Phương pháp dạy học môn Toán. Chương 1+2

CHƯƠNG 1.
BỘ MÔN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TOÁN

LÝ THUYẾT.

Mở đầu. Trước hết cần phải phân biệt “PPDH môn Toán” với tư cách là một chuyên ngành khoa học và “PPDH môn Toán” với tư cách là một môn học trong nhà trường sư phạm. Trước hết ta xét đối tượng, nhiệm vụ, PP nghiên cứu và tư cách khoa học của “Chuyên ngành khoa học PPDH môn Toán”, sau đó chỉ ra nhiệm vụ của “Bộ môn PPDH môn Toán”.

1. Đối tượng, nhiệm vụ, PPNC của chuyên ngành “LL và PP dạy học môn Toán”

Mỗi ngành khoa học đều có đối tượng nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu. Vậy đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu của chuyên ngành “lý luận và phương pháp dạy học môn Toán" là gì?

a) Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của chuyên ngành lý luận và phương pháp dạy học môn toán là quá trình dạy học môn toán. Quá trình này bao gồm việc dạy của thầy, việc học của trò, dựa trên nội dung dạy học; thầy đóng vai trò chủ đạo, tổ chức hoạt động, trò đóng vai trò chủ động, tích cực. Có thể biểu diễn mối quan hệ giữa việc dạy, việc học và nội dung dạy học là ba đỉnh tam giác, có tác động qua lại với nhau.

b) Nhiệm vụ nghiên cứu

Chuyên ngành lý luận và phương pháp dạy học môn toán có nhiệm vụ phát hiện các mối quan hệ có tính quy luật giữa mục đích, nội dung và PPDH trong quá trình dạy học môn toán, nhằm nâng cao hiệu quả của việc dạy học môn toán.
Cụ thể là phải xác định rõ mục đích dạy học môn toán (để làm gì?), nội dung dạy học môn toán (gồm những gì?) và phương pháp dạy học môn toán (dạy học như thế nào?). Ba thành phần này có mối quan hệ hữu cơ: không có PP tách rời mục tiêu, thoát ly nội dung; để đạt được mục tiêu phải gắn với nội dung và PP; nội dung phải phù hợp với mục tiêu, PP....

c) PPNC

Những PP thường dùng trong KHGD nói chung, PPDH toán nói riêng, là:
- Nghiên cứu lí luận
- Điều tra, quan sát
- Tổng kết kinh nghiệm
- Thực nghiệm giáo dục.
Chú ý: khi nghiên cứu lí luận, cần phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát... để tìm ra cái mới; điều tra quan sát giúp ta nắm được thực trạng, phát hiện ra vấn đề, nhưng phải có tính mục đích rõ ràng, có tính khoa học; tồng kết kinh nghiệm phải có lý luận soi sáng, có tính khái quát, đi sâu vào bản chất của vấn đề.

2. Tính khoa học của chuyên ngành “lý luận và phương pháp dạy học môn Toán”

Tính khoa học của chuyên ngành “lý luận và phương pháp dạy học môn Toán” trước hết thể hiện ở những điểm sau đây:
- Là một bộ phận của ngành khoa học giáo dục.
- Có đối tượng nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.
- Kết quả nghiên cứu là những mối quan hệ có tính quy luật giữa mục đích, nội dung và PPDH trong quá trình dạy học.
- Có mối liên quan với các ngành khoa học khác: toán học, tin học, GDH, TLH..., đặc biệt là triết học (vì triết học là cơ sở phương pháp luận của mọi khoa học).
Tính khoa học của chuyên ngành “lý luận và phương pháp dạy học môn Toán” v à của KHGD nói chung cũng còn nhiều người nghi ngờ. Bởi vì qui luật của quá trình GD có tính chất của những quy luật xã hội mà qui luật XH lại phụ thuộc vào hoạt động có mục đích và tự giác của con người, phụ thuộc vào quá trình phát triển của xã hội, phụ thuộc vào nhiều yếu tố mà nhiều khi ta không thể dự tính hết được; vì thế khó có thể phát hiện đầy đủ và nếu phát hiện được cũng khó có thể giải quyết triệt để.

3. Nhiệm vụ của bộ môn PPDH Toán

- Trang bị những tri thức cơ bản về DH môn Toán
- Rèn luyện những kĩ năng cơ bản về DH môn Toán
- Bồi dưỡng tình cảm nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức của người thày giáo dạy môn Toán
- Phát triển năng lực tự đào tạo, tự nghiên cứu về PPDH môn Toán.


BÀI TẬP.

Nội dung 1. Các câu hỏi thảo luận.

1. Phân biệt 2 thuật ngữ dạy học và giáo dục
2. Phân biệt đối tượng của các khoa học: toán học, giáo dục học và phương pháp dạy học môn toán.
3. Hãy đưa ra ví dụ trong trường hợp: phương pháp, nội dung tác động lên 2