Nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn nguyễn Quang Sáng

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
1.1. Văn học là nghệ thuật của ngôn từ. Ở đó, tài năng, cảm xúc của người nghệ sĩ được thăng hoa. Tác phẩm của họ là kết quả của cả một quá trình “lao tâm khổ tứ”, là đứa con tinh thần mà nhà văn đã “thai nghén” . Điều đặc biệt và thú vị là cùng phản ánh cuộc sống nhưng tác phẩm văn học lại có muôn màu muôn vẻ, với những phương thức phản ánh khác nhau. Và tự sự là một trong những phương thức biểu đạt thông dụng mà văn học chọn dùng để phản ánh cuộc sống, nó là “ phương thức chủ yếu để con người hiểu biết sự vật” (Jonathan Culler). Trong tự sự, vai trò của người trần thuật rất quan trọng vì “ kỹ thuật” trần thuật là một trong những yếu tố hình thức lôi cuốn độc giả. Do vậy, gần đây hiện tượng gây sự chú ý thu hút của các nhà văn cũng như các nhà nghiên cứu phê bình là ở vấn đề cách kể như thế nào hơn là kể cái gì.
Trong nền văn xuôi Việt Nam hiện đại, Nguyễn Quang Sáng có những đóng góp đáng kể. Những tác phẩm truyện ngắn của ông gây được ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, làm phong phú thêm bức tranh truyện ngắn Nam Bộ nói riêng, truyện ngắn Việt Nam hiện đại nói chung. Tìm hiểu truyện ngắn của ông, ta có thể hiểu thêm về cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, hiểu thêm về bản sắc con người Nam Bộ và con người Việt Nam. Vì thế, nghiên cứu truyện ngắn Nguyễn Quang Sáng nói chung, nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn Nguyễn Quang Sáng nói riêng sẽ giúp chúng ta hiểu hơn bức tranh truyện ngắn Nam Bộ và truyện ngắn Việt Nam cả trước và sau 1975.
1.2. Nguyễn Quang Sáng là một nhà văn có cá tính sáng tạo độc đáo. Trong dàn đồng ca của văn xuôi sử thi thời kỳ chống Mỹ, Nguyễn Quang Sáng vẫn có cách viết riêng của mình. Sau 1975, ông vẫn tiếp tục sáng tác và có những tác phẩm thành công. Nghiên cứu nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn của nhà văn, chúng ta sẽ hiểu hơn cá tính sáng tạo, tài năng, phong cách của một cây bút văn xuôi khá nổi tiếng trên văn đàn. Tài năng nhà văn, như chúng ta biết, không chỉ thể hiện ở việc anh ta kể cái gì mà quan trọng hơn là kể như thế nào. Hướng nghiên cứu về trần thuật sẽ là cơ hội để người viết tiến hành tìm hiểu các yếu tố nghệ thuật làm nên tài năng sáng tạo của Nguyễn Quang Sáng trên tinh thần khoa học.
1.3. Truyện ngắn Nguyễn Quang Sáng đã được đưa vào giảng dạy trong nhà trường phổ thông với tác phẩm Chiếc lược ngà,Quán rượu người câm. Nghiên cứu nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn của nhà văn sẽ góp phần giảng dạy tốt hơn thể loại truyện ngắn nói chung, truyện ngắn Nguyễn Quang Sáng nói riêng.
Từ những lý do đó, chúng tôi chọn đề tài “Nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn Nguyễn Quang Sáng” làm đề tài nghiên cứu luận văn.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu:
Nguyễn Quang Sáng là tác giả của khá nhiều tác phẩm được bạn đọc yêu thích. Vì thế, văn nghiệp của ông thu hút sự quan tâm, tìm hiểu và nghiên cứu của đông đảo bạn đọc.
Đã có nhiều nhà văn, nhà phê bình quan tâm đến tác phẩm của ông như: Trần Hữu Tá, Nguyễn Lộc, Hoàng Trung Thông, Tô Hoài, Nguyễn Nghiệp, Vân Thanh, Bùi Việt Thắng, Trần Đăng Khoa, Ngô Quốc Trung, Vũ Tú Nam, Phan Hoàng, . . . thể hiện qua các bài phê bình, lời giới thiệu, một số cuộc phỏng vấn...được đăng trên các tạp chí, tập san, các tuyển tập, các trang web uy tín.
Trong khuôn khổ đề tài , chúng tôi chỉ xin đề cập đến những ý kiến có liên quan đến nghệ thuật trần thuật của nhà văn Nguyễn Quang Sáng.
Nghệ thuật trần thuật là nghệ thuật kể, là cách trình bày các sự kiện, tình tiết, biến cố . . ., là thủ thuật phối xen kể - tả của nhà văn. Để trần thuật đạt hiệu quả nghệ thuật cao, nhà văn phải chọn điểm nhìn để kể, chọn nhịp điệu kể, giọng điệu kể, ngôn ngữ kể sao cho hấp dẫn thu hút độc giả. Vì vậy tìm hiểu nghệ thuật trần thuật là tìm hiểu cách nhà văn tổ chức điểm nhìn nào để kể, cách chọn tốc độ nhịp điệu trần thuật, giọng điệu và ngôn ngữ để trần thuật như thế nào. Sau đây là một số ý kiến nhận xét có liên quan đến các phương diện trên.
2.1. Một số ý kiến về cách tổ chức điểm nhìn trần thuật của Nguyễn Quang Sáng
Tuy chưa gọi là đúng khái niệm điểm nhìn trần thuật nhưng một số ý