Phap y

CÁC KỸ THUẬT TRONG PHÁP Y
CHUYÊN ĐỀ
GVHD : THS. TRẦN THỊ MINH
N?I DUNG
PHÁP Y LÀ GÌ ????
Pháp y hay giám định pháp y là các hoạt động giám định trong lĩnh vực y khoa để phục vụ cho công tác pháp luật, phục vụ cho việc xét xử các vụ án với các hoạt động đặc trưng như khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, mổ xác, xác định thương tật, tình trạng sức khỏe, các dấu hiệu thân thể bị xâm phạm, kiểm tra, xác định vật chứng, tang chứng. Là một ngành khoa học, nó sử dụng những thành tựu khoa học trong lĩnh vực y học, sinh học, hoá học, vật lí học, tin học...
MỤC ĐÍCH
Nhằm để đáp ứng những yêu cầu trong công tác pháp luật, phục vụ cho việc xét sử các vụ án với các hoạt động đặc trưng như khám nghiệm hiện trường, tử thi, xác định thương tật, tình trạng sức khỏe, các dấu hiệu thân thể bị xâm phạm, kiểm tra, xác định vật chứng, tan chứng.
M?T S? HÌNH ?NH
Một nữ nhân viên pháp y đang tiến hành lấy mẫu trên tử thi.


Thân thể người đàn ông này chuẩn bị đem xét nghiệm.

Quang cảnh khu khám nghiệm pháp y.


Các nhân viên chụp lại hiện trạng tử thi trước khi đem đi mổ khám nghiệm.


Những thân thể này sau khi khám nghiệm xong sẽ được đánh số.
Mỗi người sẽ được nằm trên một chiếc giường dài.
Một bộ phận trên cơ thể người được lấy ra đem đi khám nghiệm.
Nội tạng của họ sẽ được bỏ vào trong một cái khay bằng inox.
Đội ngũ các chuyên viên pháp y đang làm việc.
Các chuyên gia đang thảo luận trong khi khám nghiệm
Một bác sĩ pháp y đang mổ.
Các dụng cụ dùng trong việc khám nghiệm.
Kết thúc ca mổ, thân thể nạn nhân được bỏ lại vào hòm.
SƠ LƯỢC VỀ LỊCH SỬ
Trên thế giới
+> Thời Cổ đại, khi xét xử quan tòa chủ yếu dựa vào lời thề, tra tấn buộc phải thú tội và lời khai nhân chứng.
+> Vào năm 44 trước Công nguyên, Julius Caesar có lẽ là người đầu tiên đề xuất thuật ngữ "Pháp y".
+> Đến thời Cận đại, Pháp y dần được giảng dạy và sử dụng rộng rãi.
Ambroise Paré (1510 - 1590), một bác sĩ phẫu thuật trong quân đội được xem là một trong những cha đẻ của phẫu thuật và pháp y bệnh lý hiện đại.
SƠ LƯỢC VỀ LỊCH SỬ
Trong nước :
+> Ở Việt Nam môn học Y pháp được đưa vào giảng dạy tại Trường Y Đông Dương tiền thân của Trường Đại học Y Dược khoa Hà Nội sau này .
+> Ngày 25/6/1946 Chủ Tịch Hồ Chí Minh ra sắc lệnh 162 quyết định về hoạt động của ngành pháp y toàn quốc.
SƠ LƯỢC VỀ LỊCH SỬ
+> Ngày 12/12/1956 Bộ Y tế và Bộ tư pháp ra thông tư 2795 qui định về việc giám định pháp y như sau :
Người chết mà nguyên nhân chưa rõ hoặc tình nghi có án mạng.
Phụ nữ tình nghi bị hiếp dâm hoặc phá thai.
Người phạm pháp tình nghi có bệnh tâm thần.
Người chết hoặc bị thương do tai nạn lao động.
Người bị đánh có thương tích.
PHÂN LOẠI
Giám định pháp y được chia thành 3 nội dung cơ bản sau :
Giám định pháp y dân sự
Giám định pháp y hình sự
Giám định pháp y nghề nghiệp.
Pháp y tử thi
Pháp y chấn thương
Pháp y sinh dục
Pháp y dấu vết
Pháp y cốt học
Giám định văn bản trong các vụ án đã xử sơ thẩm mà cơ quan phúc thẩm thấy mức án chưa thỏa đáng hoặc khi có chống án.
Làm nhân chứng tại các phiên tòa khi cần thiết.
Làm thành viên hội đồng thi hành án tử hình.
Giám định pháp y hình sự
Là các hoạt động giám định về y khoa nghiên cứu các vấn đề có liên quan đến việc xâm hại tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm con người, các vụ án mạng, đánh người bị thương, xâm hại tình dục, loạn luân, giao cấu với trẻ em....
Các mẫu vật có nguồn gốc từ cơ thể người có liên quan đến vụ án như máu, dấu vân tay, tóc,da, gàu, các loại lông.... để lại tại hiện trường có liên quan đến vụ án hay vụ việc
Xác định mức độ tổn thương nên do tai nạn lao động hoặc do hành vi trái pháp luật
Khám trước khi cưới
Xác định huyết thống
Pháp y giả thương
Pháp y tâm thần
Giám định pháp y dân sự
Giải quyết các vấn đề có liên quan tới các vụ kiện dân sự như giám định huyết thống, tranh chấp mồ mả, xác định tình trạng sức khoẻ trong việcbồi thường thiệt hại về sức khoẻ của nạn nhân trong các vụ tai nạn lao động, giả vờ bị thương, giả bệnh, giả ốm, đau, đặc biệt là xem xét đối tượng có thực sự bị tâm thần hay mất năng lực hành vi hay không (Giám định pháp y tâm thần) v.v..
Kiểm tra những vụ việc thiếu tinh thần trách nhiệm, sai sót kỹ thuật nghiệp vụ của cán bộ y tế.
Kiểm tra vi phạm quy chế, chế độ chuyên môn đạo đức y tế mà nhà nước quy định.
Kiểm tra những hành vi lạm dụng nghề nghiệp cưỡng hiếp, dụ dỗ nạn nhân.
Giám định pháp y nghề nghiệp
Giải quyết các vụ việc liên quan đến bệnh nhân chết trong bệnh viện, trạm xá, các cơ sở y tế khác mà không phải do bệnh nặng vượt quá khả năng y tế mà là lỗi của nhân viên y tế thiếu tinh thần trách nhiệm, thiếu y đức, sai sót về chuyên môn (chẩn đoán sai, mổ sai, sử dụng nhầm thuốc, để sót dụng cụ trong phẫu thuật, để quên dụng cụ, đồ vật trong cơ thể người bệnh...).
Giám định trên người sống :
ĐỐI TƯỢNG
Giám định pháp y tử thi
Giám định pháp y tử thi:
1. Những người bị chết không tự nhiên (do ngoại lực).
2. Những người đột tử.
3. Những người chết chưa rõ tung tích.
4. Những người chết trong bệnh viện khi chẩn đoán chưa được xác định.
5. Những người chết trong bệnh viện, do tai biến trong điều trị.
Giám định mẫu vật có nguồn gốc cơ thể người trong các vụ án, nghi án, (lông, tóc, máu, nước bọt, mồ hôi, tinh dịch còn vương vãi, để lại trên hiện trường)
Giám định vật gây thương tích: Xác định các vật có thể gây ra thương tích trên nạn nhân như dao, kéo, búa, rìu, cờ lê, mỏ lết...
Giám định nhận dạng người bao gồm:
Những tử thi chưa rõ tung tích ngoài xác định nguyên nhân chết còn xác định tuổi, giới tính, chủng tộc, đặc điểm bệnh tật.
Giám định các bộ xương, thậm chí là những bộ xương khô, đầu lâu chưa rõ tung tích có thể xác định được tuổi, chiều cao,giới tính, chủng tộc, dựng lại khuôn mặt bằng phương pháp nặn tượng hoặc lồng ghép ảnh bằng máy vi tính
Giám định độc chất phủ tạng. Xác định trong phủ tang người chết chưa rõ nguyên nhân có chất độc hay không và bị trúng độc loại gì từ đó đưa ra giả thiết về hung thủ đã hạ độc, nạn nhân bị đầu độc trong trường hợp nào.
Giám định dựa trên hồ sơ tài liệu là việc giám định thông qua các hồ sơ tài liệu, sổ sách, ghi chép, bản nháp, dự thảo có liên quan
CÁC KỸ THUẬT TRONG PHÁP Y LIÊN QUAN ĐẾN SINH HỌC
Dấu vân tay DNA
Kỹ thuật giải trình tự gen Pyrosequencing
PCR và dấu vân tay DNA
DNA LÀ GÌ ?
Theo di truyền học, ADN của một cơ thể thừa hưởng một nửa từ bố và một nửa từ mẹ, qui định đặc điểm riêng biệt của từng cá thể.
Xét nghiệm ADN là cái gì?
Là xét nghiệm các đoạn ADN mã hoá cho haemoglobin trong máu người nhằm phát hiện ra trình tự của các bazơnitơ được lặp lại một số lần với chiều dài đoạn lặp từ 10-15 bp (base pair), các đoạn lặp này được gọi là tiểu vệ tinh (minisattelite). 
Dấu vân tay DNA
Dấu vân tay là một đặc điểm quan trọng để phân biệt giữa người này và người khác.
 
Ứng dụng dấu vân tay DNA
+ Xác định mối quan hệ huyết thống
+ Nhận dạng hung thủ và khoa học hình sự
Các loại xét nghiệm dấu vân tay
Các tiểu vệ tinh
Các vệ tinh
Trình tự vòng D của ti thể
Các tiểu vệ tinh ( minisatellite )
DNA minisatellitae gồm các đoạn ngắn có kích thước khoảng 25bp.
DNA minisatellitae bao gồm các đoạn lặp lại liên tiếp có nhiều G và C
Số lần lặp lại các đoạn là đặc trưng cho từng người.
Các DNA minisatellitae có đặc trưng là không diễn ra hoạt động phiên mã
Kết quả
Các vệ tinh (microsatellite)
Là các trình tự có kích thước nhỏ dưới 100 base tạo nên bởi các trình tự lõi khoảng 2-4 base lặp lại nhiều lần ( từ 10 đến 60 lần ).
Do kích thước nhỏ nên các trình tự này được gọi là các STRs ( Short Tandem Repeats , các trình tự lặp lại ngắn) .
Trình tự phát hiện dấu vân tay DNA dựa trên STRs
Tách chiết các mẫu DNA thử nghiệm.
Khuyết đại các STRs trong mẫu DNA bằng kĩ thuật PCR với mồi đặc hiệu cho STRs muoins khuyếch đại.
Điện di phát hiện kích thước của STRs được khuyếch đại.
Kĩ thuật PCR
Là kĩ thuật nhân bản DNA trong ống nghiệm dựa vào những chu kì nhiệt, nhờ đó mà các mẫu thử dù chứa DNA với số lượng rất ít vẫn có thể nhân bản thành nhiều bản sao đặc hiệu giống hệt nhau về kích thước và trình tự.
Những ưu điểm của kĩ thuật PCR so với kĩ thuật RFLP :
Mẫu thu thập không nhất thiết phải đạt tiêu chuẩn cao.
Nhờ độ nhạy của nó cao hơn, nên giảm khả năng nhầm lẫn khi bị nhiễm tạp chất.
Kỹ thuật phân tích PCR/STR ra đời thay thế kỹ thuật RFLP trong một số trường hợp khó xác định.
Trình tự vòng D của ty thể
( giám định hài cốt )
Các DNA hầu như bị phân hủy gần hết do hài cốt nằm trong đất quá lâu.
Không thể phát hiện dấu vân tay DNA bằng các kĩ thuật STRs và xét nghiệm phát hiện các tiểu vệ tinh như trên
Dùng PCR để vừa khuếch đại và vừa giải các trình tự các vòng D nằm trên DNA ty thể
Các DNA ty thể hiện diện khá nhiều trong tủy răng của hài cốt.
Vòng D là một đoạn DNA của ty thể hầu như được bảo tồn qua nhiều thế hệ và chỉ di truyền cho mẹ.
Kỹ thuật giải trình tự gen Pyrosequencing
Giải trình tự là tìm ra được thứ tự sắp xếp của 4 loại nucleotide A,T,C và G trên 1 đoạn DNA.
Trong Pyrosequencing , giải trình tự được thực hiện ngay trong giai đoạn tổng hợp sợi DNA bổ sung cho sợi khuôn được giải trình tự, nghĩa là tổng hợp sợi bổ sung đến đâu thì giải trình tự đến đó mà không phải chờ sau khi tổng hợp sợi bổ sung rồi mới đem đi điện di để giải trình tự.
Nguyên tắc của kĩ thuật Pyrosequencing
Ghi nhận tín hiệu phát quang từ giếng phản ứng mỗi khi sợi bổ sung dựa trên sợi khuôn kéo dài được một nucleotide
Với ưu thế thời gian giải trình nhanh , trình tự giải được rất chính xác, đặc biệt là trong phát hiện và định lượng các đột biến gen trong chuẩn đoán và sàng lọc bệnh di truyền.
Vai trò và ý nghĩa của pháp y
Giám định pháp y có thể nói là không thể thiếu trong một xã hội mà ở đó mọi người sống theo Hiến pháp và làm theo pháp luật, sức khỏe và nhân phẩm con người được pháp luật bảo vệ.
Giám định pháp y không những phục vụ cho cơ quan tố tụng, mà còn phục vụ giám định theo yêu cầu của cá nhân và tổ chức .
Giám định pháp y không những giám định đối với các trường hợp xâm hại đến tính mạng, sức khỏe nhân phẩm con người ở ngoài xã hội
Một trong những nhiệm vụ rất quan trọng của pháp y là giám định tỷ lệ tổn hại sức khỏe của thương tích và chấn thương nhằm bắt kẻ phạm tội phải có trách nhiệm với hành vi của mình, và người vô tội được minh oan, bồi thường thỏa đáng.
Khó khăn và vướng mắc
Hiện nay tất cả các tổ chức giám định pháp y trên toàn quốc đều lâm vào tình trạng thiếu người.
Các trường đại học y thì không có khoa đào tạo chuyên ngành riêng.
Giám định pháp y vẫn luôn luôn gắn với cụm từ "con nuôi" của ngành y tế.Một số địa phương cho rằng pháp y phục vụ cơ quan điều tra tố tụng, không liên quan gì đến chức năng nhiệm vụ của ngành y tế
Những người làm nghề pháp y vừa phải chịu trách nhiệm về kết quả giám định của mình, vừa chịu nhiều nguy hiểm, tiếp xúc nhiều độc hại, sức ép mà họ phải chịu đựng nặng nề.
Cảm ơn cô và các bạn đã lắng nghe
Danh sách nhóm
Nguyễn Lê Như Quỳnh
Phan Thị Thanh Việt
Nguyễn Thị Thùy Vân
Dương Thị Linh
Huỳnh Hữu Lộc
Phạm Thị Bảo Trân
Nguyễn Võ Hoàng Ân
Nguyễn Bá Kiên