape Navigator
24
Giao diện
Greenstone cung cấp khả năng truy cập rộng rãi vào các bộ sưu tập thông qua một giao diện trình duyệt Web chuẩn.
Các bộ sưu tập trong thư viện số
25
Giao diện (tiếp)
Ngoài ra, Greenstone còn cung cấp giao diện thủ thư (GLI) cho phép thu thập, chỉnh sửa và tạo bộ sưu tập số
26
Đa ngôn ngữ
Greenstone hỗ trợ nhiều ngôn ngữ khác nhau:
4 ngôn ngữ chính: Anh, Pháp, Nga, Tây Ban Nha.
Các ngôn ngữ đã hoàn chỉnh: Tiếng Việt, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Thái Lan, Trung Quốc, v.v.
Một số ngôn ngữ đang được biên dịch.
Unicode được dùng để hỗ trợ chuyển đổi ngôn ngữ. Có thể tạo chỉ mục cho các ngôn ngữ khác nhau
27
28
29
30
Quy mô bộ sưu tập
Các bộ sưu tập có thể chứa hàng nghìn đến hàng triệu tài liệu.
Thời gian tạo bộ sưu tập tùy thuộc vào quy mô, kích thước của bộ sưu tập, có thể kéo dài từ vài phút đến vài ngày.
Có thể nén bộ sưu tập để giảm kích thước tệp tin văn bản và chỉ mục (index).
31
Khả năng tương thích các chuẩn
Sử dụng metadata: Tạo các điểm truy cập từ metadata. Có thể gán metadata cho mỗi tài liệu hoặc một phần tài liệu
Tương thích Z39.50 hỗ trợ việc truy cập máy chủ bên ngoài.
Người dùng bên ngoài cũng có thể truy cập vào Greenstone thông qua giao thức Z39.50
32
Khả năng tìm kiếm, duyệt bộ sưu tập
Tìm kiếm toàn văn linh hoạt.
Có thể tìm theo các điểm truy cập (trường)
Ví dụ: tác giả, chủ đề, ngày tháng, v.v.
Duyệt theo các danh mục tác giả, nhan đề tài liệu, đề mục, ngày tháng.
Duyệt theo cấu trúc phân cấp.
33
Khả năng đa phương tiện
Hỗ trợ nhiêu định dạng tệp tin: doc, pdf, html, xml
Hỗ trợ nhiều loại hình tài liệu khác nhau: văn bản, hình ảnh, âm thanh, video
Greenstone có khả năng tạo các bộ sưu tập theo loại hình xuất bản: tạp chí điện tử, e-book
34
Khả năng phát hành bộ sưu tập
Bộ sưu tập số có thể được phát hành trên mạng nội bộ, Internet hoặc xuất ra đĩa CD-ROM tự khởi động cài đặt.
Quá trình phát hành bộ sưu tập đơn giản và thuận tiện.
35
Tùy biến bộ sưu tập
Greenstone là phần mềm mã nguồn mở cho phép người dùng có thể tự do chỉnh sửa chương trình cho phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình
Có thể tùy biến giao diện, cấu hình các thuộc tính của bộ sưu tập
Cài đặt Greenstone
37
Tải chương trình cài đặt Greenstone về máy tính
Truy cập vào địa chỉ:
http://www.greenstone.org
Nhắp chuột vào phần "download"
38
Nhắp chuột vào liên kết "Windows distribution 2.72 (53M)"
39
Chọn "Save" để lưu tệp tin về máy tính
40
Tải chương trình cài đặt Greenstone về máy tính
Xác định thư mục lưu tệp tin và chọn lệnh "Save" để bắt đầu quá trình tải tệp tin cài đặt Greenstone về máy tính của bạn.
41
Cài đặt Greenstone
Yêu cầu về phần mềm, phần cứng
Máy tính Pentium III trở lên
RAM tối thiểu là 64 Mb
Hệ điều hành: Windows 98 trở lên
Phần mềm Microsoft Office Word
Bộ phông gõ tiếng Việt: Unikey hoặc Vietkey
Phần mềm ACROBAT Reader
Phần mềm JAVA
42
Cài đặt Greenstone
Greenstone chạy trên nền Java platform, có thể tải về từ địa chỉ: http://www.microsoft.com. Phải tiến hành cài đặt Java trước khi cài đặt Greenstone.
43
Cài đặt Greenstone
Cài đặt phần mềm JAVA
Nhắp chuột vào biểu tượng của chương trình: J2re-1_4_2_06-windows-i586. exe
Khi chương trình thông báo InstallShield Wizard với Licence Agreement thì chọn YES
Chương trình cho phép lựa chọn Setup Type: lựa chọn TYPICAL
Kích chuột vào NEXT để chương trình tiếp tục cài đặt
Chương trình sẽ tự động chạy và kết thúc
44
45
46
Cài đặt Greenstone (tiếp)
Chọn ngôn ngữ hiển thị (English - French - Russian - Spanish)
47
Chọn "Next"
Chọn đồng ý với các điều kiện của thỏa thuận, và chọn `Next"
48
Chọn thư mục cài đặt, sau dó nháy Next
Cài đặt Greenstone (tiếp)
49
Cài đặt Greenstone (tiếp)
Chọn hình thức cài đặt
50
Cài đặt Greenstone (tiếp)
Local Library: Chạy trên máy tính cá nhân hoặc mạng nội bộ
Web Library: Cài đặt để chạy trên máy chủ web, có thể truy cập thông qua Internet.
Source Code: Chỉ tiến hành cài mã nguồn.
Custom: Cho phép tùy chọn các bước cài đặt
51
Chọn mật khẩu của người quản trị hệ thống
52
Khởi động chương trình
53
Khởi động chương trình
Khi hộp thoại xuất hiện, nhắp chuột vào nút "Enter Library"
54
55
Thiết lập tiếng Việt cho chương trình
Chỉnh sửa giao diện tiếng Việt: mục đích để khi khởi động chương trình có giao diện bằng tiếng Việt.
Mở tệp tin main.cfg trong thư mục c:program filesgreenstoneetc bằng chương trình Notepad hoặc Wordpad
Sửa dòng lệnh
cgiarg shortname = l argdefault = en
thành dòng
cgiarg shortname = l argdefault = vi
56

Kết thúc!

CH�N TH�NH c�m ơn!