PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN KHOA HOC TIỂU HỌC

Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
1

BÀI GIẢNG

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
MÔN KHOA HỌC
Ở TIỂU HỌC


Th.s Nguyễn Văn Hiểu
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
2
MỤC TIÊU
Học xong môđun này SV có được:
Kiến thức:
Nêu được một số PPDH môn Khoa học nhằm phát huy tính tích cực của HS và dấu hiệu đặc trưng cơ bản
Phân tích được những đặc trưng, yêu cầu cơ bản của PP quan sát và PP thí nghiệm
2. Kĩ năng
Lập kế hoạch bài học (2 bài) theo hướng phát huy tính tích cực của HS
Dạy thử các bài đã lập kế hoạch
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
3
3. Thái độ
Có ý thức vận dụng các phương pháp dạy học
theo hướng phát huy tính tích cực của HS trong
dạy học môn Khoa học
B. NỘI DUNG
I. MỘT SỐ PPDH MÔN KHOA HỌC Ở TIỂU HỌC
-Có thể áp dung nhiều PP khác nhau:
Chia thành các hoạt động theo từng nội dung
để áp dụng PPDH cho thích hợp
Hoạt động 1: - Tìm hiểu một số PPDH môn Khoa
học theo hướng tích cực
Thực hiện các công việc sau theo cá nhân:
-Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh:
+ Bồi dưỡng PP tự học
+ Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn
+ Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho HS
-Những đặc trưng của dạy học tích cực
+ Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của HS
+ Chú trọng rèn luyện PP tự học
+ Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác.
+ Kết hợp đánh giá của GV với tự đánh giá của HS
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
5
a. Làm các bài tập sau:
- Nêu định hướng đổi mới PPDH môn khoa học
- Nêu một số PPDH có thể sử dụng để dạy môn
khoa học (ghi vấn tắt những dấu hiệu đặc trưng
cơ bản của một số PPDH)
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
6
b. Thảo luận với đồng nghiệp về kết quả chuẩn bị
Hoạt động 2: Tìm hiểu PP quan sát và PP thí nghiệm sử dụng trong dạy học môn khoa học ở Tiểu học
Thực hiện các công việc sau:
a. Tại sao PP quan sát và PP thí nghiệm lại đóng vai trò quan trọng trong dạy học môn Khoa học.
+ SV trả lời các câu hỏi theo sự nhận thức của mình.
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
7
c. Xem băng hình về sử dụng PP thí nghiệm, PP quan sát, PP thực hành hai bài dạy: “Nước có tính chất gì”, “Ăn uống khi bị bệnh” (trích đoạn chống mất nước khi tiêu chảy), môn khoa học lớp 4. Ghi lại ý kiến cá nhân về vấn đề sau:
+ Cách GV giao việc, hướng dẫn cho HS
+ HS có nắm vững được mục đích, yêu cầu khi tiến hành thí nghiệm không?
+ HS có được trình bày, thảo luận kết quả thí
nghiệm không?
+ Sự tham gia của các thành viên trong nhóm
như thế nào?
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
8
4. Thảo luận với đồng nghiệp về những vấn đề
trên.
+ Những kĩ thuật cần thiết của GV và điều kiện thành công của PP quan sát và PP thí nghiệm.
+ Đối chiếu với thực tế bản thân mình.
Phiếu học tập:
Ví dụ: Nêu một số phương án tiến hành thí nghiệm bài “Không khí cần cho sự cháy”.
GV thông báo kết quả “nến cháy trong cốc nhỏ sẽ tắt trước, nến cháy trong cốc lớn sẽ tắt sau”.
- Yêu cầu HS làm thí nghiệm để kiểm tra xem
có đúng như vậy không.
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
9
b. GV hướng dẫn HS từng bước làm thí
nghiệm, sau đó yêu cầu HS nêu kết quả quan
sát được.
c. GV nêu tình huống thí nghiệm, yêu cầu HS
(dựa vào kiến thức đã học trước đó):
+ Dự đoán kết quả và giải thích lí do đưa ra dự
đoán như vậy.
+ Sau cho HS tiến hành thí nghiệm
d. GV đưa ra tình huống thực (chẳng hạn đun
bếp lò), cho HS thảo luận về lí do phải quạt khi
đun. Sau đó tiến hành như phuơng án c.
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
10
- Khi thực hiện thí nghiệm này, HS đã phải thực hiện quan sát gì? Và từ kết quả quan sát rút ra kết luận như thế nào?
- Anh chị thấy những phương án nào phát huy tính tích cực của HS hơn? Vì sao?
- Có những khó khăn gì khi tiến hành theo phương án đó không?
- Anh chị có thể tiến hành như thế nào? Để giải quyết những khó khăn đó
II. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO NỘI DUNG I
II.1. Một số PPDH môn Khoa học ở Tiểu học
- PPDH môn Khoa học ở Tiểu học cần:
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
11
+ Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS
+ Giảm sự quyết định và can thiệp của GV đối với HS
+ Tăng cường sự tham gia của HS vào các hoạt động tìm tòi, phát hiện ra kiến thức mới
+ Có thể lựa chọn, phối hợp các PPDH với nhau: như trình bày với sự tham gia tích cực của HS, hỏi đáp, thảo luận, trò chơi, đóng vai, động não, quan sát, thí nghiệm, thực hành,…
- Những dấu hiệu đặc trưng cơ bản của một số PPDH môn Khoa học ở Tiểu học
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
12
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
13
II.2. Phương pháp quan sát và thí nghiệm
II.2.1. Quan sát thí nghiệm đóng vai trò quan trọng trong dạy học môn khoa học vì:
- Giúp HS có kinh nghiệm trực tiếp:
+ Về thế giới tự nhiên
+ Đối tượng nghiên cứu của môn khoa học
Phương pháp trực quan:
+ Cụ thể, phù hợp với trình độ nhận thức của HS tiểu học
Kích thích hứng thú học tập của HS
Tạo điều kiện hình thành, phát triển các kĩ năng như quan sát, dự đoán, giải thích,…
Giúp HS nắm vững kiến thức
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
14
II.2.2. Phương pháp quan sát đã được sử dụng trong dạy học môn TN – XH và tiếp tục là PP quan trọng trong DH môn Khoa học lớp 4, 5.
Môn Khoa học này đòi hỏi yêu cầu cao hơn về kĩ năng quan sát như:
+ Độ tinh tế
+ Tính chính xác khoa học
+ Biết phân tích thông tin thu thập được từ quan sát
Một số lưu ý khi tổ chức cho HS quan sát:
+ HS cần nắm được mục đích của việc quan sát trước khi tiến hành quan sát
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
15
+ HS cần phải xử lí thông tin đã thu thập được để rút ra kết luận (tránh tình trạng HS không rõ mình cần quan sát cái gì, kết quả quan sát đó liên hệ gì đến kiến thức khoa học ở bài học).
+ GV cần chú trọng hướng dẫn HS biết cách quan sát để tìm tòi phát hiện ra những kiến thức mới, đưa ra những thắc mắc, những câu hỏi cần phải giải đáp trả lời,…
- Phương pháp quan sát thường được phối hợp sử dụng với PP hỏi – đáp, thảo luận và có thể quan sát cá nhân, theo nhóm nhỏ, hoặc cả lớp.
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
16
- Đối tượng quan sát có thể là tranh, ảnh, sơ đồ, mô hình, mẫu vật thật, các hiện tượng, quá trình xảy ra trong tự nhiên, trong thí nghiệm.
II.2.3. Các thí nghiệm ở tiểu học ở mức độ đơn giản
Chỉ xét sự phụ thuộc của hiện tượng cần nghiên cứu khi một yếu tố biến đổi
Chỉ xét định tính
Các dụng cụ và việc bố trí lắp đặt, thao tác đơn giản
Một số lưu ý khi tổ chức cho HS làm thí nghiệm.
HS cần nắm được mục đích của thí nghiệm trước khi tiến hành
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
17
HS cần được tạo cơ hội đưa ra dự đoán, trình bày, thảo luận, giải thích kết quả quan sát được (tránh tình trạng HS không rõ mình là thí nghiệm với mục đích gì và kết quả thí nghiệm có liên hệ gì tới kiến thức khoa học ở bài học không)
HS chỉ làm một cách máy móc theo các bước mà GV chỉ ra.
Xem thêm phần thông tin phản hồi cho hoạt động 1.
II.2.4. Đánh giá các phương án tiến hành thí nghiệm
Bài: “ Không khí cần cho sự cháy”.
- Phương án a: - HS thực hiện thí nghiệm nhưng
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
18
chỉ để chứng minh kiến thức đã được cung cấp bởi GV
Phương án b: HS tiến hành thí nghiệm nhưng không có mục đích rõ ràng, mà chỉ máy móc làm theo từng bước GV chỉ ra → hạn chế tới hứng thú của HS cũng như tới sự gắn kết giữa thí nghiệm với kiến thức khoa học cần nghiên cứu
Phương án c, d: HS vận dụng hiểu biết đã có để đưa ra dự đoán
+ Tiến hành thí nghiệm để kiểm tra dự doán
+ HS nắm được mục đích của thí nghiệm, thấy
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
19
được sự gắn bó của thí nghiệm với kiến thức
khoa học
- Như vậy thực hiện theo các phương c, d tích
cực hơn là theo các phương án a, b.
Cần đưa ra tình huống thực khởi đầu ở phương
án d, góp phần kích thích hứng thú nhận thức
của HS.
NỘI DUNG -2: THIẾT KẾ BÀI DẠY MÔN KHOA
HỌC THEO HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC
CỦA HỌC SINH VÀ TIẾN HÀNH DẠY THỬ
Hoạt động 1: Thiết kế một bài dạy môn Khoa
học
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
20
1. Trao đổi với đồng nghiệp: Quan niệm trước kia về việc soạn giáo án, quan niệm hiện nay về lập kế hoạch dạy học theo hướng phát huy tính tich cực của HS
2. Chuẩn bị kế hoạch bài học của một bài cụ thể
Hoạt động 2: Dạy thử trong nhóm. Đánh giá và
rút kinh nghiệm
Dạy thử kế hoạch bài học đã thiết kế
Dự giờ của đồng nghiệp
Cùng với đồng nghiệp trao đổi rút kinh nghiệm
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
21
III. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO NỘI DUNG 2
Lấp kế hoạch dạy học theo hướng lấy HS làm trung tâm
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
22
IV. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP ĐÁNH GIÁ
1. Nêu những kinh nghiệm để sử dụng có hiệu
quả PP quan sát; PP thí nghiệm
2. Nêu kinh nghiêm lập kế hoạch bài học nhằm
phát huy tính tích cực của HS
3. Đánh giá sau khi dạy thử
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
23
V. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO PHẦN CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP ĐÁNH GIÁ
SV xem thông tin phản hồi cho nội dung 2
C. KẾ HOẠCH BÀI HỌC PHẦN HÓA HỌC TRONG MÔN KHOA HỌC Ở TIỂU HỌC
Bài: SỰ BIẾN ĐỔI HÓA HỌC CỦA CHẤT
(Sách khoa học lớp 5)
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức
- Hiểu được thế nào là sự biến đổi hóa học của
chất.
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
24
- Vài trò của nhiệt và ánh sáng trong biến đổi hóa học.
- Biết phân biệt biến đổi hóa học và biến đổi vật lí mức độ đơn giản
2. Kĩ năng
- Làm được các thí nghiệm đơn giản về sự biến
đổi chất
- Biết quan sát, mô tả hiện tượng, so sánh để
rút ra kết luận
- Biết vận dụng liên hệ thực tế
3. Thái độ
- Hứng thú, tích cực tham gia làm các thí
nghiệm khám phá khoa học
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
25
II. CÔNG TÁC CHUẨN BỊ
1. Đồ dùng dạy học
- Học sinh: + Hóa chất: Cát, đường, vôi sống nước
+ Dụng cụ: Cốc, thìa, đèn cồn, kẹp gỗ, ống nghiệm, đĩa sứ, giấy lọc, giấy A3, bút dạ màu
Giáo viên: + Sơ đồ chưng cất nước, đường, tranh vẽ lò nung vôi thủ công, phiếu học tập,…
2. Phương pháp dạy học
Phương pháp thí nghiệm, phương pháp quan sát, phương pháp hỏi đáp gợi mở, phương pháp nêu và giải quyết vấn đề,…
Truong CDSP Nha Trang
Th.s Nguyen Van Hieu
26
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
Hoạt động 1: Học sinh nghiên cứu sự biến đổi hóa học của chất
IV. HƯỚNG DẪN BÀI TẬP DẶN DÒ HS
- HS chuẩn bị bài tiếp theo
V. RÚT KINH NGHIỆM BÀI DẠY