Quan sát, tưởng tượng, so sánh....(T1) Hội giảng

Hình ảnh hoa đào nở
Hình ảnh em bé đang cười
Hình ảnh con voi đang chạy


Đoạn văn a:

Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cùng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.
(Tô Hoài)
-> Miêu tả hình ảnh chàng Dế Choắt gầy gò và ốm yếu.


* Đoạn văn a:

Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cùng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.
(Tô Hoài)
- Từ ngữ và hình ảnh miêu tả phù hợp đặc điểm nổi bật của nhân vật.
- Tác giả sử dụng năng lực quan sát.
Hình ảnh tưởng tượng, so sánh
......gầy gò và lêu nghêu
như một gã nghiên thuốc phiện.
=> Hình ảnh so sánh độc đáo gợi người đọc hình dung về chú Dế Choắt đi đứng xiêu vẹo, lờ đờ...như người nghiện.
Hình ảnh tưởng tượng, so sánh

Cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn
như người cởi trần mặc áo gi - lê.
=> Gợi lên cho người đọc hình ảnh đôi cánh vừa ngắn, vừa xấu.


Đoạn văn a:

Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cùng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.
(Tô Hoài)
- Người viết sử dụng năng lực quan sát, sau đó đến liên tưởng, tưởng tượng, so sánh, nhận xét...để làm nổi bật đặc điểm của nhân vật Dế Choắt.

* Đoạn văn b
Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối […]. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. (Đoàn Giỏi)

Sông ngòi, kênh rạch bủa giăng chi chít
như mạng nhện
Hình ảnh tưởng tượng, so sánh
nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm
như thác
Hình ảnh tưởng tượng, so sánh
…cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống
như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng
.

Rừng đước được so sánh như những dãy trường thành vô tận.
* Đoạn văn b
Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối […]. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. (Đoàn Giỏi)

- Ngoài năng lực quan sát, tác giả sử dụng năng lực tưởng tượng, so sánh độc đáo, nhận xét chính xác giúp người đọc hình rõ những đặc điểm nổi bật về cảnh đẹp thơ mộng, hình ảnh dòng sông Năm Căn.

* Đoạn văn c
Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim ríu rít. Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh, tất cả đều lóng lánh, lung linh trong nắng. Chào mào, sáo sậu, sáo đen,…đàn đàn lũ lũ bay đi bay về, lượn lên lượn xuống. Chúng gọi nhau trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau, ồn mà vui không thể tưởng được. Ngày hội mùa xuân ấy!
(Vũ Tú Nam)
HĐN lớn (4’)
H. Tìm câu văn có sự liên tưởng và so sánh trong đoạn? Sự tưởng tượng, so sánh có gì độc đáo?
* Đoạn văn c
Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim ríu rít. Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh, tất cả đều long lánh, lung linh trong nắng. Chào mào, sáo sậu, sáo đen,…đàn đàn lũ lũ bay đi bay về, lượn lên lượn xuống. Chúng gọi nhau trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau, ồn mà vui không thế tưởng được. Ngày hội mùa xuân đấy!
(Vũ Tú Nam)
-> Đó là những liên tưởng, so sánh sinh động, thú vị làm nổi bật đặc điểm tiêu biểu của sự vật.

Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ……..….. đổ ra biển ngày đêm ……..……, cá nước bơi hàng đàn đen trũi ……..…………………………………. …….giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất ……..………………… ……………….
THẢO LUẬN NHÓM BÀN (2’)
H. Tìm các từ, ngữ đã bị lược bỏ? Những từ ngữ đó đã ảnh hưởng đến đoạn văn miêu tả như thế nào?
ầm ầm
như thác
nhô lên hụp xuống như người bơi
như hai dãy trường
ếch
thành vô tận.
- Các từ, ngữ bị lược bỏ đều là những hình ảnh so sánh liên tưởng thú vị. Không có những hình ảnh ấy, đoạn văn trở nên chung chung, khô khan, mất đi sự sinh động, không gợi được trí tưởng tượng cho người đọc.