Sinh học đạu cương A2 chương 7

1
CHƯƠNG 7
GIẢNG VIÊN: NGÔ THANH PHONG
NĂM 2008
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KHOA HỌC – BỘ MÔN SINH HỌC
HỆ NỘI TIẾT
Ở ĐỘNG VẬT HỮU NHŨ
2
NỘI DUNG CHƯƠNG 7
I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE
II. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT CHÍNH Ở NGƯỜI
III. PHƯƠNG THỨC TÁC ĐỘNG CỦA CÁC HORMONE
3
I. TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE
4
BIỂU MÔ
TUYẾN
NỘI TIẾT
NGOẠI TIẾT
TIẾT VÀO ỐNG DẪN
TIẾT HORMONE VÀO DỊCH CƠ THỂ (MÁU)
I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE
5
HORMONE
(KÍCH THÍCH TỐ, CÓ BẢN CHẤT HÓA HỌC)
Hormone non-steroid
Hormone steroid
I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE (tt)
Bản chất lipid
Dẫn xuất aa, chuỗi peptit và protein
6
ĐẶC ĐIỂM CỦA HORMONE
MỘT SỐ KHÁI NIỆM
Tác động chuyên biệt đến 1 nhóm hay 1 mô
Có tính tương đồng giữa các loài
Tế bào đáp ứng (Tế bào đích)
Thụ thể (Thể tiếp nhận)
Liệu pháp thay thế (ghép, ăn, tiêm, nghiền)
Bệnh nhược năng/ưu năng
I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE (tt)
7
4 TÁC DỤNG SINH LÝ CỦA HORMONE
8
II. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT CHÍNH Ở NGƯỜI
9
II. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT CHÍNH Ở NGƯỜI
10
1. TUYẾN YÊN
11
1. TUYẾN YÊN
12
1. TUYẾN YÊN (tt)
13
2. TUYẾN GIÁP
14
2. TUYẾN GIÁP
15
2. TUYẾN GIÁP (tt)
TUYẾN GIÁP→ TH (Thyroxine hormone)

→ KIỂM SOÁT:

► SỰ BIẾN DƯỠNG
► GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN PHÔI
► GIAI ĐOẠN CÒN NON
16
2. TUYẾN GIÁP (tt)
17
3. TUYẾN CẬN GIÁP
18
3. TUYẾN CẬN GIÁP
19
3. TUYẾN CẬN GIÁP (tt)
TUYẾN CẬN GIÁP→ PTH (Parathyroid hormone)

→ KIỂM SOÁT Ca++ huyết

► KÍCH THÍCH PHÓNG THÍCH Ca++ TỪ XƯƠNG
► ỨC CHẾ THẢI Ca++ TỪ THẬN VÀ RUỘT GIÀ

20
3. TUYẾN CẬN GIÁP (tt)
21
4. TUYẾN
THƯỢNG THẬN
22
TUYẾN THƯỢNG THẬN
PHẦN TỦY
PHẦN VỎ
4. TUYẾN THƯỢNG THẬN
Glucocorticoids Mineralocorticoids
Epinephrine
Norepinephrine
Báo động sẵn sàng
Đáp ứng tình trạng khẩn cấp
Điều hòa:
►Biến dưỡng đường và đạm
►Cân bằng nước và chất điện ly
23
4. TUYẾN THƯỢNG THẬN (tt)
24
5. TUYẾN SINH DỤC
25
5. TUYẾN SINH DỤC
TUYẾN SINH DỤC → QUYẾT ĐỊNH SỰ KHÁC BIỆT GIỚI TÍNH VÀ NHỮNG ĐẶC TÍNH SINH DỤC THỨ CẤP

DỊCH HOÀN → Testosterone
BUỒNG TRỨNG → Estrogen (Estradiol)
Thể vàng → Progesterone → duy trì sự mang thai

Lưu ý: Tuyến sinh dục vừa là tuyến nội tiết (hormone), vừa là tuyến ngoại tiết (trứng và tinh trùng)
26
6. TUYẾN TỤY
27
TUYẾN TỤY
NỘI TIẾT
NGOẠI TIẾT
6. TUYẾN TỤY
Các men tiêu hóa trong dịch tụy
Tiểu đảo Langerhans
Glucagon và Insulin
Ruột non
28
6. TUYẾN TỤY (tt)
29
CHÚ Ý BẢNG TÓM TẮT HORMONE
30
CHÚ Ý BẢNG TÓM TẮT HORMONE (tt)
31
III. PHƯƠNG THỨC
TÁC ĐỘNG CỦA CÁC HORMONE
32
HORMONE → TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP → TẾ BÀO ĐÍCH
HORMONE + THỤ THỂ → PHỨC HỆ H/TT → VÀO TẾ BÀO (Nhờ kênh ion, kênh đóng mở), TÁC ĐỘNG ADN → thay đổi những hoạt động sẳn có trong tế bào
III. PHƯƠNG THỨC TÁC ĐỘNG CỦA HORMONE
HORMONE → QUA KÊNH → VÀO TẾ BÀO
HORMONE → VẬN CHUYỂN TÍCH CỰC → TẾ BÀO
HORMONE + THỤ THỂ → TÁC ĐỘNG ĐẾN ENZIM TRONG TẾ BÀO (Chất truyền tin thứ hai)
33
1. TÁC ĐỘNG CỦA HORMONE NON-STEROID
Tác động theo kiểu mô hình chất truyền tin thứ hai (cAMP)

2. TÁC ĐỘNG CỦA HORMONE STEROID
Hormone steroid qua màng → gắn vào phân tử tiếp nhận thành phức hệ → di chuyển vào trong nhân → gắn vào ADN → điều hòa hoạt động của các gen chuyên biệt
III. PHƯƠNG THỨC TÁC ĐỘNG CỦA HORMONE