Phương pháp dạy học nêu vấn đề giúp hs phát huy tư duy tích cực

Sáng kiến kinh nghiệm




LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Giáo dục là sự nghiệp chung của tòan dân, ai cũng có trách nhiệm góp phần chăm lo cho sự nghiệp giáo dục . Giáo dục là cả một nghệ thuật , do đó người dạy phải đặt hết tâm tư nguyện vọng vào đấy.
Là giáo viên ai cũng muốn học sinh của mình học thật tốt, đặc biệt là bộ môn mình giảng dạy .Muốn được vậy đòi hỏi giáo viên phải lựa chọn các phương pháp một cách hợp lý , năng động phù hợp với nội dung kiến thức với đối tượng học sinh sẽ giúp việc thu nhận kiến thức ở học sinh diễn ra nhanh chóng và hiệu quả cao.
Trong chương trình sinh học 6 mang tính khái niệm , khái quát, trừu tượng khá cao ở cấp vi mô hoặc vĩ mô. Do đó , trong một số trường hợp phải hướng dẫn các em lĩnh hội kiến thức bằng tư duy trừu tượng ( khái niệm, phân tích , tổng hợp , so sánh,…) . Để giúp các em học tốt , người giáo viên phải lựa chọn những phương pháp dạy học tích cực, nhằm phát huy tích cực chủ động của học sinh , phải phối hợp tốt hoạt động học với hoạt động dạy thì quá trình dạy học mới thành công .
Dạy học nêu vấn đề là một trong số các phương pháp phát huy tư duy , tích cực của học sinh .Theo S.L.Rubinstêin, 1946 : “Tư duy chỉ bắt đầu ở nơi xuất hiện tình huống có vấn đề . Tình huống có vấn đề chứa đựng một nhiệm vụ cần giải quyết , một vướng mắc cần tháo gỡ mà kết quả là học sinh có kiến thức mới, phương thức hoạt động mới”
Dạy học nêu vấn đề có thế áp dụng khi giáo viên chuyển ý từ bài cũ sang bài mới , từ hoạt động này sang hoạt động khác . Vấn đề có thể là những mâu thuẩn mà thiên nhiên hay xã hội đặt ra cho con người giải quyết.
Khi giáo viên nêu vấn đề sẽ bật được nội dung cần tìm hiểu ở bài sắp học , “vấn đề” sẽ khơi nguồn sáng tạo làm nảy sinh ý thức muốn tìm hiểu ở học sinh , giúp học sinh chủ động tích cực chủ động tìm tòi xây dựng kiến thức mới và đó cũng là trọng tâm đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên hiện nay.
***************




NỘI DUNG:
I. THẾ NÀO LÀ KIỂU DẠY HỌC NÊU VẤN ĐỀ ?
Kiểu dạy học nêu vấn đề là tập hợp nhiều phương pháp dạt học cụ thể nhằm tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh theo con đường hình thành và giải quyết vấn đề .
Dạy học nêu vấn đề nằm trong hệ phương pháp dạy học tích cực với quan điểm “Học sinh là trung tâm quá trình dạy học”.Các phương pháp như diễn giảng,đàm thoại, thí nghiệm ,… theo kiểu nêu vấn đề đều có hiệu quả mang lại sự hứng thú cho học sinh chuẩn bị tiếp thu kiến thức mới, tăng cường năng lực hoạt động độc lập , sáng tạo cho chủ thể nhận thức.
II. BẢN CHẤT CỦA DẠY HỌC NÊU VẤN ĐỀ :
Giáo viên nêu ra cho học sinh một vấn đề cần giải quyết (tình huống có vấn đề ).Đồng thời tạo điều kiện để cho học sinh tự giải quyết vấn đề trên cơ sở mối liên hệ giữa cái đã có và cái cần biết ,giữa điều đã biết và điều chưa biết. Theo M.I.Macmutốp: “Tình huống có vấn đề là sự trở ngại về trí tuệ của con người , xuất hiện khi người đó chưa biết cách giải thích hiệ tượng, sự kiện của quá trình hiện tại”.
Như vậy,vấn đề là một câu hỏi của chủ thể nhận thức nảy sinh trong tình huống vốn hiểu biết của bản thân chưa đủ để giải thích, nhận thức các sự vật , hiện tượng khách quan.
III. CẤU TRÚC CỦA DẠY HỌC NÊU VẤN ĐỀ :
Tình huống có vấn đề
( Nêu vấn đề
Phát biểu vấn đề
Hình thành giả thiết
(Giải quyết vấn đề chứng minh giả thiết
Đánh giá.
Bài tập, câu hỏi, thực tiễn
(Vận dụng
tạo ra tình huống có vấn đề mới
1/.Nêu vấn đề:
Tình huống có vấn đề:
Giáo viên đưa ra tình huống có thể là câu hỏi, bài tóan, thí nghiệm , các hiện tượng sinh học trong tự nhiên,… dưới hình thức kiểm tra bài cũ hoặc là giáo viên thông báo.
Học sinh tái hiện tri thức có liên quan đến vấn đề mới bằng trình bày lại những kiến thức đã học để làm cơ sở cho học sinh phát hiện vấn đề mới và đề xuất giả thiết giải quyết vấn đề đó.
Phát hiện mâu thuẫn giữa cái đã biết và cái chưa biết bằng tùy theo khả năng học tập của học sinh mà giáo viên có thể thực hiện ở các mức độ sau