Mô hình sự kiện với AWT

Chương 6
Mô hình sự kiện với AWT
Mục tiêu
Hiểu sự cần thiết phải kiểm soát các biến cố.
Biết cấu trúc các biến cố trong gói AWT.
Nắm bắt cách cơ bản để kiểm soát biến cố.
Hiểu về lớp vô danh (anonymous class)
Nội dung
6.1- Ôn tập.
6.2- Mô hình ứng dụng hướng sự kiện.
6.3- Cấu trúc các sự kiện trong AWT.
6.4- Các Event Adapter.
6.5- Tóm tắt về cách quản lý sự kiện
6.6- Trò chơi Puzzle.
6.7- Code quản lý biến cố cơ bản.
6.8- Lớp vô danh (Anonymous class)
6.9- Tóm tắt.
6.10- Câu hỏi.
6.11- Bài tập.
6.1- Ôn tập
AWT cung cấp một tập các lớp để người lập trình tạo GUI cho ứng dụng.
AWT cung cấp 5 mô hình bố trí các phần tử lên GUI gồm:
FlowLayout : Bố trí dạng tuần tự,
BorderLayout: Bố trí ra biên,
GridLayout: Bố trí dạng lưới 1 phần tử chiếm 1 ô
GridBagLayout: Bố trí dạng lưới , có thể 1 phần tử chiếm nhiều ô.
CardLayout: Bố trí dạng phân lớp, tại 1 thời điểm có 1 lớp tích cực.
Bố trí phức tạp: Kết hợp nhiều panel
6.2- Mô hình ứng dụng hướng sự kiện
Event-Oriented Application Model: Chương trình có GUI, user tương tác với GUI qua chuột, bàn phím,…, chương trình xử lý, trạng thái mới lại xuất ra cho user xem  thân thiện.
Event : một tín hiệu mà ứng dụng nhận biết có sự thay đổi trạng thái của 1 đối tượng.
3 nguồn phát xuất event:
(1) User( gõ phím, kích chuột vào 1 phần tử,…),
(2) Do hệ thống (do định thời 1 tác vụ)
(3) Do 1 event khác ( các event kích hoạt nhau)
Hiện nay, đa số các ngôn ngữ đều cung cấp mô hình này, VC++ cung cấp MFC (Microsoft Foundation Classes), Java cung cấp JFC (Java Foundation Classes).
6.2.1- Một minh họa vể ủy thác xử lý sự kiện
Ta là một đối tượng.
Ta bị bệnh (sự kiện)
Bệnh có trạng thái (đối tượng sự kiện).
Một bác sĩ là một đối tượng khác.
Ta nhờ bác sĩ chữa bệnh (ủy thác xử lý sự kiện).
Bác sĩ chờ (listen) ta đưa ra triệu chứng bệnh (đối tượng event) rồi dựa vào trạng thái của bệnh (đối tượng event) để xử lý phù hợp.
Có thể ta mắc nhiều bệnh  Có thể phải ủy thác chữa bệnh cho nhiều bác sĩ, mỗi bác sĩ một loại bệnh.
Một bác sĩ chữa 1 bệnh như thế nào tùy thuộc vào quyết định của bác sĩ đó dựa trên tình hình thực tế của dược phẩm.
Một minh họa...
Event Source
(người bệnh)
Event Listener 2
(Bác sĩ 2)
Tạo Event Object khi gặp 1 sự kiện
Có Event handler để xử lý.
Nội dung event handler tùy thuộc vào mục tiêu của ứng dụng
Event Listener 1
(Bác sĩ 1)
Event
Object 1
(bệnh 1)
Event
Object 2
(bệnh 2)
6.2.2- Một số định nghĩa
Event : Là tình huống ứng dụng nhận biết có 1 đối tượng đã thay đổi trạng thái.
Event handler: Là đoạn code đễn đạt phản ứng của ứng dụng khi gặp 1 event.
Event source: Đối tượng kích hoạt (trigger, fire) 1 event (thí dụ: nút lệnh bị user kích chuột).
Listener : Đối tượng nhận sự ủy nhiệm xử lý sự kiện cho đối tượng khác.
Focus: Trạng thái 1 đối tượng đang bị user nhắm đến để tương tác.
6.2.3- Đối tượng không thể tự quản lý sự kiện ?
Mỗi nút lệnh (lớp Button) trong ứng dụng cụ thể sẽ phản ánh trạng thái của ứng dụng khác nhau.
Khi thiết kế lớp Button, người thiết kế không thể biết trước khi user kích vào nút này thì chương trình sẽ phản ứng thế nào.
Event handler phụ thuộc vào ứng dụng cụ thể và tại mỗi ứng dụng cũng có thể có nhiều event handler cho mỗi sự kiện trên 1 đối tượng.
Java định nghĩa sẵn các Listener Interface cho các tình huống khác nhau (mỗi Event object có listener interface xử lý tương ứng).
Một lớp có khả năng listener sẽ phải cụ thể hóa – viết code- một số hành vi xử lý một event phù hợp ( nhận 1 event làm tham số).
6.2.4-Java Event Delegation Model
Java cung cấp các công cụ để quản lý sự kiện:
Tập các lớp mô tả các đối tượng Event
Tập các Interface tương ứng cho 1 lớp event,
Tập các lớp Adapter tương ứng- Các lớp đã khai báo sẵn các hành vi trong Interface tương ứng để tiết kiệm công sức cho người lập trình vì: Có những lúc chỉ cần 1 event handler mà người lập trính phải viết code (dù là code trống) cho các event handler khác đã được khai báo trong interface .
Java Delegation Model
Object
Listener 2
Tạo động Event Object khi gặp 1 sự kiện.
Có method addXXXListener (ListenerObject)
Có method removeXXXListener (ListenerObject).
Một object có thể ủy thác xử lý event cho nhiều Listener.
Chỉ có những object có đăng ký Listener mới có thể là event source.
- Implements EventListener phù hợp.
- Mỗi method là một event handler phụ thuộc ứng dụng.
- Một Listener có thể được ủy thác xử lý event cho nhiều object.
Listener 1
EventObject_1
EventObject_2
1 object sẽ nhận biết Listener của mình khi event xẩy ra. Chính điều này làm cho code event handler được gọi đúng.

Cơ chế xử lý sự kiện
Event source phát sinh EventObject khi gặp biến cố.
Event source truyền EventObject tới tất cả các Listener của event source.
Các Listener dựa trên thông tin trong EventObject để xác định đoạn code phù hợp và phản ứng của ứng dụng đối với sự kiện được tiến hành.

Một thí dụ:
Code minh họa trong tài liệu riêng
ChangBKColor.java
6.3-Cấu trúc các đối tượng Event-Dạng phân cấp

Interface xử lý
6.3.1- ActionEvent class
Một ActionEvent object được sinh ra khi: 1 nút lệnh bị kích, một mục chọn trong danh sách bị kích đôi, 1 mục menu bị kích.

Các hằng kiểm tra có 1 phím bị nhấn khi kích chuột hay không: ALT_MASK (phím Alt), CTRL_MASK (phím Ctrl), META_MASK (phím meta, ký tự mô tả về 1 ký tự khác -ký tự escape), SHIFT_MASK (phím Shift).
ActionEvent class...
Event source: Button, List Item, Menu
Constructor:
ActionEvent(Object source, int id, String command)
ActionEvent(Object source, int id, String command, int modifiers)
Common Methods
public String getActionCommand() - Lấy tên tác vụ kết hợp với Source ( xem thí dụ 1 về getActionCommand)
public int getModifiers() - lấy bit mask của phím điều khiển đi kèm (Shift,Alt,Ctrl)
public Object getSource() - Lấy nguồn gây event
ActionListener interface Có 1 event handler
void actionPerformed (ActionEvent e)
Demo- Thí dụ 2
ActionEventDemo.java
6.3.2- AdjustmentEvent class
Được sinh ra khi 1 thanh cuộn bị thao tác.
Các hằng int:BLOCK_DECREMENT, BLOCK_INCREMENT: Độ giảm/tăng theo khối khi user kích chuột vào vùng giữa con trượt và 1 biên của thanh cuộn, UNIT_DECREMENT, UNIT_INCREMENT: Đơn vị giảm/tăng khi user kích chuột vào mũi tên ở 2 đầu thanh cuộn. TRACK: Giá trị mô tả thanh cuộn khi bị user kéo.
Các phương thức thường dùng:
Adjustable getAdjustable() Lấy đối tượng Source.
int getAdjustableType() Lấy trị hằng mô tả ở trên.
int getValue() Lấy trị hiện hành của thanh cuộn.
AdjustmentListener interface Có 1 method là event handler của sự kiện: void adjustmentValueChange( AdjustmentEvent e)
Demo- Thí dụ 3
AdjustmentEventDemo.java
6.3.3- ComponentEvent class
Được sinh ra khi 1 componet bị ẩn đi, được hiển thị, bị di chuyển, bị thay đổi kích thước.
Các hằng mô tả trạng thái gồm: COMPONENT_HIDDEN, COMPONENT_MOVED, COMPONENT_RESIZED, COMPONENT_SHOWN.
Hành vi: Component getComponent() : Lấy đối tượng phát sinh sự kiện.
ComponentListener interface :Các method được gọi khi Source gặp biến cố tương ứng:
void componentHidden(ComponentEvent e)
void componentMoved( ComponentEvent e)
void componentResized(ComponentEvent e)
void componentShown(ComponentEvent e)
6.3.4- ContainerEvent class
Được sinh ra khi 1 component được thêm/xóa khỏi 1 container.
Các hằng mô tả sự kiện: COMPONENT_ADDED, COMPONENT_REMOVED.
Các hành vi hay dùng:
Component getChild()
Lấy component được added/removed
Container getContainer() : lấy source container của sự kiện
ContainerListener interface 2 event handler:
void componentAdded(ContainerEvent e)
void componentRemoved(ContainerEvent e)
6.3.5- FocusEvent class
Được sinh ra khi 1component có/mất focus.
Các hằng: FOCUS_GAINED, FOCUS_LOST.
Hành vi hay dùng:boolean isTemporary(): Trả về true nếu việc mất focus là tạm thời. Việc mất focus là tạm thời khi focus ở tại 1 phần tử trên GUI như thanh cuộn, pop-up menu.
FocusListener: interface, 2 event handler:

void focusGained (FocusEvent e)
void focusLost (FocusEvent e)
6.3.6- ItemEvent class
Được sinh ra khi 1 mục được chọn/bỏ chọn trong 1 danh sách Listbox, Combobox, checkbox menuitem.
Các hằng:SELECTED, DESELECTED, ITEM_STATE_CHANGED
Các methods hay dùng:
Object getItem() : Lấy đối tượng bị thao tác
ItemSelectable getItemSelectable() : Lấy source của sự kiện
int getStateChange() : Lấy loại sự kiện (SELECTED/DESELECTED)
ItemListener interface :1 event handler:

void itemStateChanged (ItemEvent e)
6.3.7-InputEvent
Là lớp cha của 2 lớp con: KeyEvent và MouseEvent.
Các hằng khai áo trong lớp này mô tả các bit mặt nạ truy xuất phím đi kèm sự kiện hoặc nút chuột nào bị nhấn: ALT_MASK, CTRL__MASK, META_MASK, SHIFT_MASK, BUTTON1_MASK, BUTTON2_MASK, BUTTON3_MASK.
Meta character : Ký tự mô tả về 1 ký tự khác – Thí dụ: Ký tự backslash () chỉ thị rằng ký tự sau nó là thành phần của chuỗi escape trong C, Java
Các methods hay dùng:
int getModifier() : Lấy bit mặt nạ.
boolean isAltDown() : kiểm tra có phím bấm đi kèm
boolean isMetaDown()
boolean isShiftDown()
boolean isControlDown()
KeyEvent class
Được sinh ra khi user thao tác với bàn phím .
Các hằng kiển intKEY_PRESSED, KEY_RELEASED, KEY_TYPED. Nếu phím chữ, phím số được gõ, cả 3 loại sự kiện được sinh ra (pressed, released, typed). Nếu phím đặc biệt được thao tác (phím Home, End, PageUp, PageDown- modifier key), chỉ có 2 sự kiện được sinh ra: pressed, released.
Hai methods thường dùng để truy cập phím bị thao tác:
char getKeyChar() int getKeyCode()
KeyListener interface : 3 event handler:
void keyPressed( KeyEvent e)
void keyReleased( KeyEvent e)
void keyTyped( KeyEvent e)
MouseEvent class
Được sinh ra khi user thao tác chuột với 1 component.
Các hằng int:MOUSE_CLICKED, MOUSE_DRAGGED, MOUSE_ENTERED, MOUSE_EXITED, MOUSE_MOVED, MOUSE_PRESSED, MOUSE_RELEASED.
Các methods hay dùng:
Point getPoint() : Lấy vị trí của mouse lúc sự kiện xẩy ra.
int getX() ,int getY() -Lấy tọa độ x,y của vị trí chuột
MouseListener interface :5 event handler:
void mouseClicked(MouseEvent e)
void mouseEntered(MouseEvent e)
void mouseExited(MouseEvent e)
void mousePressed(MouseEvent e)
void mouseReleased(MouseEvent e)
6.3.8- TextEvent class
Được sinh ra khi các ký tự trong 1 TextField hay 1 textArea bị đổi.
Hằng int: TEXT_VALUE_CHANGED
TextListener interface 1 event handler

void textValueChanged( TextEvent e)
6.3.9- WindowEvent class
Được sinh ra khi 1 cửa sổ: activated, deactivated, iconified,deiconified, opened, closed, closing
Các hằng int: WINDOW_ACTIVATED, WINDOW_DEACTIVATED, WINDOW_OPENED, WINDOW_CLOSED, WINDOW_CLOSING, WINDOW_ICONIFIED, WINDOW_DEICONIFIED.
Method thông dụng:
Window getWindow() : lấy source window
WindowListener interface 7 event handler cho 7 sự kiện
void windowActivated( WindowEvent e)
void windowDeactivated( WindowEvent e)
void windowOpened( WindowEvent e)
void windowClosed( WindowEvent e)
void windowClosing( WindowEvent e)
void windowIconified( WindowEvent e)
void windowDeiconified( WindowEvent e)
6.4- Các Adapter class quản lý sự kiện.
Có tình huống chúng ta chỉ cần 1 vài event handler trong khi nếu 1 lớp implements 1 interface thì phải hiện thực toàn bộ các methods đã khai báo trong interface đó.
Java cung cấp sẵn 1 số lớp có tên Adapter cho tình huống này. Các lớp này đã implement (nội dung trống)các methods của các Listener Interface tương ứng.
User có thể chỉ cần khai báo một lớp con của lớp Adapter này và hiện thực một vài hành vi cần cho ứng dụng mà không cần phải hiện thực toàn bộ các methods của interface tương ứng.
interface Adapter class
ComponentListener  ComponentAdapter
ContainerListener  ContainerAdapter
FocusListener  FocusAdapter
KeyListener  KeyAdapter
MouseListener  MouseAdapter
MouseMotionListener  MouseMotionAdapter
WindowListener  WindowAdapter
6.5- Tóm tắt về cách quản lý sự kiện
Bài toán
Tạo GUI chứa các
Component c phù hợp
User
tương tác
Event ev phù hợp
Event handler phù hợp
Cách 1: Add Listener trực tiếp vào GUI
-Xem thí dụ 2, thí dụ 3
(1) Add 1 đối tượng Listener/Adapter phù hợp, hiện thực event handler;
(2) Liên kết đối tượng này với componrent
Cách 2: Xem thí dụ 1
(1) Khai báo 1 class Listener implements 1 Listener interface (hoặc khai báo 1 lớp con của lớp Adapter phù hợp), hiện thức các hành vi phù hợp.
(2) Khai báo đối tượng myListener, add vào GUI
(3) Liên kết Component với đối tượng Listener.
6.6- Trò chơi Puzzle
Trò chơi Puzzle gồm 9 nút. Khi thắng xuất thông báo “You Win”. Khi thắng: trật tự các nút là “123456780”
Demo-PuzzleGame.java
6.7- Vài code quản lý biến cố cơ bản
Biến cố focus
Biến cố bàn phím.
Biến cố chuột
6.7.1- Biến cố focus
Tình huống:
Có hộp textbox txtCode ( mã nhân viên) , buộc nhập đòi hỏi phải nhập 1 từ và tối thiểu 4 ký tự.
Khi txtCode mất focus mà dữ liệu không hợp lệ, buộc con trỏ quay về hộp TextField này.
// Thêm vào constructor của frame
FocusAdapter focusListener = new FocusAdapter()
{ public void focusLost(FocusEvent event)
{ txtCodeLostFocusHandler (event); // event handler
}
};
txtCode.addFocusListener(focusListener);
boolean CodeValid()
{ // cắt khoảng trống đầu đuôi
txtCode.setText(txtCode.getText().trim());
int len= txtCode.getText().length(); // lấy độ dài chuỗi
int Pos= txtCode.getText().indexOf(" ");// tìm vị trí khoảng trống
if (len<4 || pos>=0 ) return false;
return true;
}
void txtCodeLostFocusHandler (FocusEvent event)
{ Component Src= event.getComponent();
if (!CodeValid() && !event.isTemporary())
{ txtCode.setText("");
txtCode.requestFocus();
Message("Code is a word with at least 4 characters!");
}
}
6.7.2- Biến cố bàn phím
Tình huống:
Có hộp txtBirthYear, nhập năm sinh của nhân viên: Đòi hỏi phải nhập số.
KeyAdapter NumkeyListener= new KeyAdapter()
{ public void keyPressed(KeyEvent k_ev)
{ int c = k_ev.getKeyCode();
if (c < KeyEvent.VK_0 || c > KeyEvent.VK_9) // <`0` || >`9`
// Back space to delete the input character
k_ev.setKeyCode(KeyEvent.VK_BACK_SPACE);
}
};
txtBirthYear.addKeyListener(NumkeyListener);
6.7.3- Biến cố chuột
Một trích đoạn về biến cố chuột:
public void mouseClicked( MouseEvent e)
{ int x = e.getX(); int y= e.getY();
int ClickCount= e.getClickCount();
if ( e.isShiftDown() &&
e.isControlDown() && ClickCount>3)
txt1.setText(“Shift down, Ctrl down, >3”);
}
6.8- Đối tượng vô danh (Anonymous object)
Là đối tượng không gán tên gọi, được new trực tiếp.
Rất thường dùng trong việc quản lý biến cố. Tạo động 1 Adapter cùng với event handler bên trong constructor của bài toán.
class MyPanel extends Panel
{ MyPanel() // constructor
{ Button btn= new Button (“Yellow”);
add(btn);
btn.addMouseListener ( new MouseAdpter()
{ public void mouseClicked(MouseEvent e)
{ setBackground(Color.yellow); repaint();
}
} );
..... // các phát biểu kế tiếp của constructor

6.9- Tóm tắt.
Event : một tín hiệu mà ứng dụng nhận biết có sự thay đi trạng thái.
Event object : Đối tượng Java mô tả cho một sự kiện.
3 nguồn phát xuất event:
(1) User( gõ phím, kích chuột vào 1 phần tử,…),
(2) Hệ thống (do định thời 1 tác vụ)
(3) Do 1 event khác (các event kích hoạt nhau)
Event handler: Là đoạn code biểu diễn phản ứng của chương trình khi gặp 1 event.
Event source: Đối tượng kích hoạt (trigger, fire) 1 event (thí dụ: nút lệnh bị user kích chuột).
Khi trạng thái nội của event source bị thay đổi, event source tạo ra 1 event.
Event Listener - Đối tượng chờ sự kiện : Là 1 object được Event source nhận biết khi event xẩy ra.
Tóm tắt
Focus: Trạng thái 1 đối tượng đang bị user nhắm đến để tương tác.
Mô hình ủy thác sự kiện là mô hình trong đó 1 đối tượng khi gặp 1 tình huống phải phát sinh 1 sự kiện, sự kiện này được truyền cho một đối tượng khác xử lý hộ.
Java xây dựng các class riêng có tên Event, các lớp Adapter và các interface có tên Listener giúp quản lý các event.
Quản lý 1 event bằng cách liên kết 1 phần tử trên GUI với 1 đối tượng thuộc lớp Event hoặc lớp Adapter hoặc lớp hiện thực 1 interface tương ứng. Ta nói rằng phần tử này có đăng ký chờ (listener) sự kiện.
Có hai dạng hiện thực event handler:
Phân tán: Mỗi event listener là riêng cho mỗi component,
Tập trung: một event listener là chung của một số component.
Tóm tắt về cách quản lý biến cố cho 1 component- Cách 1
Bài toán
Frame F



Component c
Dự kiến các biến cố cho c
class GUI extends Frame implements EventListener
{ Component c = new Componenet(...);
GUI()
{ ...
c.addxxxListener (this);
}
public void EventHandler( xxEvent e)
{ }
}
Container chứa component làm luôn vai trò Event Listener cho component mà nó chứa.
Nếu có nhiều component cùng có chung 1 loại event, event handler của container sẽ xử lý tập trung.
Tham khảo các bài tập có hướng dẫn.
Tóm tắt về cách quản lý biến cố cho 1 component- Cách 2
Bài toán
Frame F



Component c
Dự kiến các biến cố cho c
class GUI extends Frame
{ Component c = new Component (...)
MyListener Lst = new MyListener();
GUI()
{ ...
c. addXXXListener (Lst) ;
}
class MyListener extends XXXAdapter
{ public void EventHandler( xxxEvent e)
{ }
}//
}
Tạo 1 lớp riêng đóng vai trò Event Listener (hiện thực event handler) cho component mà container đang chứa. Vì event handler phải truy xuất đến dữ liệu của container nên được khai báo là inner class.
Nếu có nhiều component cùng có chung 1 loại event, event handler của container sẽ xử lý tập trung. Tham khảo các thí dụ trong bài.
Tóm tắt về cách quản lý biến cố cho 1 component- Cách 3
Bài toán
Frame F



Component c
Dự kiến các biến cố cho c
class GUI extends Frame
{ Component c = new Component (...)
MyListener Lst = new MyListener();
GUI() // constructor
{ ...
xxxListener Lst = new xxxAdapter() // xxxListener()
{ public void Handler ( xxxEvent e)
{ } ;
}
c. addXXXListener (Lst);
}
}
Tạo động các Adapter/Event Listener, hiện thực event handler cho các listener động này – xem lại thí dụ 2 trong bài.
6.10-Câu hỏi
1- Biến cố (sự kiện) là gì?
2- Thế nào là mô hình Event Delegation Model.
3- Biến cố nào được tạo ra khi phím Shift và phím Control được nhấn.
4- Mô tả mối quan hệ giữa Event source, Event Listener và Listener Interface.
6.11- Bài tập
Quay lại bài toán quản lý nhân viên của chương trước ( thí dụ đầu tiên). Viết các biến cố cần thiết đáp ứng:
Tên: Không cho phép chuỗi trống và ít nhất có 2 từ.
Năm sinh: Chỉ cho phép nhập các ký số từ 0 đến 9 và trị phải thuộc khoảng :
1960 <= năm sinh <= 1986
Địa chỉ: Không cho phép trống

Xin cảm ơn.