PHÂN TÍCH TÁC PHẨM MẢNH TRĂNG CUỐI RỪNG.doc

PHÂN TÍCH TÁC PHẨM MẢNH TRĂNG CUỐI RỪNG
CỦA NGUYỄN MINH CHÂU
Chiến tranh! Một khái niệm đầy kinh hoàng gắn với những gì đau đớn, thê lương nhất. Có những thứ đã vĩnh viễn mất đi trong chiến tranh nhưng cũng có thứ mà chiến tranh không thể nào tàn phá nổi đó chính là vẻ đẹp, hơn thế nữa, một vẻ đẹp của tâm hồn mà truyện ngắn Mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu đã thể hiện rõ. Tựa đề tác phẩm cũng gợi nên bao điều đáng nghĩ: Mảnh trăng cuối rừng, chỉ một mảnh trăng thôi chứ không là vầng trăng. Vẻ đẹp của vầng trăng rất toàn vẹn, trong sáng, rõ ràng và viên mãn, còn mảnh trăng thì chỉ lấp lóe một chút ánh sáng, khi ẩn khi hiện, chập chờn mở ảo gợi bao sự tò mò bí mật. Mảnh trăng được xác định rõ không gian, ở tận “cuối rừng” làm ánh sáng càng như xa hút, gợi lên sự khát khao tìm kiếm và vươn tới. Nguyệt, nhân vật chính của câu chuyện xuất hiện trong vầng ánh sáng tỏa ra từ vẻ đẹp ngời ngời của cô, một vẻ đẹp tiềm tàng ở nơi chốn rừng sâu gợi nên biết bao điểu bí ẩn như mảnh trăng nơi xa. Phải chăng, Nguyệt cũng chính là một “mảnh trăng cuối rừng”? Nhờ thế, mảnh trăng mang một ý nghĩa biểu tượng rất cao. Truyện ngắn Mảnh trăng cuối rừng là một bài thơ mang vẻ đẹp trong sáng và giàu màu sắc lãng mạn. Vẻ đẹp trước hết được thể hiện trong hình ảnh của trăng. Trong lịch sử văn học, ta đã gặp biết bao đêm trăng chứng kiến những mối tình bất tử: đêm trăng thể hiện của Rômêo và Juliet, đêm trăng của Thúy Kiều và Kim Trọng, và rất có thể, đêm trăng mà tình yêu giữa Thị Nở và Chí Phèo đã kểt tinh. Thế nhưng, đêm trăng nơi rừng già Trường Sơn này lại mang một vẻ đẹp rất độc đáo, rất riêng. Câu chuyện đặc biệt lãng mạn khi tác giả cho Lãm nhận ra trăng giữa khoảng không lặng im, u tối của rừng già: “Qua tấm kính ướt hơi sương, mảnh trăng nằm giữa những tầng mây hiện ra tái ngắt, ánh sáng lòe nhòe, mỗi lúc xe nảy lên hay vòng qua chỗ lượn, mảnh trăng lại chập chờn lay động, có lúc lại thấy rơi tõm xuống khoảng tối của rừng già”. Ánh trăng nhẹ nhàng trong sáng len lỏi khắp nơi, xua tan cái vắng lặng, âm u của rừng già, giữa khoảnh khắc căng thẳng và im ắng của chiến tranh. Ánh trăng càng trở lên xinh đẹp hơn khi chính nó làm sáng bừng lên vẻ đẹp của Nguyệt. “Mảnh trăng khuyết đứng yên ở cuối trời sáng trong như một mảnh bạc”, những tia sáng lấp lánh lồng đầy khung cửa xe khiến cho mỗi sợi tóc của Nguyệt đều ánh lên. Bầu trời đêm đựơc ánh trăng điểm tô, mang một vẻ đẹp sâu thẳm. “Khoảng gần khuya, trên các chỏm rừng, gió tây nam cuốn mây xám về một góc rồi thổi dạt đi” để hiện ra thật cao trên đầu họ là “bầu trời đêm trên cao trở nên trong vắt, cao lồng lộng, trong khoảng sâu thẳm nổi lên một tiếng chim mơ hồ. Tiếng chim như vọng từ một nơi nào xa thẳm trong kí ức, hoàn toàn không liên quan gì đến cảnh chiến tranh và chết chóc trên cánh rừng này. Trong ánh trăng con đường đầy ổ gà và hố bom phút chốc biến mất, sương trắng từ đâu đùn ra mãi, phủ kín cả con đường. Khắp mọi nơi chỉ độc một màn sương trắng, mơ màng, huyền ảo. Con đường trở nên đẹp hơn, thơ mộng hơn rất nhiều. Mọi hiểm nguy đều biến mất, xe Lãm như chạy trên lớp sương bồng bềnh. Trong mắt anh, con đường đẹp như một bức họa với những mảng màu xen lên nhau, “khúc đường trước mặt cũng thếp từng mảng ánh trăng”. Đêm trăng phủ đầy sương trắng ở đây làm tôi chợt liên tưởng đến những “đêm hơi” của Quang Dũng, có lẽ cũng rất nhẹ nhàng và thanh thoát như thế. Ánh trăng hòa lẫn với khung cảnh thiên nhiên nơi đây đã tạo ra một không khí riêng bao trùm lấy câu chuyện và tắm đẫm nhân vật chính trong không khí đầy huyền ảo ấy. Vẻ đẹp của Nguyệt được ánh trăng tô đẹp hơn. Câu chuyện tình của cô cũng được ánh trăng làm nên, trở nên thơ mộng hơn, lãng mạn hơn. Thêm vào một chút ánh sáng từ mảnh trăng, Nguyễn Minh Châu đã làm tăng tính lãng mạn thêm rất nhiều cho câu chuyện tình và quả vậy, câu chuyện mang đầy vẻ lãng mạn khi đặt vào giữa núi rừng Trường Sơn hiểm trở, nơi đầy tiếng đạn bom và sự hủy diệt. Vẻ đẹp lãng mạn toát ra từ Nguyệt, cô thanh niên xung phong giản dị nhưng mang đầy những nét phi thường. Hiện ra đầu tiên trong mắt Lãm là “một đôi gót chân bóng hồng, sạch sẽ, đôi dép