Ngữ văn 8

H: Thế nào là tình thái từ? Tình thái từ gồm có mấy loại? Cho 1ví dụ về một loại tình thái từ?
- Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
- Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý như sau:
+ Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng....
+ Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với...
+ Tình thái từ cảm thán: thay, sao....
+ Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ mà...
Ví dụ: Bác chưa về ạ?
*) Bài tập: Đọc các câu tục ngữ, ca dao sau và trả lời các câu hỏi.
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
( Tục ngữ)
b. Cày đồng đang buổi ban trưa.
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần
( Ca dao)
Thảo luận nhóm lớn 5`
H: Nói: "đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng mười chưa cười đã tối" nhằm thể hiện điều gì?
H: "Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày" nghĩa là gì?

a. "...chưa nằm đã sáng
...chưa cười đã tối" - ý nói: đêm tháng 5 và ngày tháng 10 rất ngắn.
b. "Cày đồng... ...thánh thót như mưa ruộng cày"
- ý nói: mồ hôi ướt đẫm, nhỏ giọt.
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
<-> Đêm tháng năm rất ngắn
- Ngày tháng mười chưa cười đã tối
<-> Ngày tháng mười rất ngắn.
- Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày <->Mồ hôi ướt đẫm.
H: Hãy so sánh các câu dùng biện pháp nói quá trên với các câu đồng nghĩa tương đương không dùng biện pháp nói quá, xem cách nói nào sinh động, gây ấn tượng hơn?
Xác phạm vi sử dụng phép nói quá trong các VD.

a. Nhớ, tôi nhớ đến chết cũng không quên.

b. Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông mọi kiếp người.
(Tố Hữu )
c. Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
( Ca dao )
*) Bài tập 1. Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa.

a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
( Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)

b. Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
( Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)

c. [...] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
( Nam Cao, Chí Phèo )
*)Bài tập 2.
Điền thành ngữ sau: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ, vào chỗ trống(........)

a. ở nơi ................................... thế này, cỏ không trồng nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng ................................
c. Cô Nam tính tình xởi lởi..............................
d. Lời khen của cô giáo làm chonó..........................
e. Bọn giặc hoảng hồn........................... mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
ruột để ngoài da
vắt chân lên cổ
bầm gan tím ruột
nở từng khúc ruột

*).Bài tập 3
Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá:
a. Nàng có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành
b. Đoàn kết tạo nên sức mạnh dời non lấp biển
c. Công việc lấp biển vá trời ấy là công việc của nhiều đời, nhiều thế hệ.
d. Những chiến sĩ mình đồng da sắt đã trở về sau cuộc chiến vĩ đại của dân tộc.
e. Mình nghĩ nát óc mà vẫn không giải được bài toán này.
*) Bài tập 6
*)Nói quá không phải là nói khoác (nói dối, nói sai sự thật)
+ Giống nhau : Nói quá và nói khoác đều là phóng đại mức độ, quy mô , tính chất của sự vật hiện tượng.
+ Khác nhau (ở mục đích):
Nói khoác : Làm cho người nghe tin vào những điều không có thực( hành động có tác động tiêu cực)
Nói quá là biện pháp tu từ nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.



Giờ học đến đây kết thúc .
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh.