Quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa và đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyền

Câu 8. Trình bày quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa và đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyền.
Là sự thống nhất giữa quá trình lao động tạo ra giá trị sử dụng và quá trình sản xuất giá trị thặng dư.
1. Đặc trưng của quá trình sản xuất TBCN
+ Công nhân lao động dưới sự kiểm soát của nhà tư bản.
+ Sản phẩm làm ra thuộc sở hữu của nhà tư bản.
2. Quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư của nhà tư bản
Để hiểu quá trình sản xuất tư bản ta hãy ví dụ: Để sản xuất sợi nhà tư bản phải mua các yếu tố sản xuất. Giả định việc mua này đúng giá trị.
10 kg bông giá: 10 đô la;
Mua sức lao động sử dụng một ngày 3 đô la;
Hao mòn máy móc 2 đô la để chuyển hết 10 kg bông thành sợi.
Giả sử trong 4 giờ đầu, bằng lao động cụ thể người công nhân chuyển hết 10 kg bông ra sợi. Bằng lao động trừu tượng công nhân tạo thêm giá trị mới là 3đô la, bằng với tiền công của mình tức tiền mua sức lao động của nhà tư bản.
Đến đây sản phẩm của qúa trình lao động trong 4 giờ có tổng giá trị là 10+2+3=15 đô la. Nếu ngày lao động chỉ có 4 giờ thì nhà tư bản không có lợi gì. Nhưng việc thuê lao động là 8 giờ, theo ngày, do vậy, công nhân tiếp tục lao động thêm 4 giờ nữa.Trong 4 giờ sau, nhà tư bản chỉ chi phí thêm:
10 đô la mua bông + 2 đô la hao mòn máy móc. Còn lao động của công nhân không đươc trả công nhưng họ vẫn hao phí một lượng lao động kết tinh vào trong sợi là 3 đô la. Kết quả của 4 giờ lao động sau tạo ra sợi có gía trị là 15 đô la.
Tổng cộng ngày lao động 8 giờ nhà tư bản chi phí:
Mua bông 20 đô la
Hao mòn máy 4 đô la
Trả công cho công nhân 3 đô la
Tổng cộng chi phí tư bản 27 đô la.
Nhưng chi phí lao động thực tế (lao động sống và lao động quá khứ) để sản xuất hàng hóa sợi của nhà tư bản có giá trị 15 + 15 = 30 đô la. Như vậy so với chi phí tư bản, nhà tư bản thu được 3 đô la dôi ra. Ba đô la đó chính là gía trị thặng dư.
Gía trị thặng dư là phần giá trị dôi ra ngoài giá trị hàng hoá sức lao động do công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không.

Đến đây ta hiểu: Tư bản là giá trị đem lại giá trị thặng dư bằng cách bóc lột công nhân làm thuê.
Bản chất của chủ nghĩa tư bản là quan hệ bóc lột của tư bản đối với công nhân làm thuê dưới hình thức giá trị thặng dư.
Nhà tư bản dùng hai phương pháp phổ biến để sản xuất ra giá trị thặng dư: Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối ; Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối.
3. Các yếu tố tham gia quá trình sản xuất TBCN
+ Tư liệu sản xuất (tư bản bất biến, kí hiệu C) là bộ phận tư bản tồn tại dưới hình thức tư liệu sản xuất (nhà xưởng, máy móc, thiết bị, nguyên, nhiên vật liệu…) trong quá trình sản xuất, mà giá trị của nó được bảo tồn và chuyển nguyên vẹn vào trong sản phẩm mới, tức là giá trị của nó không tăng lên.
+ Sức lao động (tư bản khả biến, kí hiệu V) là bộ phận tư bản tồn tại dưới hình thức sức lao động trong qúa trình sản xuất được tăng lên về lượng do đặc điểm giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động.
Việc phân chia c, v đã chỉ rõ nguồn gốc của gía trị thặng dư là do lao động của công nhân trong quá trình sản xuất của cải vật chất làm ra và không được trả công. Còn tư liệu sản xuất, máy móc có vai trò rất quan trọng, nó quyết định năng xuất lao động của công nhân.
Giá trị của hàng hóa = c + v + m
4. Quy luật kinh tế cơ bản của CNTB là quy luật giá trị thặng dư.
Quy luật này vạch rõ mục đích và phương tiện để đạt mục đích của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa.
+ Mục đích của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa là sản xuất giá trị thặng dư càng nhiều càng tốt. Vì mục đích này, nhà tư bản sản xuất bất cứ hàng hoá gì.
+ Phương tiện để đạt mục đích là cải tiến và phát triển khoa học kỹ thuật, tăng năng suất lao động, mở rộng quy mô sản xuất, tăng cường độ lao động, kéo dài ngày lao động.
Vai trò, tác động