Một số thông báo lỗi trong Pascal

TURBO PASCAL ERRORS CODES
(CÁC MÃ LỖI CỦA TURBO PASCAL)
Dịch và chú giải từ “Turbo Pascal 6: The Complete Reference”
Vương Đức Bình

Lời người dịch:
Đối với người mới học lập trình, viết chương trình bị lỗi là chuyện “thường ngày ở huyện”. Mỗi ngôn ngữ đều dự trù hằng trăm, nếu không nói là hàng ngàn, thông báo lỗi khác nhau như một sự trợ giúp để chúng ta khắc phục lỗi đó. Một số thông báo lỗi thì đơn giản, rõ ràng nhưng một số thông báo lỗi có thể dẫn những lập trình viên “mới chập chửng” vào một trò chơi trốn tìm rất đau đầu đến nỗi có khi chính sự trợ giúp này lại gây ra vấn đề còn lớn hơn cả bản thân lỗi. Vì lẽ đó đọc hiểu được các thông báo lỗi và từ đó suy ra cách khắc phục lỗi cũng là một yêu cầu quan trọng trong quá trình học lập trình.
Mặt khác, thực tế đa số sinh viên CNTT trong năm đầu thường không đủ vốn từ vựng về thuật ngữ tin học, cộng với sự yếu kém về giảng dạy ngoại ngữ thâm căn cố đế do các trường PTTH gây ra làm cho sinh viên không đủ năng lực đọc hiểu các thông báo lỗi trực tiếp bằng tiếng Anh. Tài liệu này chỉ mong làm được có một việc: giúp các bạn sinh viên đó tiếp cận dễ hơn với việc đọc hiểu thông báo lỗi. Nhưng các bạn cũng đừng ỷ lại vào tài liệu này. Tốt hơn hết các bạn nên tập làm quen dần với việc đọc trực tiếp, suy nghĩ trực tiếp bằng tiếng Anh. Tiếng Việt thì đẹp đẻ và là ngôn ngữ của cha ông mà chúng ta cần trân quí và làm cho nó phát triển. Nhưng ở đây là khoa học kỹ thuật, bạn cần xây dựng khả năng tiếp cận thật nhanh thông tin khoa học kỹ thuật.
Để các bạn dễ tham khảo/so sánh tôi sẽ trình bày bản dịch này dưới dạng song ngữ. Tôi không hoàn toàn giữ nguyên gốc so với nguyên bản mà có thêm ít nhiều chú thích và thêm phần nguyên nhân phát sinh ra lỗi và cách khắc phục. Một số lỗi sẽ không có phần này (cách khắc phục) vì có thể tôi chưa gặp lỗi đó bao giờ … cho nên tôi không có kinh nghiệm khắc phục. Nếu bạn biết, xin thông báo cho tôi trên forum của Tổ bộ môn CNTT http://tobomoncntt.freeforums.org/, tôi sẽ rất cảm ơn và tôi sẽ bổ sung vào đây khi có thể.

Compiler Error Messages
(Các thông báo lỗi trong quá trình biên dịch)
Compiler error messages refer to problems in your code or programming environment that prevent Turbo Pascal from produccing an executable file. In the integrated development environment, Turbo Pascal will attempt to locate the source-code location of the error.
Các thông báo lỗi trong quá trình biên dịch liên quan đến những vấn đề trong mã chương trình hoặc môi trường lập trình gây cản ngại cho Turbo Pascal khi tạo ra file thực thi. Trong môi trường phát triển tích hợp, Turbo Pascal sẽ cố gắng định vị trí lỗi trong mã nguồn.
Lưu ý của người dịch:
Nếu bạn sử dụng IDE (integrated development environment) thông thường vị trí phát sinh ra lỗi trong mã nguồn nằm ngay trước vị trí con trỏ văn bản. Còn nếu bạn dịch mã nguồn FILENAME.PAS bằng TPC.EXE (Turbo Pascal Compiler) theo cú pháp
[drive:][path]TPC.EXE FILENAME.PAS (
thì một thông báo lỗi dạng:
Error nnn: Error message
Với nnn là mã lỗi và dòng lệnh bị lỗi sẽ được hiển thị sau dấu nhắc hệ thống cùng với một dấu “^” chỉ vị trí phát sinh lỗi.
Tiếng Anh và tiếng Việt không hoàn toàn tương đồng cho nên với cùng một thuật ngữ tiếng Anh tôi có thể sử dụng khá nhiều cách nói tiếng Việt khác nhau để dịch. Ví dụ rõ nhất là đối với từ “expected”, tôi có thể dịch là “chờ, đợi, chưa thấy, không thấy, yêu cầu, …tùy vào ngữ cảnh mà thuật ngữ đó được sử dụng … và đôi khi còn tùy vào tình huống lỗi. Trong trường hợp này - rất tiếc – đôi khi suy nghĩ trực tiếp bằng tiếng Anh là dễ dàng hơn.
Mã lỗi và thông báo lỗi
Ý nghĩa
Các nguyên nhân có thể
Hướng khắc phục

Out of memory
Không đủ vùng nhớ
Mã chương trình quá lớn.
Mã dữ liệu quá lớn.
Bị virus.
Các chương trình thường trú chiếm bớt vùng nhớ qui ước (conventional memory).
Hoặc phải gở bỏ các chương trình đang chạy trong chế độ thường trú (SIDEKICK, v.v.) hoặc xem xét liệu virus có đang chiếm mất vùng nhớ hoặc phải sử dụng biện pháp overlay. Thông thường điều này chỉ xảy ra trong môi trường thực (Real mode). Nếu bạn chạy Borland Pascal trong môi trường giả lập được bảo vệ (protected mode) của Windows thì không xảy ra trường hợp này được (Windows cho phép sử dụng