Một vài ứng dụng của lực từ

Khe từ
Loa điện động
Cấu tạo
- Một nam châm vĩnh cửu đặt trong lõi sắt từ tạo thành khe từ có từ trường xuyên tâm.
- Một ống dây L có thể chuyển động tự do dọc theo khe từ.
- Màng loa M bằng giấy hoặc kim loại gắn vào ống dây.

Khe từ
Loa
Hãy biểu diễn lực từ tác dụng lên ống dây khi có dòng điện chạy qua nó ?
b. Nguyên tắc hoạt động
Vận dụng quy tắc bàn tay trái để xác định chiều lực từ.
Nếu đổi chiều dòng điện thì chiều lực từ tác dụng lên ống dây sẽ như thế nào ?...............................
- Lực từ đổi chiều
Khi có dòng điện chạy qua ống dây sẽ làm xuất hiện lực từ tác dụng lên nó. Vì dòng điện biến đổi nên lực từ tác dụng lên ống dây cũng thay đổi theo. Do màng loa gắn với ống dây nên di chuyển vào ra theo ống dây từ đó phát ra âm thanh.
2. Sự lệch quỹ đạo của tia êlectrôn
Chùm êlectrôn bay vào vùng không gian có từ trường thì nó chịu tác dụng của lực gì ? Tính độ lớn và xác định phương, chiều lực đó khi vận tốc v vuông góc với cảm ứng từ B ?
Êlectrôn chuyển động trong vùng có từ trường chịu tác dụng lực Lorenxơ.
Độ lớn: F = B.e.v
Phương chiều xác định theo quy tắc bàn tay trái được biểu diễn như hình vẽ.

Dưới tác dụng của lực từ F thì quỹ đạo của êlectrôn trong vùng từ trường có dạng như thế nào ?
Vì lực F luôn luôn vuông góc với vận tốc v nên quỹ đạo là một cung tròn.
Hãy mô tả chuyển động của êletrôn khi ra khỏi vùng không gian có từ trường ?
Sau khi ra khỏi từ trường, êlectrôn tiếp tục chuyển động theo phương vận tốc của điểm cuối cùng trong vùng không gian có từ trường. Tức là theo phương tiếp tuyến tại điểm mút cung tròn.
Hình vẽ
Flash
Như vậy dưới tác dụng của từ trường, chùm tia êlectrôn sẽ bị làm lệch. Muốn điều khiển được vị trí quét của tia êlectrôn trên khắp màn hình, người ta cần phải điều chỉnh cả phương ngang và phương thẳng đứng. Do đó cần có hai ống dây đặt vuông góc nhau và vuông góc với tia êlectrôn đi tới để tạo ra từ trường.
Theo các em, cuộn dây có trục nằm ngang sẽ sẽ điều khiển tia êlectrôn quét theo phương nào ? Vì sao ?
Cuộn dây có trục nằm ngang sẽ quét tia êlectrôn theo phương thẳng đứng còn cuộn dây có trục thẳng đứng sẽ quét tia êlectrôn theo phương ngang.
Hình vẽ
1. Loa điện động
2. Sự lệch quỹ đạo của tia êlectrôn
a. Cấu tạo
b. Nguyên tắc hoạt động
Màn huỳnh quang
1
+
2
Nam châm tròn
Lõi sắt từ
Khe từ
Ống dây
Về trước