Nguyễn trung trực

Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên địa
Kiếm bạt Kiên Giang khấp quỷ thần
Huỳnh Mẫn Đạt
cảm khái

Bao giờ Tây nhổ hết cỏ nước Nam
mới hết người Nam đánh Tây

Nguyễn Trung Trực
khẳng khái

Nguyễn Trung Trực
(1839-1868)
Lúc thiếu thời ông có tên là Chơn
Thời thanh niên, ông là Nguyễn Văn Lịch
Do tính tình ngay thật nên được thầy dạy học đặt tên là Trung Trực
Ông nguyên quán ở huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định
Sau di cư vào huyện Cửu An, Phủ Tân An (Long An ngày nay)
Rồi lại dời về Tân Thuận, tổng An Xuyên (Cà Mau ngày nay)
Ông là người giỏi võ nghệ, can đảm, mưu lược và thạo nghề sóng nước
1859 Pháp đánh chiếm thành Gia Định
Ông tòng quân và chiêu mộ dân chúng theo ông Nguyễn Tri Phương và cùng Trương Định trấn giữ Đại Đồn Chí Hòa
2-1861 Pháp đánh chiếm Đại Đồn Chí Hòa ông lui quân về vùng Tân An (tỉnh Long An)
Chiến công đốt tàu L’Espérance của Pháp12-1861 được phong chức Quyền sung Quản đạo nên còn được gọi Quản Chơn hay Quản Lịch
1862 hoạt động cống giặc ở 3 tỉnh miền Tây
1867  về Hà Tiên giữ chức Hà Tiên thành thủ úy để trấn giữ đất này nhưng Pháp đã đánh chiếm Hà Tiên trước khi ông đến nhậm chức, ông không ra Bình Thuận theo lệnh điều quân mà đem quân về Kiên Giang
6-1868 ông dẫn quân đánh úp đồn Kiên Giang giết nhiều quân binh Pháp chiếm đồn và tàu nhiều súng đạn => làm chấn động quân Pháp, chúng phải đem nhiều quân tiếp viện đánh chiếm lại đồn => ông rút về Hòn Chông rồi ra đảo Phú Quốc lập căn cứ kháng chiến ở Cừa Cạn 
9-1868 ông và nghĩa quân bị bao vây nhiều ngày trong núi, lương thực cạn kiệt mạng sống nghĩa quân bị đe dọa =>ông tự ra nộp mình cho Pháp và bị đưa về giam ở khám Lớn Sài Gòn