SKKN - Dạy "Câu ghép" - Lớp 5

THIẾT KẾ PHƯƠNG PHÁP DẠY KHÁI NIỆM “CÂU GHÉP” LỚP 5

I/ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Ở bậc tiểu học , ngữ pháp được dạy với tư cách là một phân môn độc lập .Ngoài ra, ngữ pháp còn được dạy trên tất cả các phân môn tiếng việt . Phân môn ngữ pháp ở trường tiểu học nhằm cung cấp cho học sinh một số kiến thức cơ bản , sơ giản cần thiết và vừa sức với lứa tuổi các em, dạy ngữ pháp ở tiểu học là trang bị cho học sinh một hệ thống khái niệm, sự hiểu biết về cấu trúc ngôn ngữ và quy luật của nó . Cụ thể dạy ngữ pháp ở tiểu học giúp học sinh hiểu biết về quy tắc cấu tạo từ , bản chất ngữ pháp của từ loại, có những hiểu biết về câu, cấu tạo các kiểu câu, nắm được quy tắc dùng từ đặt câu và tạo văn bản để sử dụng trong giao tiếp.
Vậy chúng ta cần tổ chức dạy khái niệm ngữ pháp như thế nào để đạt được hiểu quả cao nhất ? Đây là một bài toán mà bất kì người giáo viên tiểu học nào cũng phải quan tâm. Vấn đề đặt ra ở đây khá rộng nhưng vì điều kiện thời gian có hạn , việc tổ chức dạy thực nghiệm chưa nhiều nên tôi chỉ dám đề cập đến một bài học cụ thể trong chương trình ngữ pháp lớp 5. Đó là bài “ câu ghép”.
Để tổ chức tiết dạy khái niệm “câu ghép” tôi đã tiến hành các phần việc cụ thể như sau : Phân tích nội dung bài học ở sách giáo khoa; ở tài liệu giảng dạy ; điều tra thực trạng dạy học khái niệm ngữ pháp ở tiều học ; xây dựng phiếu học tập cho phần bài học cả phần luyện tập . Tổ chức dạy thực nghiệm với phiếu học tập để kiểm tra tính hiệu quả từ đó nêu lên những ý kiến của mình về việc dạy khái niệm “câu ghép” nói riêng và có thể tiến tới dạy các khái niệm ngữ pháp nói chung ở tiểu học .




1
II/ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG
( Cơ sở điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy khái niệm “câu ghép”.
1/ Cơ sở lý luận :
Dạy ngữ pháp tiếng việt ở bậc tiểu học là dạy cho học sinh nhận biết được tri thức sơ giản, cần thiết về ngữ pháp từ đó giúp học sinh rèn luyện kĩ năng:nghe ,đọc, nói, viết tiếng mẹ đẻ . Dựa trên mục tiêu này mà chúng ta đề ra nguyên tắc để dạy học ngữ pháp : Gắn lí thuyết với thực hành ; trực quan; tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh ; xác lập quan hệ giũa nội dung và hình thức ngữ pháp .
Để đảm bảo được các nguyên tắc nói trên, khi dạy học ngữ pháp đòi hỏi chúng ta phải biết lựa chọn phương pháp dạy học cho phù hợp.
Tinh thần của đổi mới phương pháp hiện nay là : “lấy học sinh làm trung tâm”. Điều đó có nghiã là đưa học sinh vào các hoạt động cụ thể với các đối tượng , giao nhiệm vụ cho các em dưới dạng các bài tập ngữ pháp . Mặt khác , ngữ pháp ở tiểu học thực hành là chủ yếu nên việc chuẩn bị hệ thống bài tập ngữ pháp cho một tiết dạy cụ thể là việc không thể thiếu được của người giáo viên . Như vậy để dạy khái niệm “câu ghép” chúng ta cũng phải xây dựng được các bài tập cụ thể cho từng phần .
Mặt khác , chúng ta cũng biết rằng đặc điểm nổi bật trong tư duy của học sinh tiểu học là đang chuyển từ tính trực quan cụ thể sang tính trừu tượng và khái quát rất cao. Đặc biệt đối với học sinh tiểu học , đây là nguyên nhân khó khăn của học sinh nhỏ trong quá trình hình thành khái niệm .
Để nắm rõ khái niệm ngữ pháp , cần có trình độ tư duy lô rích nhất định, cho nên việc tổ chức cho học sinh hoạt động trực tiếp trong từng tiết học có vai trò rất quan trọng trong việc phát triển tư duy cho học sinh .Muốn vậy , khi tiến hành tiết dạy cần đặt ra các tình huống có vấn đề kích thích hoạt động độc lập sáng tạo của học sinh .Điều này đòi hỏi người giáo viên khi dạy khái niệm “câu ghép” phải xây dựng được một hệ thống câu hỏi và bài tập hợp lí dưới dạng phiếu học tập.
2/ Cơ sở thực tiễn :
Qua thực tế giảng dạy 24 năm nay, tôi thấy mức độ nắm khái niệm ngữ pháp của học sinh tiểu học còn thấp . Hầu hết các em nắm bài theo kiểu học thuộc lòng tức là các em học thuộc một khái niệm ngữ pháp không sót một chữ, nhưng khi làm bài tập vận dụng kiến thức bài học để nhận diện ,phân tích hay đặt câu thì rất nhiều em lúng túng và không làm được .
Ví du ï: khi