Ngẫu lực

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Khi nào một lực tác dụng vào một vật có trục quay cố định mà không làm cho vật quay?
Câu 2: Mômen lực là gì? Viết công thức( cho biết đơn vị các đại lượng trong công thức ).
Câu 3: Điều kiện cân bằng của một vật có trục quay cố định là gì?
Câu 4: Phát biểu quy tắc hợp lực song song ngược chiều.
NGẪU LỰC
I. ĐỊNH NGHĨA:
Hai lực cùng tác dụng vào một vật, song song, ngược chiều có độ lớn bằng nhau nhưng có giá khác nhau gọi là ngẫu lực.
Nhận xét:
Ngẫu lực là trường hợp đặc biệt duy nhất của các lực song song mà ta không thể tìm được hợp lực.


II. TÁC DỤNG CỦA NGẪU LỰC:
a)Trường hợp vật không có trục quay cố định:

- Trong chuyển động quay này ngẫu lực không gây nên một tác dụng nào đối với trục quay đi qua trọng tâm.

- Vật chỉ chiụ tác dụng của một ngẫu lực thì nó sẽ quay quanh một trục đi qua trọng tâm và vuông góc với mặt phẳng chứa ngẫu lực.

b) Trường hợp vật có trục quay cố định:
Dưới tác dụng của ngẫu lực vật sẽ quay quanh trục cố định đó.
Nếu trục quay không đi qua trọng tâm thì trọng tâm sẽ chuyển động tròn xung quanh trục quay.
Do đó trục quay phải tạo ra lực liên kết để giữ trọng tâm chuyển động trên quỹ đạo.
Nếu vật rắn quay quá nhanh, lực liên kết quá lớn thì trục quay có thể gẫy.
Vì thế khi chế tạo các bộ phận quay của máy móc ( như bánh đà, bánh xe ôtô…) thì phải làm sao cho trọng tâm nằm đúng trên trục quay.

III. MÔMEN CỦA NGẪU LỰC:
Chọn trục quay bất kì vuông góc với mặt phẳng chứa ngẫu lực
O
d
d1
d2
Theo hình vẽ ta có:
Với : F1 = F2 ( = F)
F (N): Độ lớn của ngẫu lực.
d (m): khoảng cách giữa hai giá, goị là tay đòn của ngẫu lực.
M ( N.m): Mômen của ngẫu lực.
* Do đó mômen của ngẫu lực không phụ thuộc vào vị trí của trục quay, miễn là trục quay vuông góc với mặt phẳng của ngẫu lực.

CỦNG CỐ
Câu 1: Ngẫu lực là gì ? Cho một vài thí dụ.
Câu 2: Nêu tác dụng của ngẫu lực đối với một vật rắn.
Câu 3: Viết công thức tính mômen của ngẫu lực. Mômen của ngẫu lực có đặc điểm gì?