P HUAN GD MT

GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG Ở NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG







Nội dung báo cáo
Quan niệm về kỹ năng sống
Tên gọi và cách phân loại
Các hình thức giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường phổ thông
Lợi ích của giáo dục kỹ năng sống
Những yếu tố cần quan tâm của giáo dục kỹ năng sống


Quan niệm về Kỹ năng sống
(Life skills)

Tổ chức Y tế thế giới:
Là các khả năng để có hành vi thích ứng (adaptive) và tích cực (positive)
Giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày

UNICEF:
là tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình hành vi mới. Tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và kỹ năng




Quan niệm về Kỹ năng sống
(Life skills)

UNESCO: Kỹ năng sống gắn với 4 trụ cột của giáo dục

Học để biết (Learning to know): kỹ năng tư duy, như giải quyết vấn đề, tư duy phê phán, ra quyết định, nhận thức được hậu quả
Học làm người (Learning to be): các kỹ năng cá nhân, như ứng phó với căng thẳng, cảm xúc, tự nhận thức, tự tin
Học sống và tương tác với người khác (learning to live together):các kỹ năng xã hội, như giao tiếp, thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông
Học làm: (Learning to do): kỹ năng thao tác công việc và các nhiệm vụ

Kỹ năng sống được định nghĩa là kỹ năng tự quản bản thân và kỹ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả
Có nhiều tên gọi và cách phân loại khác nhau của KNS
Không có cách phân loại tuyệt đối của Kỹ năng sống. Ví dụ:

Kỹ năng tâm lý xã hội (Social Emotional skills)
Tự nhận thức
Nhận thức xã hội
Tự điều chỉnh
Ứng xử và điều chỉnh các mối quan hệ
Ra quyết định một cách có trách nhiệm

Kỹ năng cá nhân, lĩnh hội và tư duy (Personal learning and Thinking skills)

Biết tự đặt vấn đề, tự hỏi
Suy nghĩ sáng tạo
Biết học hỏi và tự phản ảnh
Kỹ năng làm việc nhóm
Kỹ năng làm chủ bản thân
Có khả năng tham gia hiệu quả

Kỹ năng sống (Life Skills) Tổ chức Y tế Thế giới:



Tự nhận thức
Tư duy sáng tạo
Giải quyết vấn đề
Kỹ năng giao tiếp ứng xử với người khác
Ứng phó với tình huống căng thẳng và cảm xúc






Biết cảm thông
Tư duy bình luận, phê phán
Ra quyết định

Giao tiếp hiệu quả

Thương thuyết



Có những tên gọi khác nhau của cùng một kỹ năng (ví dụ: Giải quyết vấn đề, ứng xử với tình huống)

Các kỹ năng liên quan và củng cố cho nhau. Ví dụ:
Tư duy sáng tạo góp phần giúp cho việc giải quyết vấn đề và ra quyết định hiệu quả hơn

Một kỹ năng có được nhờ sự kết hợp nhiều kỹ năng: Ví dụ:
Kỹ năng kiên định có được nhờ giao tiêp tự tin, kỹ năng thương thuyết hiệu quả, biết ứng phó với tình huống
Trong quá trình ra quyết định, cá nhân cần nhận diện vấn đề, phân tích hậu quả của các chọn lựa đồng thời xem xét giá trị/chuẩn mực của bản thân và gia đình




Các hình thức giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường phổ thông
Dạy thành môn học riêng
Tích hợp vào một môn học
Tích hợp vào các môn học
Lồng ghép vào các hoạt động ngoại khóa và các hoạt động giáo dục của nhà trường
Lợi ích của giáo dục kỹ năng sống

Giúp người học có được các kỹ năng thực tế để ứng xử hiệu quả, tự tin và có trách nhiệm trong các tình huống của cuộc sống hàng ngày
Giúp người học có các mối quan hệ tích cực và hợp tác
Giúp hình thành và thay đổi hành vi nhất là liên quan đến sức khỏe và cuộc sống khỏe mạnh.

Kỹ năng Bối cảnh Phương pháp





Tiếp cận
giúp hình thành
kỹ năng


Bối cảnh
áp dụng
tiếp cận
kỹ năng sống

Phương pháp dạy và học trong tiếp cận
kỹ năng sống


Giáo dục kỹ năng sống cần quan tâm đến những yếu tố nào?

Kỹ năng Bối cảnh Phương pháp





Kỹ năng chung:
liên quan nói chung
đến cuộc sống hàng ngày

có thể dùng
trong nhiều tình huống
để giải quyết vấn đề gặp phải

Kỹ năng cụ thể
liên quan đến vấn đề/
nội dung cụ thể



Giáo dục kỹ năng sống cần quan tâm đến những yếu tố nào?
Trình bày suy nghĩ/ý tưởng
Tìm kiếm thông tin
Thể hiện sự cảm thông
Tự nhận thức
Thương thuyết hiệu quả
Giao tiếp tự tin
Ứng phó
Giao tiếp
Tư duy bình luận phê phán
Ra quyết định
Kiên định
Phân tích các chọn lựa
Đưa ra quyết định
Thương lượng
Nhận diện, phân tích vấn đề

Phân tích đối chiếu
Lắng nghe tích cực và xem xét các quan điểm
Trình bày suy nghĩ ý tưởng
Tìm kiếm thông tin

Tự tin
Tìm kiếm sự giúp đỡ
Xác định giá trị bản thân
Đảm nhận trách nhiệm
Tìm kiếm
sự giúp đỡ
Thuơng lượng

……………………………………
………………………………………………………
………………………
…………
Bối cảnh
Kiến thức Thái độ và giá trị Kỹ năng sống
(Chủ đề gì? Nội dung gì? Bài gì? Hoạt động gì)
Về vấn đề gì? Đối với vấn đề gi? Để làm gì?
Kết quả học tập
kỹ năng
Phương pháp


Giáo dục kỹ năng sống cần quan tâm đến những yếu tố nào?

Bối cảnh áp dụng tiếp cận kỹ năng sống
Bối cảnh là tình huống thực tế qua đó người học được trải nghiệm và thực hành để hình thành kỹ năng sống cụ thể.
Ví dụ: qua sưu tập tìm hiểu vấn đề ô nhiễm môi trường, học sinh rèn luyện kỹ năng hợp tác, phân tích (nguyên nhân, hậu quả), từ đó có chọn lựa và quyết định về hành vi của bản thân để bảo vệ môi trường
Quá trình trải nghiệm thực tế càng thường xuyên, lặp đi lặp lại sẽ giúp tăng cường kỹ năng sống
Thực hành kỹ năng qua hoạt động tại lớp là bước đầu để hình thành kỹ năng, tuy nhiên cần có tình huống trong cuộc sống để giúp các em củng cố kỹ năng đã học được
Kỹ năng sống không thể có được thông qua đọc sách

Phương pháp dạy và học hiệu quả hơn
Lấy trẻ em làm trung tâm
Tương tác và cùng tham gia
Cung cấp kiến thức, đồng thời hình thành thái độ và kỹ năng

Tiếp cận kỹ năng sống được vận dụng trong thực tế như thế nào?
Kỹ năng Khung cảnh Phương pháp
Các phương pháp cùng tham gia được vận dụng trong quá trình giảng dạy để giúp hình thành kỹ năng và tác động đến thái độ của học sinh bao gồm
Thảo luận lớp
Động não
Tham khảo ý kiến
Minh họa và thực hành có hướng dẫn
Đóng vai
Làm việc theo nhóm nhỏ
Trò chơi giáo dục
Phân tích tình huống
Kể chuyện
Tranh luận
Thực hành kỹ năng sống liên quan đến tình huống cụ thể
Vẽ, nhạc, kịch, nhảy/múa
Vẽ sơ đồ quyết định hoặc vẽ cây vấn đề

Mô hình dạy và học kỹ năng sống
4 Giai đoạn dạy và học kỹ năng sống
Giai đoạn 1: Khám phá
- Tìm hiểu kinh nghiệm/hiểu biết của người học về những việc hoặc sự kiện đã diễn ra trong cuộc sống

Giai đoạn 2: Kết nối
- Giới thiệu thông tin mới và các kỹ năng liên quan đến thực tế cuộc sống (= chương trình học thực tiễn/thực tế)

Giai đoạn 3: Thực hành
- gồm các hoạt động yêu cầu thực hành kỹ năng mới dưới sự hướng dẫn (đóng vai, phân tích tình huống, nghiên cứu trường hợp) và xử lý phân tích để giúp người học tự phản ảnh và suy nghĩ (cách áp dụng kỹ năng mới vào các tình huống thực tế trong cuộc sống

Giai đoạn 4: Áp dụng
- Áp dụng các kỹ năng mới học được trong lớp học và bên ngoài phạm vi lớp học, liên kết với các tình huống thực trong cuộc sống trong đó có sự tương tác với bạn bè, gia đình và cộng đồng (= học thực tế)