Phương pháp nghiên cứu kinh tế-Chương 2

Thế nào là một đề cương nghiên cứu?
 Trình bày câu hỏi nghiên cứu và tầm quan trọng của nó
 Thảo luận về những nghiên cứu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu
 Chỉ ra những thông tin cần thiết để trả lời câu hỏi nghiên cứu
Là một kế hoạch được viết ra nhằm hướng dẫn, định hướng thực hiện một nghiên cứu
 Nhận được sự chấp thuận của người tài trợ nghiên cứu
 Cho phép nhà nghiên cứu hoạch định và đánh giá các bước của quá trình nghiên cứu
 Là một chỉ dẫn trong suốt quá trình nghiên cứu
 Cơ sở cho hoạch định nguồn lực cần thiết cho nghiên cứu (thời gian và ngân sách)
Tại sao phải viết đề cương nghiên cứu?
Nội dung của đề cương nghiên cứu
 Chủ đề nghiên cứu
 Ý nghĩa và tầm quan trọng của đề tài nghiên cứu
 Phát triển mục tiêu nghiên cứu
 Cơ sở lý luận
 Phương pháp nghiên cứu/Phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu
 Ngân sách
 Lịch thời gian
 Tài liệu tham khảo
 Phụ lục
Lý Thuyết, Kinh Nghiệm, Thực Tiễn
Làm rõ vấn đề
Vấn Đề gì?
 Nguồn của vấn đề?
Vấn đề có thể được nêu ra từ
 Những nghiên cứu, kết quả khảo sát
 Kế hoạch, chính sách của chính phủ
 Công việc quản trị của các công ty/tổ chức
 Nhận thức của cá nhân/nhóm …
Bản chất của vấn đề nghiên cứu
Tìm kiếm & chọn
vấn đề/ý tưởng nghiên cứu
Tạp chí/Báo cáo nghiên cứu
Nhu cầu của chính phủ, công ty, viện nghiên cứu
Các chương trình nghiên cứu
Vấn đề phát sinh trong thực tiễn
Tranh luận nhóm
Xác định vấn đề nghiên cứu
 Tính thời sự của vấn đề
 Có ý nghĩa về mặt thực tiễn
 Có ý nghĩa đối với tổng thể nghiên cứu
 Bổ sung vào những “lỗ hổng” trong nghiên cứu
 Làm “sắc bén” hơn những định nghĩa của các khái niệm/vấn đề
 Mở rộng các ứng dụng trong thực tiễn về vấn đề nghiên cứu
 Tạo ra hoặc cải tiến những công cụ quan sát, phân tích dữ liệu
 Cung cấp những phương pháp khám phá dựa trên những phương pháp đã biết
 Cần viết ngắn gọn, rõ ràng
 Chỉ ra ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu theo một hoặc một số những tiêu chuẩn:
Mục tiêu nghiên cứu
Chỉ rõ chúng ta muốn biết hay đạt được cái gì (?)
Cách trình bày mục tiêu nghiên cứu nên bắt đầu bằng động từ
Mục tiêu phải diễn đạt được kết quả mong đợi mà nó có thể quan sát được và đo lường được
Mục tiêu chung/tổng quát
Mục tiêu cụ thể (không nên quá nhiều mục tiêu)
Mục tiêu có thể được thay đổi và xác định lại trong tiến trình xây dựng đề cương nghiên cứu hoặc tiến trình thực hiện nghiên cứu

Câu hỏi nghiên cứu và giả thiết cần kiểm định
Câu hỏi nghiên cứu:
Là cơ sở để đưa ra các giả thiết nghiên cứu
Làm rõ vấn đề nghiên cứu
Là cơ sở để xây dựng mô hình nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
Dựa vào các vấn đề NC cụ thể để đặt câu hỏi NC và được cụ thể hóa trong bảng câu hỏi để thu dữ liệu.
Câu hỏi nghiên cứu và giả thiết cần kiểm định
Giả thiết cần kiểm định:
Dùng để kiểm chứng lại các kết quả mong đợi của câu hỏi nghiên cứu
Dùng để định hướng quá trình thu thập số liệu
Các giả thiết liên quan đến vấn đề NC được đặt ra và được kết luận thông qua việc kiểm định hay thực nghiệm.
Cơ sở lý luận
Trình bày những gì đã biết và chưa biết về vấn đề sẽ nghiên cứu.
Mục đích: tận dụng tối đa những dữ liệu sẵn có; tránh trùng lập; biết được “điểm mới” của mình và giúp định hướng cho việc thu thập những số liệu cần thiết.
Cơ sở lý luận cần làm rõ các khái niệm, phương pháp nghiên cứu, những nghiên cứu thực nghiệm tại cùng địa bàn nghiên cứu hay tại nơi khác.
Những nghiên cứu thực nghiệm xuất sắc sẵn có có thể được dùng để làm “mẫu” cho nghiên cứu hiện tại và tránh được việc phải thiết kế nghiên cứu từ đầu.
Phương pháp nghiên cứu
PPNC cần rõ ràng, cụ thể, khả thi.
Định nghĩa các biến số kinh tế sẽ được nghiên cứu
Trình bày cách thức hiện nghiên cứu để đạt mục tiêu đề ra: thu thập, kiểm tra, xử lý số liệu, mô hình nghiên cứu, mô hình hồi quy, phương pháp ước lượng

Các loại mô hình nghiên cứu
Mô hình mô tả (Verbal Models): mô tả bằng lời mối liên hệ giữa các biến.
Mô hình đồ họa (Graphical Models): sử dụng phương pháp đồ họa để thể hiện mối liên hệ giữa các biến (định hướng sự liên hệ, không lượng hóa bằng số)
Mô hình toán học (Mathematical Models): Mô tả sự liên hệ giữa các biến bằng các phương trình liên hệ
Mô hình thống kê (Statistical Models): tương tự mô hình toán học nhưng bao gồm thêm sai số thống kê của biến phụ thuộc.
Phạm vi nghiên cứu
Giới hạn nội dung nghiên cứu (Study area)
Giới hạn lại nội dung n/c xoay quanh vấn đề quan tâm
Giới hạn lại nội dung nghiên cứu theo lý thuyết áp dụng
Giới hạn địa điểm (không gian) nghiên cứu (Study sites)
Nêu phạm vi không gian của nghiên cứu; Nêu địa điểm cụ thể
Giới hạn thời gian
Kết quả mong đợi
Những dự kiến về kết quả sẽ đạt được,
Dự kiến câu trả lời cho các câu hỏi NC,
Dự kiến công bố kết quả của NC: seminar, conference, bảng số liệu, báo cáo tổng hợp, tạp chí chuyên ngành, …
Địa chỉ, đối tượng ứng dụng
Tài liệu tham khảo
Liệt kê danh mục các tài liệu tham khảo (kể cả danh mục nguồn dữ liệu thứ cấp sử dụng) theo tên Tác giả - xếp theo trình tự ABC
Lưu ý liệt kê đủ các tài liệu tham khảo kể cả các nội dung đã trích dẫn (nguồn trích dẫn)

Cooper, Donald R and Schindler, Pamela S., Business Research Methods, McGraw-Hill (7th Ed.), Philippines.
Nguyễn Thị Cành (2004), Phương pháp và phương pháp luận nghiên cứu khoa học kinh tế, Nhà xuất bản Đại học quốc gia TP. HCM, TP.HCM.
Trung Nguyên (2005), Phương pháp luận nghiên cứu, Nhà xuất bản Lao Động – Xã Hội, TP.HCM.
Varian, Hal R. (1997), How to build an economic model in your spare time, University of Michigan Press, Michigan.
Phạm Lê Thông (2008), Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến đầu tư của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Kiên Giang, Tạp chí khoa học Đại học Cần Thơ, số 9, trang 103-113.
Ví dụ về trình bày tài liệu tham khảo
Lập kế hoạch ngân sách và thời gian
Ước lượng tất cả các công việc cần thiết cho NC từ lúc bắt đầu đến kết thúc,
Các công việc có thể là: lược khảo tài liệu, thuê chuyên gia, thiết bị, thu thập, kiểm tra, xử lý số liệu, viết báo cáo, …
Lập thời gian biểu cho các công việc, có thể dùng sơ đồ,
Ước tính chi phí cho hoạt động NC của mình,
Thời gian và ngân sách cho các công việc thường được ước tích thấp hơn thực tế phát sinh, nên có khoản thời gian và ngân sách dự trữ.