MINH HỌA SKKN SỬ DỤNG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ TRONG TIẾT DẠY SINH HỌC 08-09

SỬ DỤNG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ TRONG TIẾT DẠY HỌC THEO PHƯƠNG PHÁP MỚI


Tổ KHTN
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Công nghệ thông tin bắt đầu được sử dụng ở Hoa Kỳ vào năm 1995, sau đó bắt đầu được phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới. Các giáo viên của nhiều trường của các nước có nền giáo dục tiên tiến từ lâu đã sử dụng những chức năng của công nghệ thông tin vào trong giảng dạy.
Xuất phát từ tình hình thực tế đất nước đang trên đà phát triển khoa học công nghệ và kỹ thuật muốn công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước thì không thể thiếu việc nhanh chóng tiếp thu những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại của thế giới.
Do sự phát triển như vũ bảo của khoa học công nghệ thì cái mới hôm nay sẽ nhanh chóng trở thành cái cũ cái lạc hậu của ngày mai. Để thực hiện nhiệm vụ dạy học thì nhà trường phải luôn đổi mời về tư duy lẫn phương pháp dạy học để các em có thể tiếp thu bài một cách tự nhiên và nhẹ nhàng.

Thực hiện yêu cầu đổi mới về phương pháp giảng dạy, nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường phổ thông nói chung và trường THCS nói riêng.
Trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy, thì sự khai thác triệt để sử dụng các thiết bị dạy học trong nhà trường là điều vô cùng cần thiết, giúp cho giáo viên thực sự là người tổ chức, hướng dẫn cho học sinh hoạt động học tập. Dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên, học sinh tự quan sát; hoạt động bằng tư duy; bằng thao tác dưới hình thức cá nhân hoặc nhóm nhỏ để tự tìm ra kiến thức mình cần tiếp thu trong tiết học.
Bên cạnh việc sử dụng các thiết bị dạy học, việc khai thác và ứng dụng các phương tiện dạy học hiện đại trong dạy và học lại càng cần thiết hơn vì nó giúp cho giáo viên tiến gần tới phương pháp dạy học tiên tiến trên thế giới.
Vì vậy, bên cạnh sự thay đổi mới của sách giáo khoa , phương pháp dạy học, thiết bị dạy học giúp cho học sinh được rèn luyện, phát triển tư duy, tương lai được rèn luyện thành con người năng động; sáng tạo, phát triển toàn diện và đáp ứng được yêu cầu ngày càng phát triển của xã hội.

Với sự suy nghĩ trên tổ chúng tôi đã tìm tòi, học hỏi và áp dụng vào giảng dạy bằng việc ứng dụng các phương tiện dạy học hiện đại: Đó là soạn bài và dạy theo công nghệ thông tin để tiết học đạt chất lượng cao.
Hiện nay với phương pháp dạy học: tăng cường hoạt động tích cực của học sinh, còn giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn học tập, giúp học sinh đạt được mục tiêu của từng bài học cũng như cả chương trình.
Vì vậy, để thực hiện chương trình và tạo sự hứng thú cho học sinh nên tổ chúng tôi đã chọn đề tài “sử dụng giáo án điện tử trong tiết dạy học theo phương pháp mới”

II.THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI:
1. Thuận lợi:
Thực trạng về mặt tích cực của các vấn đề có liên quan đến đề tài:
Giờ dạy sử dụng giáo án điện tử thực sự mang lại hiệu quả cao trong việc truyền dạt kiến thức cho học sinh vì: Học sinh có hứng thú và tiếp thu bài rất nhanh. Khi dạy dùng máy chiếu qua đầu: Giúp học sinh thấy được sự phát triển lôgic của từng đơn vị kiến thức cần tiếp thu, do đó học sinh hiểu bài sâu hơn, có kỹ năng và được rèn luyện nhiều về kỹ năng thực hành. Học sinh say mê, hứng thú hơn với giờ học. Lượng kiến thức được học sinh tiếp thu một cách tự nhiên nhẹ nhàng và dễ nhàng hơn. Học sinh hiểu và nhớ kiến thức ngay trên lớp.

Sử dụng phần mềm PowerPoint: đây là một phần mềm dùng soạn giảng giáo án điện tử rất tiện lợi. Sử dụng phần mềm này có rất nhiều thuận lợi đối với giáo viên và học sinh.
Giáo viên: dễ dàng cung cấp kiến thức theo ý bài soạn của mình, chủ động làm chủ kiến thức. Có thể tạo hiệu ứng giúp học sinh nhận biết rõ phần kiến thức cần đặc biệt quan tâm. Bên cạnh đó, giáo viên còn có thể tạo ra các hiệu ứng giúp thu hút được sự chú ý và say mê học tập của học sinh. Trong một tiết học có thể cho học sinh nắm bắt được nhiều thông tin trên những hình ảnh minh hoạ sống động.


Có thể đưa vào bài giảng một đoạn phim hoạt hình mô tả cho học sinh hiểu một số khái niệm trừu tượng như phản ứng hoá học, cấu tạo nguyên tử.
Ngoài ra còn lồng ghép thêm những trò chơi có tính tư duy logíc như : giải ô chữ, ai nhanh hơn …
Đối với học sinh: Học sinh có thể vừa phát biểu vừa được trực tiếp quan sát hình ảnh minh hoạ trên màn hình với các màu sắc phong phú, đẹp, nhờ đó học sinh sẽ nắm chắc kiến thức và say mê học tập hơn. Học sinh sẽ nhớ kiến thức lâu hơn.

Các yếu tố chủ quan có ảnh hưởng tích cực đến các vấn đề liên quan đến đề tài:
Nhóm chúng tôi được nhà trường tạo điều kiện cho việc dạy bằng giáo án điện tử, cử giáo viên đi học lớp bồi dưỡng chuyên đề soạn giáo án điện tử ứng dụng trong tiết dạy.
Nhóm chúng tôi đã được tham khảo một số bài soạn bằng giáo án điện tử của các giáo viên trong trường, được học hỏi thêm rất nhiều ở bạn bè đã biết sử dụng chương trình này và nhờ họ giúp đỡ.

Nhóm chúng luôn học hỏi những đồng nghiệp có kinh nghiệm trong việc dạy học để tìm ra phương án soạn bài hay nhất.
Các yếu tố khách quan có ảnh hưởng tích cực đến các vấn đề liên quan đến đề tài:
Nhóm chúng tôi cũng rất may mắn được sự đồng tình và giúp đỡ, động viên hết sức nhiệt tình của Ban giám hiệu nhà trường THCS Tam Phước và có rất nhiều giáo viên tin học và giáo viên biết sử dụng công nghệ thông tin vào bài giảng.
2. Khó khăn:
Thực trạng về mặt tiêu cực của các vấn đề liên quan đến đề tài:
Việc tìm kiếm các hình vẽ, phim ảnh phục vụ cho việc soạn giáo án còn nhiều khó khăn chủ yếu do giáo viên tự sưu tầm và còn nhiều hạn chế.
Trường có kết nối mạng internet nhưng chưa có điều kiện để giáo viên có thể trực tiếp lên mạng.

Các yếu tố khách quan có ảnh hưởng tiêu cực đến các vấn đề liên quan đến đề tài:
Cơ sở vật chất nhà trường còn rất nhiều khó khăn như phòng học còn thiếu chưa có phòng chuyên cho máy chiếu riêng nên việc sử dụng dạy học bằng máy vi tính rất khó khăn. Do đó giáo viên chưa thao tác nhiều trên thực tế giảng dạy.
Các yếu tố chủ quan có ảnh hưởng tiêu cực đến các vấn đề liên quan đến đề tài:
Còn nhiều giáo viên trong tổ chưa được dự lớp tin học và lớp tập huấn cho giáo viên học về soạn và giảng dạy bằng giáo án điện tử nên tự tìm tòi học hỏi từ bạn bè, đồng nghiệp, từ đĩa dạy tự học PowerPoint là chủ yếu nên còn nhiều hạn chế.

III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI:
1. Cơ sở lý luận:
Trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy, thì sự khai thác triệt để sử dụng các thiết bị dạy học trong nhà trường là điều vô cùng cần thiết, giúp cho giáo viên thực sự là người tổ chức, hướng dẫn cho học sinh hoạt động học tập.
Bên cạnh việc sử dụng các thiết bị dạy học, việc khai thác và ứng dụng các phương tiện dạy học hiện đại trong dạy và học lại càng cần thiết hơn vì nó giúp cho giáo viên tiến gần tới phương pháp dạy học tiên tiến trên thế giới. chính vì thế nên giáo viên trong tổ chúng tôi đã:

- Tự học tìm tài liệu để tự học tin học, và tự học về việc soạn giảng bằng PowerPoint.
Dự giờ giáo viên dạy bằng PowerPoint, học hỏi rút kinh ngiệm từ đồng nghiệp. Tìm tòi trên mạng Internet, dowload hình ảnh, phim về máy vi tính cá nhân. Soạn giảng một số tiết dạy thử và chủ yếu là dạy hội giảng trường. Tham khảo ý kiến đóng góp từ đồng nghiệp trong tổ để rút kinh nghiệm cho việc soạn và dạy lần sau.
2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài:
Dựa trên thực tiễn giảng dạy và kết quả của việc dạy học thì việc dạy học bằng phương tiện dạy học hiện đại này việc chuẩn bị trước thiết kế bài giảng và soạn bằng PowerPoint là hết sức quan trọng. Giáo viên cần chuẩn bị thật kĩ bài dạy trên máy chiếu, kết hợp hài hòa giữa việc giảng bài và trình chiếu thì học sinh mới tiếp thu đạt kết quả cao. Không tham quá nhiều hình hay phim ảnh làm loãng kiến thức.
Để làm chủ được vai trò là người hướng dẫn các em giải quyết vấn đề đạt hiệu quả cao thì người giáo viên phải làm chủ được nội dung kiến thức trong bài. Nghiên cứu kỹ nội dung bài, phải chuẩn bị trước các khả năng thắc mắc của học sinh mà có phương pháp soạn trên máy cho phù hợp. Và điều không kém phần quan trọng là vẫn đảm bảo đầy đủ các bước của một tiết dạy trong chương trình.
Chúng tôi biết rằng có rất nhiều các giáo viên có trình độ xử lý máy tính rất tốt, sử dụng thành thạo. Tuy nhiên, cũng không ít các giáo viên khác còn khá lúng túng trong vấn đề này.
Chúng tôi xin chia sẻ một số kinh nghiệm khi tiến hành thiết kế bài giảng điện tử với các giáo viên. Mong rằng nó sẽ giúp ích phần nào cho các giáo viên trong quá trình thiết kế bài giảng điện tử.
Khi tiến hành giảng dạy bằng bài giảng điện tử, sự thành công của một tiết dạy phụ thuộc khá nhiều vào quá trình thiết kế bài giảng.
Để có một bài giảng điện tử tốt, ngoài việc người giáo viên cần vững vàng về kiến thức còn phải nắm được các kỹ thuật xử lý trên máy tính. Bên cạnh đó, cần có sự chuẩn bị thật tốt về tư liệu phục vụ cho bài giảng, các chương trình hỗ trợ...
Mặt khác, cũng cần phải nắm được 1 số vấn đề, một số thủ thuật khi thiết kế sẽ giúp cho bài giảng hoạt động tốt. Khi thiết kế giáo án điện tử, việc đưa hình ảnh, âm thanh, video clip vào trong bài giảng sẽ giúp cho bài giảng sống động, trực quan, giúp cho người học hứng thú, dễ tiếp thu kiến thức của bài học.
Cần biết những địa chỉ Internet cần thiết vì đây là một nguồn tài nguyên lớn, phục vụ đắc lực cho việc thiết kế bài giảng. Cần có các bộ sưu tập về hình ảnh, âm thanh, phim tư liệu
Sau đây là một số hướng dẫn minh họa cho việc soạn bằng powerpoint và một số thủ thuật khi soạn giảng:
* Để tiện cho việc soạn giảng giáo viên nên sử dụng các mẫu thiêt kế có sẵn:
Các mẫu thiết kế sẵn này ngoài việc có các trang trí đồ họa chuyên nghiệp, nó còn đã được định nghĩa các font chữ, căn lề, số trang, ngày tháng,….
1. Để tiện cho việc soạn giảng giáo viên nên sử dụng các mẫu thiêt kế có sẵn:
Các mẫu thiết kế sẵn này ngoài việc có các trang trí đồ họa chuyên nghiệp, nó còn đã được định nghĩa các font chữ, căn lề, số trang, ngày tháng,….
Cách chọn các template này như sau: Từ menu của Microsoft PowerPoint 2003  Chọn Format  Chọn Slide Design…  Bên phía tay phải của Microsoft PowerPoint 2003 sẽ xuất hiện các mẫu thiết kế sẵn và bạn có thể chọn bất kỳ mẫu nào hợp với nội dung trình bày của bạn. Đổi kiểu mẫu thiết kế (template) nhanh chóng:
Tất nhiên chúng ta hoàn toàn không bị bó buộc với template đã chọn vì sau khi đã hoàn thành một file trình chiếu vẫn có thể chọn thay thế bằng một thiết kế khác mà nội dung không hề bị thay đổi.

* để đổi màu nền yêu thích: bên tay phải ta chọn color scheme chọm màu yêu thích
Nơi chọn màu
Nơi chọn hiệu ứng hoạt hình
3. Tạo hiệu ứng hoạt hình:
Phía dưới phần chọn màu là phần chọn hiệu ứng hoạt hình (xem lại hình trên) sau khi chọn xong ta sẽ có hình sau.
Đối tượng (khung slide)
Click chuột vào đối tượng chọn Add Effect chọn hiệu ứng thích hợp (Blinds, Box…)gồm 4 nhóm hiệu ứng:
Hiệu ứng xuất hiện
Hiệu ứng nhấn mạnh, tô màu..
Hiệu ứng biến mất
Hiệu ứng di chuyển đối tượng



Phía dưới cùng của các template này có 2 ô vuông đặc biệt sau (xem hình).
-Additional Design Templates: Đây là chức năng cho phép bạn thêm các template vào thư viện template sẵn có của PowerPoint. Các template này bạn có thể có từ nguồn download trên mạng internet hoặc copy từ máy tính khác - Design Templates on Microsoft Office Online: Chức năng này cho phép bạn tìm và lấy thêm các mẫu PowerPoint nữa trên website của Microsoft.
Sau khi chọn được một template nào đó để dùng rồi, bạn vẫn có thể chỉnh sửa nó cho hoàn toàn thích hợp với yêu cầu của mình. Cách làm như sau:
Kết quả chỉnh sửa này sẽ được áp dụng cho tất cả các slide hiện có các cho các Slide tạo mới. Sử dụng các hiệu ứng hoạt hình (Animation).
Để thiết lập một đối tượng trong Silde của bạn có thể chuyển động hoạt hình theo ý muốn. Bạn trỏ phải vào đối tượng đó Chọn Custom Animation 
Một bài giảng tốt ngoài việc có các hình ảnh minh họa trực quan thì việc mô tả các quy trình bằng các chuyển động, âm thanh, kỹ xảo hình ảnh (được gọi chung là Animation) cũng có tác dụng tốt cho người xem.
Bên tay phải màn hình sẽ xuất hiện hộp thoại để bạn có thể thêm các hiệu ứng hoạt hình cho đối tượng này. Ấn nút Add Effect  Chọn các hiệu ứng (Nhấp nháy, bay từ trái sang phải, rơi từ trên xuống dưới,…).
3. Cách chèn các đối tượng vào bài giảng powerpoint
a. Chèn hình
Đặt con nháy ở vị trí cần chèn, bấm menu Insert > Picture > From File (hoặc clip Art…) rồi bấm đúp chuột lên file hình cần chèn. Nếu hình cần chèn là một cửa sổ chương trình đang nằm trên desktop, bạn bấm tổ hợp hai phím Alt+PrintScreen (để chụp nguyên màn hình) vào bộ nhớ rồi bấm Ctrl+V ở cửa sổ PowerPoint để dán hình vào slide.
* Cách chèn các đối tượng vào bài giảng powerpoint
Chèn hình
Đặt con nháy ở vị trí cần chèn, bấm menu Insert > Picture > From File rồi bấm đúp chuột lên file hình cần chèn. Nếu hình cần chèn là một cửa sổ chương trình đang nằm trên desktop, bạn bấm tổ hợp hai phím Alt+PrintScreen (để chụp nguyên màn hình) vào bộ nhớ rồi bấm Ctrl+V ở cửa sổ PowerPoint để dán hình vào slide.
Chèn các đối tượng khác
Để chèn một đối tượng khác, bạn bấm menu Insert rồi bấm chọn đối tượng cần chèn như: bảng biểu (Table), biểu đồ (Chart), sơ đồ (Diagram), ứng dụng (Object), phim và âm thanh (Movies and Sounds), liên kết (Link)...
Hoặc cách đơn giản là ta coppy hình cần chọn và past (dán) vàp trang poerpoint.
Để tăng thêm phần sinh động khi trình chiếu, sau khi chèn hình, bạn thực hiện tạo hiệu ứng cho hình.
chèn phim
Chèn âm thanh
Để tăng thêm phần sinh động khi trình chiếu, sau khi chèn hình, bạn thực hiện tạo hiệu ứng cho hình.
Chèn các đối tượng khác
Để chèn một đối tượng khác, bạn bấm menu Insert rồi bấm chọn đối tượng cần chèn như: bảng biểu (Table), biểu đồ (Chart), sơ đồ (Diagram), ứng dụng (Object), phim và âm thanh (Movies and Sounds), liên kết (Link)...
Một số thao tác power point
Ghép phim hoặc lồng tiếng: isert / movies and sound / movie from file (phim) hoặc sound from file (âm thanh) /tới vị trí file / ok /automatikali (tự động) hoặc when click(click chuột mới chạy)
Muốn cho âm thanh chạy cùng với phim ta chọn hiệu ứng âm thanh và đổi thành with prievious
Muốn tạo nút liên kết slide ta chọn ở góc trái dưới màn hình autoShapes / chọn hình yêu thích / hyperlink to/ slide / cần quay lại / ok
Muốn bỏ chế độ này làm tương tự nhưng bỏ dấu tích loop continuously until “ESC
Muốn cho màn hình tự động quay lại từ đầu ta chọn: slide show / Set Up Show / loop continuously until “ESC / OK
Tạo hình ẩn: insert/ picture /from file hoặc clip art /clich chuột phải vào thanh công cụ/ picture/click vào hình chọn biểu tượng thứ 2/ washout/ các biểu tượng tiếp theo để tạo độ sáng thích hợp
Đối với trò chơi ô chữ giáo viên tạo bảng ô chữ tương tự cách tạo bảng trong word. Sau đó dùng cách liên kết slide và các hiệu ứng thích hợp.

Nếu giáo viên chưa rành nhiều trong thao tác powerpoint thì làm bài tập bên trên nhiều slide.
Ví dụ
Ví dụ để tìm hiểu về quy trình chưng cất dầu mỏ và ứng dụng các sản phẩm giáo viên có thể làm như slide sau (cho hiệu ứng thích hợp theo thứ tụ nhiệt độ thích hợp sẽ xuất hiệt hình ảnh nêu ứng dụng) từ đó học sinh có thể nêu được ngay ứng dụng và nhớ lâu hơn.
Ví dụ:
Hoặc dùng cách liên kết slide của hyperlink để liên kết những slide cần trình chiếu

- Sử dụng công nghệ thông tin giáo viên có thể đưa được hình ảnh, phim các hiệu ứng thích hợp để các em dễ hiểu dễ nhớ
ví dụ:
Hoặc dùng cách liên kết slide của hyperlink để liên kết những slide cần trình chiếu. ví dụ ta nhấn vào ô chữ khỉ thì slide chiếu về loài khỉ mới xuất hiện tứ là ta đã liên kết slide 1 (khỉ) với slide 3..
Ví dụ
Sử dụng công nghệ thông tin giáo viên có thể đưa được hình ảnh, phim các hiệu ứng thích hợp để các em dễ hiểu dễ nhớ dễ hình dung với kiến t hức khó, kiến thức có tính chất mô phỏng hoặc qua kính hiển vi… hoặc các em có thể biết được các thao tác vẽ hình…
Một số thao tác khi trình chiếu:
Chiếu slide hiện hành: chọn góc dưới bên trái màn hình nút
Chiếu từ slide 1 đến hết: chọn slide show trên menu chọn tiếp view show hoặc chỉ nhấn trên bàn phím phím F5.
Kết thúc slide nhấn Esc góc trái bàn phím hoặc end show trên màn hình như hình sau.
Ví dụ minh hoạ bài 24 sinh học 6: PHẦN LỚN NƯỚC VÀO CÂY ĐI ĐÂU?




KẾT QUẢ THỰC HIỆN:
Một số giờ dạy sử dụng giáo án điện tử và phương tiện dạy học hiện đại trong giảng dạy, thực sự giúp cho học sinh hứng thú trong học tập. Giúp học sinh hiểu bài sâu sắc hơn và phát triển tư duy, rèn kỹ năng thực hành.
Điều này sẽ khích lệ học sinh tham gia tích cực hơn trong hoạt động học tập và giúp học sinh tự điều chỉnh cách học của mình.
Học sinh tham gia tích cực, chủ động xây dựng bài học phát triển tư duy khoa học, đánh giá được kết quả học tập của học sinh.
BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Tổ chúng tôi nhân thấy việc tự học, tự nghiên cứu để không ngừng trao dồi về kiến thức, về phương pháp giảng dạy, về khả năng áp dụng các phương tiện hiện đại trong giảng dạy là việc làm vô cùng cần thiết, giúp học sinh hiểu bài sâu sắc và học sinh hứng thú, thích học, ham học và muốn học. Có như vậy mới đáp ứng được lòng tin yêu của học sinh và yêu cầu của xã hội, nhất là trong thời buổi công nghệ thông tin như hiện nay.
Bên cạnh việc tự học, tự nghiên cứu để nâng cao hiểu biết cho bản thân mỗi giáo viên thì việc học hỏi thêm qua việc dự giờ đồng nghiệp, qua việc lắng nghe ý kiến rút kinh nghiệm của đồng nghiệp và Ban giám hiệu trong từng giờ dạy cũng là bài học vô giá đối với bản thân giáo viên.
Cuối cùng, để biết một bài giảng đã đạt được đến mức độ nào, hãy nhờ đồng nghiệp, cán bộ chuyên môn nhận xét, góp ý. Hãy quan sát thái độ và mức độ học tập của học sinh. Hãy lắng nghe, hãy cảm nhận và rút kinh nghiệm cho bài sau.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tổ chúng tôi trong sự say mê tìm kiếm, áp dụng phương tiện dạy học hiện đại vào giảng dạy, vì thế không tránh khỏi những thiếu sót. Tổ chúng tôi rất mong được sự giúp đỡ của các đồng chí trong Ban giám hiệu nhà trường và bạn bè đồng nghiệp để giúp tôi tiến bộ hơn.

Chúng tôi hy vọng rằng với một vài hướng dẫn về một số thao tác trên có thể giúp được một số giáo viên chưa biết về powerpoint có thể thực hiện được.
KẾT LUẬN:
Chúng tôi xin đề xuất với các cấp lãnh đạo về việc đào tạo cho giáo viên môn tin học trong thời buổi ngày nay là một việc làm hết sức cần thiết và cấp bách, tạo điều kiện giúp giáo viên có thể tiếp cận với thời buổi khoa học công nghệ.
Mỗi giáo viên phải tự trau dồi, học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn của mình, để có thể sử dụng tốt các thao tác trên máy vi tính. Các cấp các ngành kịp thời hỗ trợ tài liệu, phim ảnh, máy móc để giáo viên có thể dễ dàng thu thập thông tin để lên tiết dạy.
Mỗi trường nên trang bị thêm phòng máy phục vụ công tác giảng dạy theo CNTT để khi giáo viên lên tiết tốt hơn.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn!