Soạn bài Vào phủ chúa Trịnh (Lê Hữu Trác)

VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH (Trích Thượng kinh kí sự)
Lê Hữu Trác

1. Quang cảnh trong phủ chúa Trịnh được miêu tả như thế nào? Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa được miêu tả như thế nào? Những quan sát, ghi nhận này nói lên cách nhìn, thái độ của Lê Hữu Trác đối với cuộc sống nơi phủ chúa như thế nào?
* Quang cảnh trong phủ chúa:
Khi vào phủ phải qua nhiều lần cửa, mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác, có “Hậu mã quân túc trực” để chúa sai phái.
Bên trong phủ là những nhà “Đại đường”, “Quyển bồng”, “Gác tía” với kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng sơn son thiếp vàng, “những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy”...
Đến nội cung của thế tử phải qua năm, sáu lần trướng gấm. Trong phòng thắp nến, có sập thiếp vàng, ghế rồng.... hương hoa ngào ngạt..
=> Quang cảnh phủ chúa cực kì tráng lệ, lộng lẫy, không đâu sánh bằng.
* Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa:
+ “đầy tớ chạy trước hét đường”
+ “người giữ cửa truyền báo rộn ràng, người có việc quan qua lại như mắc cửi”
+ Lời lẽ nhắc đến chúa và thế tử đều phải hết sức cung kính, lễ độ
+ Chúa Trịnh luôn có “phi tần chầu chực” xung quanh.
+ Tác giả không được thấy mặt chúa mà chỉ làm theo lệnh.
+ Xem bệnh xong không được trao đổi với chúa mà chỉ được viết tờ khải dâng lên chúa.
+ Thế tử bị bệnh có đến bảy, tám thầy thuốc phục dịch và lúc nào cũng có đầy tớ đứng hầu.
+ Thế tử chỉ là đứa bé năm, sáu tuổi nhưng khi vào xem bệnh, một cụ già, phải quỳ lạy bốn lạy, xem xong lại lạy bốn lạy trước khi ra.
=>Với những lễ nghi, khuôn phép, cách nói năng, người hầu kẻ hạ,...đã cho thấy được sự cao sang, quyền uy tột đỉnh cùng với cuộc sống hưởng thụ xa hoa đến cực điểm và sự lộng quyền của nhà chúa.
* Cách nhìn, thái độ của tác giả đối với cuộc sống nơi phủ chúa:
+ “bước chân tới đây mới hay cảnh giàu sang của vua chúa khác hẳn người thường”
+ “Cả trời Nam sang nhất là đây”
+ “Vì thế tử ở trong chốn màn che trướng phủ, ăn quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu đi”...
=> Mặc dù khen cái đẹp, cái sang nơi phủ chúa song tác giả tỏ ra dửng dưng trước những quyến rũ vật chất nơi đây và không đồng tình với cuộc sống quá no đủ, tiện nghi nhưng thiếu khí trời và không khí tự do.
2. Phân tích những chi tiết trong đoạn trích mà anh(chị) cho là "đắt" có tác dụng làm nổi bật giá trị hiện thực của tác phẩm`"Vào phủ chúa Trịnh"
+ Những chi tiết được cho là "đắt" trong tác phẩm phải kể đến là: - "Cáng chạy như ngựa lồng, tôi bị xốc một mẻ, khổ không nói hết" => Bình thường được vua quan sai lính đem cáng rước vào phủ là điều vinh hạnh và sung sướng nhất thế nhưng nhà nho lại thấy khổ thay vì vui mừng, hãnh diện như mọi người. Điều này chứng tỏ ông là người không hám danh, vinh hoa phú quý. - Hay là những chi tiết thể hiện quyền hành Quan Chánh cũng nói lên giá trị tố cáo kín đáo như hình ảnh "sơn son thếp vàng, sập rồng" rồi "mâm vàng, chén bạc, đồ ăn toàn là của ngon vật lạ" => Phê phán sự xa hoa, phung phí của cuộc sống trong phủ chúa.
3. Cách chẩn đoán và chữa bệnh của Lê Hữu Trác cùng những diễn biến tâm tư của ông khi kê đơn cho ta hiểu gì về người thầy thuốc này?
* Thái độ, con người Lê Hữu Trác: Diễn biến rất phức tạp, có sự mâu thuẫn, giằng co
Một mặt, chỉ ra căn bệnh cụ thể, một mặt ngầm phê phán vì thế tử quá no ấm nên phủ tạng yếu.
Hiểu căn bệnh, biết cách chữa trị nhưng sợ chữa có hiệu quả ngay sẽ được chúa tin dùng, bị công danh trối buộc.
Muốn chữa cầm chừng nhưng lại sợ trái với lương tâm, y đức, sợ phụ lòng cha ông.
( Cuối cùng phẩm chất, lương tâm của người thầy thuốc đã thắng. Ông gạt sang một bên sở thích cá nhân để làm tròn trách nhiệm.
=> Tác giả là một thầy thuốc giỏi, có kiến thức sâu rộng, già dặn kinh nghiệm, một thầy thuốc có lương tâm và đức độ. Đồng thời, là con người khinh thường danh lợi, quyền quý, yêu thích tự do và nếp sống thanh đạm, giản dị nơi quê nhà
4. Theo anh (chị),