Quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất (QHSX) với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất (LLSX)

Câu 3. Trình bày quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất (QHSX) với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất (LLSX).
1. Khái niệm lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất

Lực lượng sản xuất:
Là sự thể hiện mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, lực lượng sản xuất là sự kết hợp giữa người lao động với tư liệu sản xuất.
Quan hệ sản xuất:
Là quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất, bao gồm những mối quan hệ kinh tế cơ bản sau: Quan hệ sở hữu đối với TLSX; Quan hệ trong tổ chức, quản lý sản xuất; Quan hệ trong phân phối sản phẩm trong sản xuất ra.
2. Mối quan hệ biện chứng về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất
a. Tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất
- Tính chất của lực lượng sản xuất tức là nói về tính cá nhân hay tính chất xã hội.
- Trình độ của lực lượng sản xuất thể hiện ở trình độ phát triển của công cụ lao động, của trình độ khoa học công nghệ, khoa học kỹ thuật được ứng dụng vào sản xuất, trình độ tổ chức và phân công lao động. Lịch sử đã có những trình độ lực lượng sản xuất thủ công, nửa cơ khí và cơ khí, cơ khí hoá và tự động hoá; tự động hoá và công nghệ thông tin.

b. Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất

+ Lực lượng sản xuất quyết định quan hệ sản xuất.
Trình độ của lực lượng sản xuất thế nào về tính chất và trình độ thì quan hệ sản xuất phải như thế ấy để phù hợp. chẳng hạn trình độ của lực lượng sản xuất là thể hiện ở công cụ thô sơ, tính chất cá nhân thì quan hệ sản xuất tư nhân là phù hợp. Nếu thiết lập quan hệ sản xuất tập thể là không phù hợp.
Khi lực lượng sản xuất thay đổi về tính chất và trình độ thì quan hệ sản xuất biến đổi theo cho phù hợp.
Khi lực lượng sản xuất cũ mất đi, lực lượng sản xuất mới ra đời thì quan hệ sản xuất cũ cũng mất đi. quan hệ sản xuất được thay bằng một quan hệ sản xuất mới để mở đường cho lực lượng sản xuất phát triển.
Sự phù hợp thể hiện là quan hệ sản xuất tạo điều kiện để kết hợp tốt người lao động với tư liệu sản xuất làm cho sản xuất phát triển, năng suất lao động cao.

+ Quan hệ sản xuất tác động trở lại sự phát triển của lực lượng sản xuất.
Nguyên tắc của sự tác động trở lại là: Nếu quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất thì nó là động lực thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, ngược lại nếu quan hệ sản xuất không phù hợp thì nó kìm hãm, thậm chí phá vỡ lực lượng sản xuất.
Sự phù hợp thể hiện ở chỗ quan hệ sản xuất tạo những điều kiện, tiền đề cho các yếu tố của lực lượng sản xuất kết hợp với nhau để sản xuất tiến hành bình thường, có năng suất lao động cao. Sự phù hợp không phải thiết lập một lần là xong mà là một quá trình.
Việc giải quyết mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất phải thông qua nhận thức và hoạt động cải tạo xã hội của con người. Trong xã hội có giai cấp phải thông qua đấu tranh giai cấp, thông qua cách mạng xã hội.
Quy luật này là quy luật phổ biến tác động trong toàn bộ tiến trình lịch sử nhân loại. Sự thay thế các chế độ do tác động của hệ thống các quy luật xã hội, trong đó quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất là quy luật cơ bản nhất.

c. Sự vận dụng quy luật trong đường lối đổi mới của Đảng ta
Nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu, tự cung tự cấp lại bị hậu quá nặng nề của cuộc chiến tranh.
"Đảng và Nhà nước ta chủ trương thực hiện nhất quán và lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa; đó chính là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa".
Nền kinh tế phải có nhiều thành phần kinh tế (kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư bản nhà nước, kinh tế tư nhân, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài). Bình đẳng trước pháp luật và phải thực hiện trao đổi hàng hoá và chủ yếu vận hành theo quy luật giá trị, tức là theo cơ chế thị trường.
Phát triển lực lượng sản xuất là để xây dựng cơ sở vật chất cho