Sinh học phát triển cá thể

Người thực hiện: ngô thị hải yến
Người hướng dẫn: pgs.ts vũ quang mạnh
1. Khái quát về sự thụ tinh


1.1. Khái niệm

1.2. Chức năng
Sự thụ tinh có 2 chức năng:
- Chức năng giới tính: kết hợp các gen từ bố và mẹ
- Chức năng sinh sản: khởi động các phản ứng phát triển hợp tử trong TBC của noãn hình thành cá thể mới.

1.3. Các hình thức thụ tinh
- Thụ tinh ngoài: Sự thụ tinh diễn ra ở ngoài cơ thể con cái.
- Thụ tinh trong: Sự thụ tinh xảy ra bên trong cơ thể con cái.


Quá trình thụ tinh
1.4. Các giai đoạn của quá trình thụ tinh

Tinh trùng vận chuyển như thế nào để có thể gặp được trứng cùng loài?

2.1.Cơ chế vận chuyển của tinh trùng
- Thụ động: tinh trùng vận chuyển nhờ các yếu tố của môi trường thụ tinh.
- Chủ động: Tinh trùng có khả năng tự chuyển động. Quá trình này tiêu tốn năng lượng dưới dạng ATP.
2.2. Các hình thức chuyển động của tinh trùng
Tinh trùng có 2 hình thức chuyển động: - Chuyển động thẳng
- Chuyển động quay
Đối với động vật thụ tinh ngoài: tinh trùng chuyển động theo hướng vòng
tròn để có xác suất gặp trứng cao.
Đối với động vật thụ tinh trong: tinh trùng chuyển động theo cả hai hình
thức: + Chuyển động thẳng do áp lực phóng tinh và sự co bóp của tử cung.
+ Chuyển động quay: trong vòi trứng nhằm nâng cao khả năng gặp trứng

2.3.1. Giả thuyết về sự dẫn dụ của trứng
Giả thuyết này cho rằng, ở một số động vật dưới nước, trứng tiết ra chất hoá học nào đó mà nồng độ của nó có tác dụng lôi cuốn và hướng dẫn tinh trùng tới trứng.
Ví dụ. ở cầu gai arbacia punctulata,chất dẫn dụ tinh trùng là một protein có tên resact
2.3.1. Giả thuyết ngẫu nhiên
Theo giả thuyết này, tinh trùng chuyển động ngẫu nhiên và sự kết hợp với trứng là một sự kiện có xác suất thấp ở các động vật thụ tinh ngoài và cao hơn ở nhóm thụ tinh trong.
ý nghĩa của việc tạo ra một số lượng lớn tinh trùng là để tăng hiệu suất thụ tinh.

3.1. Giả thuyết về sự đính tinh trùng vào trứng

Hình 3.1. Một số thí dụ về ảnh hưởng của màng keo của trứng và dịch tiết ra từ tinh trùng (theo Charles W. B, 1968)
1 - màng keo; 2 - trứng; 3 - nhân
3.2.1. Lý thuyết của F.Lilli
Theo thuyết này, trên màng keo của trứng có tồn tại chất Fertilizin có tính đặc hiệu loài và gây kết dính tinh trùng.
Một số dẫn liệu khác cho rằng Ferlitizin cũng có ở màng sinh chất của trứng và tác động như là thể thụ cảm của antiferlitizin - một protein nằm trên bề mặt tinh trùng
Phản ứng giữa 2 phân tử được xem như kiểu phản ứng "chìa khoá và khoá" giữa kháng nguyên với kháng thể.
3.2.2. Một số giả thuyết khác

3.3. Sự nhận biết và tiếp xúc giữa tinh trùng và trứng ở một số loài cụ thể.
3.3.1. Sự nhận biết đặc hiệu của các giao tử cùng loài ở cầu gai.
3.3.2. Sự nhận biết đặc hiệu của các giao tử cùng loài ở chuột nhắt.



4. Sự kết hợp giao tử và sự ngăn tình trạng thụ tinh với nhiều tinh trùng
4.1. Sự kết hợp màng tế bào trứng và tinh trùng
4.2.Cơ chế ngăn cản tinh trùng xâm nhập vào trứng sau thụ tinh
4.2.1. Cơ chế tức thì








Sơ đồ sự thay đổi điện thế màng trứng sau khi thụ tinh


H 4.3. Hiện tượng xuất bào của hạt vỏ
(Austin, 1965; Chandler & Heuser, 1979)
4.2.3.Cơ chế lâu dài