Phân loại lớp hành 2

PHÂN LOẠI THỰC VẬT
2. Bộ Gừng - Zingiberales
Gồm những cây có thân rễ, lá lớn với kiểu gân đặc biệt gồm 1 gân chính lớn ở giữa, từ đó xuất phát ra những gân bên song song. Hoa không đều, đối xứng 2 bên hoặc không đối xứng. Bộ nhị có số lượng giảm đi rõ rệt, một số biến thành các dạng bản cánh. Hoa cấu tạo thích nghi với thụ phấn nhờ sâu bọ.
Sau đây chỉ xét một số họ:
Họ Chuối: hoa có 5 nhị, cánh môi do một mảnh bao hoa biến đổi thành
Họ Gừng: hoa có 1 nhị, cánh môi do 3 nhị biến đổi thành
Họ Chuối hoa: hoa chỉ còn ½ nhị
a. Họ Chuối – Musaceae
Cây thường lớn, thân rễ sống lâu năm. Lá gồm bẹ lá lớn ôm lấy nhau tạo thành thân giả khí sinh (thân này sẽ chết đi sau khi quả chín), cuống lá và phiến lá đều lớn. Cụm hoa là 1 bông kép ở tận cùng của thân khí sinh. Lá bắc rất lớn, mang ở phía bụng 1-3 hàng hoa.
Hoa không đều, bao hoa 6 mảnh, trong đó 2 mảnh vòng ngoài và 2 mảnh vòng trong dính nhau thành môi trên, còn mảnh thứ 3 của vòng trong thường nhỏ và trong suốt gọi là cánh môi. Nhị 5. Bầu dưới, 3 ô, mỗi ô chứa nhiều noãn.
Quả mọng nhiều hạt. Hạt có nội nhũ bột.
Công thức hoa:  P(3+2)1 A5 G (3)
b. Họ Gừng – Zingiberaceae
Thân rễ lớn, thường phân nhánh, chứa nhiều chất dự trữ. Lá cũng có bẹ dài om lấy nhau làm thành thân giả, cuống ngắn và phiến lá lớn, giữa cuống và bẹ có phần phụ gọi là lưỡi nhỏ. Thân lá thường có mùi thơm.
Hoa không đều, đài hình ống, màu lục, tràng hình ống, phía trên chia 3 thuỳ, thuỳ giữa lớn hơn 2 thuỳ bên. Chỉ có 1 nhị sinh sản (ở vòng trong) với 2 bao phấn lớn nứt phía trong. Một cánh môi hình bản lớn, màu sặc sỡ: do 3 nhị dính nhau biến đổi thành, nằm đối diện với nhị sinh sản; 2 nhị còn lại biến thành 2 nhị lép nhỏ nằm 2 bên bao phấn (nhiều khi tiêu giảm hẳn hoặc có dạng vảy nhỏ). Bầu dưới 3 ô, mỗi ô chứa nhiều noãn. Vòi nhuỵ chui qua khe hở giữa 2 bao phấn và thò ra ngoài. Quả nang, đôi khi là quả mọng. Hạt có nội nhũ và ngoại nhũ.
Công thức hoa:  K(3)C(3)A1 G (3)
c. Họ Chuối hoa – Canaceae
Thân rễ phát triển, phân nhánh. Cuống lá không có đốt. Hoa thường có màu sặc sỡ. Đài và tràng không đẹp. Nhị sinh sản còn ½. Cánh môi lớn và có màu đẹp do nhị vòng trong biến đổi thành. Một số nhị khác cùng với ½ nhị vòng trong biến thành những bản dạng cánh màu giống như cánh môi nhưng kích thước nhỏ hơn. Vòi nhuỵ hình bản dẹp và cứng có màu. Quả mở, hạt có ngoại nhũ cứng và còn lại vết tích của nội nhũ.
Công thức hoa: K(3)C(3)A1/2 G (3)
3. Bộ Lan – Orchidales
Họ Lan – Orchidaceae
Cơ quan sinh dưỡng khá đa dạng: có loài ở đất sống nhờ thân củ, có loài thân leo, đại đa số sống bám trên thân những cây to ở trong rừng. Chúng có rễ khí sinh phát triển mạnh, màu lục, phía ngoài có 1 lớp mô xốp dày có tác dụng dự trữ nước (nước mưa hay nước sương) và bảo vệ cho rễ khỏi bị khô. Một số loài phần dưới lá hoặc gióng thân phình lên (gọi là hành giả) chứa chất dinh dưỡng dự trữ. Một số loài khác không có diệp lục và hoại sinh trên đất mùn.
Lá đơn mọc cách, nguyên, phiến có khi rất dày. Hoa tập hợp thành cụm hoa chùm hay bông.
Hoa lưỡng tính, đối xứng 2 bên. Bao hoa dạng cánh, rời nhau, xếp thành 2 vòng: 3 mảnh vòng ngoài và 3 mảnh vòng trong, có: 2 mảnh vòng trong bé hơn mảnh thứ 3 - mảnh này có hình dạng và màu sắc khác hẳn gọi là cánh môi. Gốc cánh môi thường kéo dài ra thành cựa mật chứa tuyến mật.
Ở nhiều hoa, khi hoa nở bầu vặn đi một góc 180 độ, nên cánh môi không phải ở đằng sau mà quay ra phía trước, làm chỗ đứng cho sâu bọ; ở những loài treo thõng không có hiện tượng này.
Nhị tiêu giảm còn 2 hay thường chỉ còn 1 nhị; chỉ nhị dính liền với vòi nhuỵ làm thành cột nhị nhụy. Hạt phấn thường dính lại 4 chiếc một hoặc dính cả lại thành khối gọi là khối phấn có chuôi và gót dính, hai khối phấn được ngăn cách với nhau bởi trung đới.
Khối phấn nằm ở phần đầu của cột nhị nhuỵ, được che đậy bởi một mỏ bất thụ do 1 đầu nhuỵ biến đổi thành. Bộ nhuỵ gồm 3 lá noãn dính với nhau thành bầu dưới 1 ô, mang rất nhiều noãn. Trên cột nhị nhuỵ có 2 đầu nhuỵ hữu thụ thường nằm trong chỗ lõm, đầu nhuỵ thứ 3 không sinh sản lồi ra thành mỏ bất thụ ngăn cách không cho khối phấn rơi xuống đầu nhuỵ sinh sản.
Như vậy, cấu tạo hoa của họ Lan rất phức tạp, thich nghi cao với thụ phấn nhờ sâu bọ. Khi sâu bọ vào hút mật ở cựa, đậu trên cánh môi, đầu sẽ bị chạm vào gót khối phấn thì gót dính sẽ dính vào đầu sâu bọ và chúng sẽ đưa khối phấn đến được hoa khác
Quả khô mở thành 3-6 mảnh. Hạt rất nhỏ và nhiều, thường không có nội nhũ. Do nhẹ nên hạt dễ phát tán nhờ gió.
4. Bộ Cói - Cyperales
Chỉ có 1 họ
Họ Cói – Cyperaceae
Cây thân cỏ sống lâu năm, ít khi 1 năm, thường mọc ở các chỗ ẩm ướt. Thân rễ nằm dưới đất, thân khí sinh không phân đốt, tiêt diện ngang hình tam giác hay hơi tròn. Lá có bẹ ôm lấy thân mọc ra từ gốc, 2 mép của bẹ thường dính nhau thành ống; lá xếp thành 3 dãy theo thân (đây là đặc điểm phân biệt với họ Lúa)
Hoa nhỏ, mọc thành bông nhỏ ở kẽ 1 lá bắc, những bông nhỏ này lại tập hợp thành bông, chùm, chuỳ.... Hoa lưỡng tính hay đơn tính, thụ phấn nhờ gió.
Bao hoa rất giảm, dạng vảy khô xác hay dạng lông cứng, 1-6 hay nhiều mảnh, có khi không có. Nhị 3, bao phấn đính gốc. Bộ nhuỵ gồm 3 lá noãn dính nhau thành bầu trên, 1 ô, chỉ chứa 1 noãn, 1 vòi với 3 đầu nhuỵ (đây là đặc điểm phân biệt với họ Lúa). Quả đóng, hạt có nội nhũ bột bao quanh phôi.
Công thức hoa: P∞ 6,1,0A3G(3)
4. Bộ Lúa - Poales
Chỉ có 1 họ
Họ Lúa – Poaceae
Cây thân cỏ sống lâu năm, ít khi 1-2 năm, một số có dạng thân gỗ thứ sinh (tre, nứa, ....). Thân khí sinh chia gióng và mấu: gióng thường rỗng (trừ nứa, kê, ngô có thân đặc), không phân nhánh, trừ tre; chỉ phân nhánh từ thân rễ hoặc từ gốc. Lá mọc cách, xếp 2 dãy theo thân, bẹ lá to, dài, 2 mép lá của bẹ không dính liền nhau (đặc điểm khác biệt với họ Cói). Lá không có cuống (trừ tre), phiến lá hình dải hẹp. Giữa bẹ lá và phiến lá có hình lưõi nhỏ hình bản mỏng hay hình dãy lông mi
Hoa nhỏ tập hợp thành cụm hoa cơ sở là bông nhỏ. Các bông nhỏ lại tập hợp thành cụm hoa phức tạp hơn gọi là bông kép, chùm, chuỳ, ....
Mỗi bông nhỏ mang 1-10 hoa. Ở gốc bông thường mang 2 mày bông xếp đối nhau: ở gốc mỗi hoa có 2 mày hoa: mày hoa dưới ôm lấy mày hoa trên, nhỏ và mềm hơn; mày hoa dưới chỉ có 1 gân chính ở giữa, mày hoa trên có 2 gân bên. Phía trong mày hoa còn 2 mày cực nhỏ rất bé và mềm; thực tế thì 4 mày hoa có không đầy đủ. Nhị thường là 6 (đôi khi là 6), chỉ nhị dài, bao phấn đính lưng. Bầu trên, 1 ô, 1 noãn, 2 vòi nhuỵ, 2 đầu nhuỵ dài mang 2 chùm lông quét màu nâu hoặc tím (đây là đặc điểm phân biệt với họ Cói).